Tych nowotworów przybywa najwięcej. Onkolog wymienia często bagatelizowane objawy
Eksperci alarmują, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat w naszym kraju wzrosła liczba zachorowań na nowotwory głowy i szyi. W ciągu dekady wzrost ten wyniósł 25 proc. To największa dynamika spośród wszystkich chorób nowotworowych. Jakie są tego przyczyny?
1. Ile Polaków choruje na nowotwory laryngologiczne?
Uważa się, że są to jedne z rzadszych nowotworów, natomiast ich późna wykrywalność znacznie obniża szanse skutecznego leczenia.
Nowotwory głowy i szyi są dość liczebną grupą guzów, do której zalicza się m.in. nowotwory: jamy ustnej, wargi, krtani, gardła, migdałków, ślinianek, nosa czy zatok. Otolaryngolodzy twierdzą, że tak naprawdę jest ich kilkadziesiąt, a każdy ma odrębną specyfikę i sposób leczenia.
Pod względem częstości występowania jest to szósty nowotwór złośliwy i ósma przyczyna zgonów wśród nowotworów złośliwych w Europie.
Jak informuje Federacja Porozumienie Zielonogórskie, 60 proc. nowotworów głowy i szyi wykrywa się w zaawansowanych stadiach, a prawie połowa pacjentów umiera trzy lata od postawienia diagnozy. Jaki jest tego powód?
- Nowotwory głowy i szyi są bardzo niejednorodną grupą nowotworów i przyczyn ich późnej wykrywalności jest wiele. Przykładowo rak krtani, gardła czy języka rozwija się najczęściej w wyniku długoletniego nałogu, np. palenia tytoniu współistniejącego z nałogiem picia alkoholu – tłumaczy dr Hubert Urbańczyk, onkolog, radioterapeuta, kierownik Zakładu Radioterapii i Ordynator Oddziału Radioterapii w Szpitalu Wielospecjalistycznym w Zgorzelcu.
- Niestety, w wielu przypadkach wczesne objawy, takie jak np. chrypka, trudno rozpoznać i przypisać chorobie, dlatego wiele z tych nowotworów wykrywa się dopiero w zaawansowanym stadium, kiedy dolegliwości stają się bardziej oczywiste – dodaje onkolog.
2. Objawy nowotworów głowy i szyi
Tymi objawami są:
- niegojące się owrzodzenia,
- biały lub czerwony nalot w jamie ustnej,
- ból gardła i chrypka,
- ból podczas połykania lub trudności z połykaniem,
- guz na szyi,
- jednostronna niedrożność nosa lub krwista wydzielina z nosa.
Podobnego zdania jest prof. Joanna Didkowska, kierownik Krajowego Rejestru Nowotworów, która podkreśla, że objawy nowotworów onkologicznych długo pozostają niespecyficzne, co bywa mylące zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy rodzinnych.
- Objawy faktycznie są dosyć mało swoiste jak dla nowotworów. Wielu pacjentów w początkowych stadiach choroby nie trafia pod opiekę żadnego lekarza, potem trafia do lekarza pierwszego kontaktu, gdzie są leczeni objawowo i dopiero kiedy te objawy się nasilają, to trafia do specjalisty – mówi w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Didkowska.
- W moim przekonaniu zawodzi też komunikacja pomiędzy pacjentem a lekarzem pierwszego kontaktu czy lekarzem specjalistą. Nie bez znaczenia jest także przekonanie wśród całego grona Polaków, że "nowotwór ich nie dotyczy", że mogę sobie bezkarnie palić czy pić alkohol. Potwierdza to stosunek do swojego zdrowia pacjentów z rakiem płuca, którzy mimo istnienia programu pilotażowego, nie chcą się do niego zgłaszać. Niestety, jest to konsekwencją braku odpowiedniej edukacji – dodaje ekspertka.
Prof. Didkowska dodaje, że Narodowy Instytut Onkologii zorganizował szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu właśnie w zakresie wczesnego wykrywania chorób nowotworowych, ale w dalszym ciągu jest to zaledwie kropla w morzu potrzeb.
3. HPV to nie tylko rak szyjki macicy
Okazuje się, że jednym z głównych czynników jest także wirus HPV, o którym mówi się głównie w kontekście zachorowań na raka szyjki macicy. Istnieje szereg badań, które temu dowodzą. Przykładowo te przeprowadzone przez Narodowy Instytut Zdrowia (NIH) w latach 2011-2014 na próbie ponad 2600 młodych ludzi w Stanach Zjednoczonych.
Autorzy stwierdzili, że wirus HPV jest odpowiedzialny za ponad 80 proc. przypadków nowotworów gardła u młodych osób.
- Na rozwój nowotworów w dużej mierze wpływa styl życia. Brak nałogów, zdrowa dieta czy aktywność fizyczna w znacznej mierze zmniejszają ryzyko rozwoju wielu nowotworów. W przypadku raka gardła jednym z głównych czynników ryzyka jest wirus HPV, który kojarzony jest głównie z rakiem szyjki macicy – podkreśla onkolog.
- Jeśli zostanie wykryty w błonie śluzowej gardła, może to wskazywać na określone praktyki seksualne. Ogromne znaczenie mają też badania profilaktyczne. Przykładowo, wykonując co dwa lata badanie cytologiczne szyjki macicy, można niemal całkowicie wyeliminować ryzyko zgonu z powodu tego nowotworu – przypomina dr Urbańczyk.
To tłumaczy, dlaczego na nowotwory głowy i szyi od 20 lat coraz częściej chorują ludzie młodzi, czterdziesto-, nawet trzydziestolatkowie, głównie mężczyźni, którzy nie palą papierosów i nie nadużywają alkoholu, ale są aktywni seksualnie.
4. Leczenie trudne i okaleczające
Ponadto nowotwory te w późnym stadium zaawansowania są dość trudne do leczenia. Onkolog podkreśla, że wielu chorych to leczenie znosi źle.
- Dla przykładu leczenie chirurgiczne raka krtani jest dość okaleczające, ponieważ polega na usunięciu narządu mowy. Można także wdrożyć leczenie promieniami (radioterapię), ale samodzielna radioterapia skuteczna jest jedynie we wcześniejszych stadiach raka krtani, zaś w tych późniejszych musi być skojarzona z zabiegiem operacyjnym – dodaje lekarz.
- Ponadto radioterapia w przypadku nowotworów laryngologicznych jest chyba najcięższa do przejścia dla pacjenta (spośród radioterapii w różnych lokalizacjach nowotworów), zwłaszcza że w wielu przypadkach jest równoczasowa radio- i chemioterapia. Do tego, chory musi z dnia na dzień zrezygnować z nałogu, co też jest dla niego trudne – precyzuje ekspert.
5. Reguła "1 przez 3" ważnym elementem profilaktyki
Bez względu na przyczynę nowotworów głowy i szyi, tak jak przy każdej chorobie, najważniejsze jest wczesne wykrycie zmian – szanse na wyleczenie sięgają wtedy 80-90 proc. Właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka.
Kilka lat temu w jej ramach zaproponowano regułę "1 przez 3", która polega na tym, że wystarczy jeden z sześciu objawów, który trwa co najmniej trzy tygodnie, by niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Katarzyna Gałązkiewicz, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Zobacz także:
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.
