Vulvodynia – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Vulvodynia to ból i dyskomfort odczuwany w okolicach miejsc intymnych, który pojawia się bez uchwytnej przyczyny. Dolegliwościom bólowym, świądowi, pieczeniu czy kłuciu nie towarzyszą zmiany skórno-śluzówkowych. Leczenie vulvodynii nie jest łatwe. Nie mniejsze trudności wywołuje diagnostyka schorzenia. Jakie są jej przyczyny i objawy?

1. Czym jest vulvodynia?

Vulvodynia (wulwodynia) to zaburzenie w obrębie sromu i pochwy wiążące się z chronicznym bólem, który występuje przy znikomym lub bez widocznych oznak zmian chorobowych. Po łacinie vulva oznacza srom, który wraz ze wzgórkiem łonowym stanowi zewnętrzną część układu płciowego kobiety.

International Society for the Study of Vulvar Disease (ISSVD) definiuje wulwodynię jako chroniczny ból czy dyskomfort, charakteryzujący się uczuciem palenia, kłucia czy podrażnienia w genitaliach żeńskich w takich przypadkach, kiedy nie występuje żadna infekcja czy choroba skóry vulvy (sromu) czy pochwy powodująca te objawy.

Zobacz film: "Idealne miejsca intymne według Polek. Chirurg tłumaczy"

Vulvodynię zwykle dzieli się dwa podtypy. To:

• vulvodynia właściwa (Generalized/dysesthetic Vulvodynia). Ból jest wywołany przez kontakt,
• vestibulodynia (nazywana też Vulvar Vestibulitis Syndrome, tłumaczona jako zespół zapalenia przedsionka pochwy). Ból pojawia się samoistnie. Każda z podgrup dzieli się na vulvodynię prowokowaną, nieprowokowaną, mieszaną (ból ciągły, nasilony przez dotyk)

Przyczyny vulwodynii nie są znane. Prawdopodobnie są złożone. Przypuszcza się, że mogą wynikać z:

• uszkodzenia nerwów,
• czynników genetycznych,
• zbyt dużej gęstości zakończeń nerwowych prowadzącej do nadwrażliwości skóry.

2. Objawy vulvodynii

Wulwodynia objawia się silnym oraz chronicznym bólem i podrażnieniem sromu, który utrudnia kobietom nie tylko seks, uprawianie sportów, ale i codzienne funkcjonowanie. Rodzaj i nasilenie objawów są bardzo zindywidualizowane. Ból może być stały lub nie, zarówno miejscowy, jak i rozprzestrzeniony. Problem stanowi również pochwica, czyli niezależne od woli skurcze mięśni wokół wejścia do pochwy.

Kobiety odczuwany dyskomfort opisują jako uczucie palenia, kłucia czy podrażnienia w genitaliach. Co ważne przyczyną dolegliwości nie jest infekcja czy choroba skóry sromu lub pochwy.

Vulvodynia to schorzenie przewlekłe, które może towarzyszyć kobiecie przez lata. Zaburzenie zwykle dotyczy osób młodych i aktywnych seksualnie. Zdarza się, że zaburzenie manifestuje się dopiero w wieku okołomenopauzalnym.

3. Diagnostyka bólu i dyskomfortu okolic intymnych

Wyniki badań wskazują na częste występowanie zaburzenia, jednak vulvodynia wciąż jest rozpoznawana bardzo rzadko. Proces diagnostyczny opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniu ginekologicznym, a także szeregu badań diagnostycznych, laboratoryjnych i obrazowych, które wykluczających możliwe przyczyny.

Dolegliwość należy różnicować z innymi jednostkami chorobowymi, na przykład:

• westybulodynią,
• niedoborem estrogenów,
• zapaleniem pochwy wywołanym przez rzęsistka pochwowego,
• zakażeniem pochwy (bacterial vaginosis),
• infekcjami drożdżakowymi,
• liszajem zwykłym, liszajem zanikowy sromu,
• opryszczką narządów płciowych,
• infekcją HPV (ludzki wirus brodawczaka),
• neuralgią nerwu sromowego (nerwoból).

Z vulvodynią często współwystępuje dermatozy i nawracające zapalenie pochwy lub sromu. Kobiety cierpiące na tę chorobę często są leczone lekami mającymi zwalczyć infekcje bakteryjne czy grzybicze. Ponieważ to nie patogeny stanowią przyczynę dolegliwości, terapia jest nie tylko bezzasadna, ale i w rezultacie często potęguje dokuczliwość symptomów.

Przy diagnozowaniu vestibulodynii lekarze posługują się procedurą zwaną „kryteriami Friedricha”. Choroba jest zdiagnozowana po wyeliminowaniu innych możliwych przyczyn bólu, gdy:

• w przedsionku pochwy obserwuje się zaczerwienie, ale nie są widoczne inne zmiany chorobowe,
• kobieta doświadcza intensywnego bólu, podczas dotykania przedsionka pochwy lub podczas próby wprowadzenie czegoś do pochwy,
• pacjenta wykazuje wrażliwość podczas tzw. „Q-tip test” (lekarz za pomocą wacika delikatnie dotyka bolesne miejsca w przedsionku pochwy).

Zgodnie z kryteriami Friedricha vestibulodynia jest diagnozowana, gdy objawy utrzymują się przynajmniej przez 6 miesięcy, a nasilenie bólu i wrażliwości przedsionka pochwy kobieta ocenia na umiarkowany do bardzo silnego.

4. Leczenie wulwodynii

Leczenie wulwodynii jest objawowe. Jego celem jest zniesienie bólu. Terapia obejmuje:

• leczenie farmakologiczne,
• fizjoterapię,
• zabiegi chirurgiczne,
• dietę.

Bardzo ważne jest usunięcie czynników drażniących oraz zastosowanie emolientów oraz substancji nawilżających. Aby zoptymalizować efekty leczenia, warto korzystać ze wsparcia psychologicznego lub seksuologicznego. Warto pamiętać, że vulvodynia ma wpływ na życie kobiety, także na jej seksualność i psychikę. Choroba nie zagraża płodności czy utrzymaniu ciąży.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.