Kolagen na włosy – jaki wybrać, czy pomaga, jakie są efekty?

Kolagen, obok elastyny i keratyny, stanowi podstawowy budulec skóry, włosów i płytki paznokciowej.

Słowo „kolagen” wywodzi się z języka greckiego: od „kolla” (klej) i oddaje istotę tego białka. Kolagen spaja komórki skóry, włosów, paznokci, kości i wszystkich tkanek łącznych. Swoją wytrzymałość zawdzięcza trzem łańcuchom białkowym, które wzajemnie się owijają i skręcają, tworząc rodzaj długiej trójżyłowej liny – superhelisę.

Wpływ kolagenu na włosy – czy kolagen działa na włosy?

Włos składa się z:

• rdzenia (warstwa centralna)
• kory (warstwy środkowej) – komórki kory włosa zawierają ziarna melaniny (wpływające na barwę włosa)
• powłoczki włosa (warstwy zewnętrznej) – keratyna.

Mieszek włosowy złożony jest z cebulki i korzenia włosa, otoczonego pochewką wewnętrzną, pochewką zewnętrzną i torebką łącznotkankową. U podstawy mieszka umiejscowiona jest brodawka (komórki tkanki łącznej) – jej uszkodzenie prowadzi do trwałej utraty włosa.

Czy kolagen pomaga na włosy? Na wygląd i strukturę łodygi włosa wpływają czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, w tym dieta, metody pielęgnacji włosów i skóry głowy, płeć, wiek, stan zdrowia, predyspozycje genetyczne, również stres oksydacyjny, związany np. z ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe i zanieczyszczenie powietrza. Mechanizmy stresu oksydacyjnego mogą powodować uszkodzenia DNA, degradację struktur kolagenowych i upośledzać funkcję mitochondriów.

Komórki barwnikowe, melanocyty, obecne w warstwie podstawnej naskórka i osłonki mieszków włosowych, wytwarzają barwnik – melaninę, od której zależy kolor włosów. Uszkodzenie melanocytów przez reaktywne formy tlenu może nasilać apoptozę (procesy programowanej śmierci komórki) i zaburzać różnicowanie komórek macierzystych. W konsekwencji przedwcześnie mogą pojawić się siwe włosy.[1]

Wyniki badań [2] [3] in vitro potwierdzają właściwości antyoksydacyjne peptydów kolagenowych.

Głównym składnikiem włosa ludzkiego jest białko; zdecydowaną większość stanowią białka keratynowe pochodzące z aminokwasów. Zwartość procentowa białek zależy od zawartości wody we włóknach włosa. Woda jest integralną częścią składników biologicznie czynnych, niezbędną do utrzymania i stabilizacji skeratynizowanej struktury włosów.

Kolagen wykazuje wysoką zdolność wchłaniania wody, utrzymując prawidłowe nawilżenie skóry i włosów.

Czy kolagen może zahamować wypadanie włosów i wspomóc ich porost?

Synteza kolagenu (w fibroblastach – komórkach skóry właściwej) ulega spowolnieniu ok. 25. roku życia. Z wiekiem stopniowo zmniejsza się zdolność fibroblastów do jego wytwarzania, a nasilają procesy rozkładu. Po 60. roku życia organizm może już nie produkować endogennego kolagenu.[4]

Istotna redukcja produkcji endogennego kolagenu obserwowana jest również w u osób młodych. Może mieć podłoże genetycznie lub hormonalnie, jednak ryzyko zwiększa ekspozycja na przewlekły stres, zanieczyszczenie powietrza i promieniowanie ultrafioletowe, które intensyfikują degradację włókien kolagenowych.

W konsekwencji stan skóry i kondycja włosów ulegają pogorszeniu. Pozbawione blasku, zniszczone włosy mogą nadmiernie wypadać. Proces intensywnie przyspiesza u kobiet w okresie menopauzalnym. Zmniejszenie stężenia estrogenów niekorzystnie wpływa na syntezę kolagenu i jego właściwości – prowadzi do ścieńczenia i utraty elastyczności włókien kolagenowych.

Fibroblasty, podstawowe komórki skóry właściwej i tkanki łącznej, odpowiadają za syntezę wszystkich rodzajów włókien tkanki łącznej: kolagenowych, siateczkowych i sprężystych (elastycznych). Umożliwiają także wytwarzanie enzymów niezbędnych do syntezy kolagenu, np. 4-hydroksylazy proliny.

Prolina i jej pochodna, hydroksyprolina, są podstawowymi składnikami struktury helisy kolagenu; decydują o sztywności cząsteczki kolagenu. Przemiana proliny w hydroksyprolinę zachodzi pod wpływem działania hydroksylazy proliny i w obecności koenzymu – witaminy C. L-prolina (enancjomer L proliny) jest jednym z aminokwasów stanowiących kluczową, integralną część włosa, koniecznych do jego prawidłowego wzrostu.

Kolagen na poprawienie kondycji włosów? Hydrolizat kolagenu jest dobrze wchłaniany z układu pokarmowego i sprawnie przenoszony do tkanek. Codzienna suplementacja może pobudzić produkcję kolagenu przez organizm, ograniczyć działanie enzymów odpowiedzialnych za destrukcję włókien kolagenowych, opóźnić efekty starzenia skóry głowy i skuteczniej odżywić włosy. Wyniki badań doświadczalnych[5] sugerują, że kilkutygodniowa suplementacja kolagenu rybiego (hydrolizat) może wspomagać porost włosów i łagodzić skutki stresu oksydacyjnego. Zaobserwowano poprawę wyglądu włosów, stanu skóry i ograniczenie stanów zapalnych, a także mniejszą podatność włosów na uszkodzenia i poprawę wskaźników ich wzrostu (jak długość, średnica, waga i gęstość).

Według niektórych doniesień naukowych[6][7], niski poziom aminokwasów wiąże się z większym wypadaniem włosów. Suplementacja hydrolizatu kolagenu rybiego może regulować syntezę aminokwasów (kwasu hialuronowego i hydroksyproliny). W ten sposób może poprawiać nawilżenie skóry i włosów oraz wspomagać regenerację tkankę i włókien uszkodzonych przez promieniowanie UVB.

Najlepszy kolagen na włosy – jaki typ i jaką postać kolagenu wybrać?

Jaki kolagen na włosy wybrać? Wyniki badań klinicznych wykazują korzyści ze stosowania suplementacji kolagenu w postaci hydrolizatu. Podkreśla się jego wysoką biodostępność, szybkie wchłanianie z przewodu pokarmowego, przenikanie do krwiobiegu i kumulację w skórze w ciągu kilku dni (po spożyciu).

Fibroblasty, aktywowane hydrolizatem kolagenu, wzmagają procesy syntezy kolagenu, kwasu hialuronowego i elastyny. Peptydy kolagenowe mogą pozostawać w skórze właściwej do kilkunastu dni, utrzymując ochronę przed działaniem promieni słonecznych, poprawiając stopień nawodnienia skóry i włosów oraz wspomagając procesy regeneracyjne endogennych włókien elastyny i kolagenu. Po doustnym podaniu hydrolizowanego kolagenu wołowego zaobserwowano poprawę stanu i elastyczności skóry, ze zwiększeniem zawartości kolagenu.

Suplementy diety z kolagenem mogą zawierać dodatkowe składniki, które organizm wykorzystuje do prawidłowej syntezy białek skóry i włosów.

Ponadto witamina C jest niezbędna do prawidłowego przebiegu biosyntezy kolagenu.

Preparaty zawierające hydrolizat kolagenowy uzupełniony witaminami i cynkiem[9] mogą skuteczniej chronić tkanki przed reaktywnymi formami tlenu i zwiększać elastyczność skóry.

Preparaty z kolagenem wzbogacone o dodatkowe składniki są dostępne m.in. u polskiego producenta suplementów diety formeds.

Jak stosować kolagen na włosy?

Kolagen można ekstrahować zarówno ze źródeł zwierzęcych, jak i roślinnych; alg i organizmów morskich, w tym ryb. Kolagen morski można pozyskiwać z bezkręgowców (meduzy, ośmiornice) i kręgowców (dorsz, łosoś).

Kolagen do picia na włosy (hydrolizat) może mieć postać proszku w saszetkach. Przyswajalność dodatkowo zwiększa połączenie wołowych peptydów kolagenowych z witaminą C lub cynkiem – związkami antyoksydacyjnymi, które symulują syntezę włókien kolagenowych. Porcję preparatu w proszku należy wsypać do suchego naczynia, rozpuścić w odpowiedniej ilości wody (lub innego napoju) i wymieszać. Przyjmować po posiłku.

Suplementy diety zawierające kolagen w tabletkach na włosy (lub kolagen w kapsułkach) także mogą być wzbogacane innymi składnikami, wpływającymi na skuteczność preparatu.

Może być wskazane przyjmowanie kapsułek podczas posiłku.

Preparaty z kolagenem, witaminami i kwasem hialuronowym efektywnie zwiększają nawodnienie skóry i włosów. Witamina D odpowiada za stymulację mieszków włosowych; jej niedobór może hamować ich rozwój i przyczyniać się do nadmiernej utraty włosów.

Nie należy zapominać o stosowaniu zbilansowanej, urozmaiconej diety uwzględniającej produkty pochodzenia zwierzęcego: mięso, ryby, owoce morza. Do dobrych źródeł pokarmowych kolagenu należą długo gotowane wywary na kościach lub kurzych łapkach (baza do zup i sosów).

Dieta ma kluczowe znaczenie dla zdrowia włosów i aktywności mieszków włosowych. Np. biosynteza keratyny – głównego składnika włosów – wymaga odpowiedniego spożycia białka. Keratyna, podobnie jak kolagen, jest białkiem włókienkowym; wykazuje dużą odporność na działanie czynników zewnętrznych (jak kwasy, zasady, enzymy, wysoka temperatura i in.). Keratynę produkują keratynocyty (komórki naskórka). Włosy i paznokcie są wytworami naskórka, dlatego składają się głównie z keratyny. Keratyna zapewnia włosom wzmocnienie i elastyczność, zapobiega rozdwajaniu końcówek.

Kolagen na włosy – efekty

Kolagen, elastyna i kwas hialuronowy tworzą uporządkowaną sieć przestrzenną, która zapewnia skórze i jej przydatkom integralność, wytrzymałość i jędrność.

Najlepszy kolagen na włosy? Przede wszystkim dobrze przyswajalny. Kolagen praktycznie jest nierozpuszczalny w wodzie. Dlatego doustne suplementy diety zawierające kolagen w postaci hydrolizatu mogą stanowić optymalny wybór.

Wyniki badań wskazują na prozdrowotny potencjał hydrolizatów kolagenowych. Odpowiednia suplementacja może stymulować regenerację tkanki łącznej. W efekcie poprawie ulec może kondycja skóry, również skóry głowy, co pozwala utrzymać zdrowe włosy. Kolagen rybi[10] znajduje coraz szersze zastosowanie jako źródło kolagenu o dobrych właściwościach bioaktywnych i korzystnym wpływie na stan włosów i skóry. Kolagen pochodzenia morskiego cechuje się wysoką biodostępnością i wiąże z mniejszym ryzykiem skutków ubocznych (w porównaniu do innych źródeł).

Kolagen pozyskiwany ze źródeł morskich ma małą masę cząsteczkową i jest bardzo dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego. Pod względem biozgodności i zawartości aminokwasów jest podobny do kolagenu wieprzowego lub wołowego.

Perspektywiczny, bardzo szybko rozwijający się obszar badań nad kolagenem stoi przed wieloma wyzwaniami. Najczęściej suplementacja kolagenu (doustna) stosowana jest w celu poprawy stanu i estetyki włosów, skóry i paznokci.

Mimo nieustannego poszerzania naszej wiedzy na temat budowy, syntezy i podstaw genetycznych zaburzeń biosyntezy kolagenu, wiele mechanizmów fizjologicznych związanych z tym białkiem pozostaje niewyjaśnionych. M.in. dlatego całkowite wyleczenie schorzeń wynikających z jego nieprawidłowej budowy bywa . Stosuje się leczenie objawowe, ukierunkowane na łagodzenie dolegliwości, ale trudno przewidzieć przebieg choroby lub powikłania.

Wyniki dotychczasowych analiz wskazują, że suplementacja kolagenem może mieć duży potencjał fizjologiczny. Jednak konieczne są dalsze, niezależne badania kliniczne (na ludziach) o wysokim stopniu wiarygodności – wieloośrodkowe, randomizowane, kontrolowane, na dużych grupach pacjentów. Dzięki metodologicznej standaryzacji, starannemu projektowaniu i rygorystycznemu przeprowadzaniu badań można uzyskać precyzyjne, kompleksowe wyniki i rozstrzygające dowody.[11][12]

[1] Trüeb RM. Oxidative stress in ageing of hair. Int J Trichology. 2009;1(1):6-14.

[2] Lupu MA, Gradisteanu Pircalabioru G, Chifiriuc MC, Albulescu R, Tanase C. Beneficial effects of food supplements based on hydrolyzed collagen for skin care (Review). Exp Ther Med. 2020;20(1):12-17.

[3] Song H, Zhang S, Zhang L, Li B. Effect of Orally Administered Collagen Peptides from Bovine Bone on Skin Aging in Chronologically Aged Mice. Nutrients. 2017;9(11):1209.

[4] Nowicka-Żuchowska A, Żuchowski A. Collagen – role in the body and effects of deficiency. Lek w Polsce. 2019;29(11/12):6-11.

[5] Hwang SB, Park HJ, Lee BH. Collagen Hydrolysate from the Scales of Mozambique Tilapia (Oreochromis mossambicus) Improve Hair and Skin Health by Alleviating Oxidative Stress and Inflammation and Promoting Hair Growth and Extracellular Matrix Factors. Mar Drugs. 2023;21(9):475.

[6] Kim DU, Chung HC, Choi J, Sakai Y, Lee BY. Oral Intake of Low-Molecular-Weight Collagen Peptide Improves Hydration, Elasticity, and Wrinkling in Human Skin: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2018;10(7):826.

[7] Xiao S, Deng Y, Mo X, Liu Z, Wang D, Deng C, Wei Z. Promotion of Hair Growth by Conditioned Medium from Extracellular Matrix/Stromal Vascular Fraction Gel in C57BL/6 Mice. Stem Cells Int. 2020;2020:9054514.

[8] Borumand M, Sibilla S. Effects of a nutritional supplement containing collagen peptides on skin elasticity, hydration and wrinkles. J Medical Nutrition Nutraceuticals. 2015;4:47–53.

[9] Campos PMBG, Melo MO, Calixto LS, Fossa MM. An oral supplementation based on hydrolyzed collagen and vitamins improves skin elasticity and dermis echogenicity: A clinical placebo-controlled study. Clin Pharmacol Biopharm. 2015;4(1000142).

[10] Hwang SB, Park HJ, Lee BH. Hair-Growth-Promoting Effects of the Fish Collagen Peptide in Human Dermal Papilla Cells and C57BL/6 Mice Modulating Wnt/β-Catenin and BMP Signaling Pathways. Int J Mol Sci. 2022;23(19):11904.

[11] Proksch E, Segger D, Degwert J, Schunck M, Zague V, Oesser S. Oral supplementation of specific collagen peptides has beneficial effects on human skin physiology: a double-blind, placebo-controlled study. Skin Pharmacol Physiol. 2014;27(1):47-55.

[12] Deshmukh SN, Dive AM, Moharil R, Munde P. Enigmatic insight into collagen. J Oral Maxillofac Pathol. 2016;20(2):276-83.