Menopauza a seks

Menopauza oznacza zakończenie okresu płodnego, a zatem początek czasu, kiedy kobieta może wreszcie w pełni cieszyć się swoją seksualnością, nie musząc martwić się bolesnymi miesiączkami czy też możliwością zajścia w niepożądaną ciążę. Wystąpienie ostatniej miesiączki zbiega się również często z okresem, kiedy dorosłe już dzieci wyprowadzają się z domu i po raz pierwszy od wielu lat małżonkowie pozostają sami.

Można więc nieco żartobliwie uznać przekwitanie za początek drugiego „miodowego miesiąca”, tyle tylko że bez potencjału prokreacyjnego. Jednak kwestia ta staje się nieco bardziej skomplikowana, gdy uzmysłowimy sobie, że utrata zainteresowania seksem to jeden z najczęstszych objawów okresu okołomenopauzalnego. Okazuje się, że aż 46% kobiet będących w okresie klimakterium uprawia seks rzadziej niż raz w miesiącu. Część z nich uznaje ten stan rzeczy za naturalną konsekwencję starzenia się i biernie godzi się na pogorszenie jakości życia, jakie wiąże się z zaburzeniami w sferze seksualnej. Reszta pań cierpiących z powodu spadku jakości i satysfakcji ze współżycia płciowego w tym okresie zwraca się o pomoc do specjalistów – lekarza rodzinnego, ginekologa, seksuologa...

I bardzo dobrze, ponieważ współczesna medycyna potrafi skutecznie zaradzić intymnym problemom dojrzałych kobiet!

Zobacz film: "Rak prostaty. Historia Stanisława"

1. Przyczyny braku ochoty na seks podczas menopauzy

Zanim przejdziemy do wymienienia środków stosowanych w celu powrotu do „seksualnej formy” sprzed klimakterium, warto jasno uzmysłowić sobie, jakie są przyczyny jej pogorszenia w tym okresie. Otóż upatruje się ich w zmianach hormonalnych i psychologicznych, które przychodzą wraz z zakończeniem okresu prokreacji i starzeniem się organizmu. Oto najczęściej wymieniani „winowajcy” zmniejszenia ochoty na seks i satysfakcji ze współżycia płciowego w wieku dojrzałym:

• Suchość pochwy – to stan, w którym ilość wydzieliny pochwowej jest istotnie zmniejszona. Przyczyną jest spadek produkcji estrogenów przez jajniki, jaki następuje w okresie okołomenopauzalnym. Wywołuje uczucie dyskomfortu, a nawet bólu podczas stosunku (dolegliwość tę fachowo nazywamy dyspareunią). W bardziej nasilonych stadiach przykre konsekwencje zmniejszonego wydzielania pochwowego mogą być odczuwane nawet podczas codziennej aktywności, np. chodzenia, natomiast penetracja nie tylko wywołuje trudny do zniesienia ból, lecz także doprowadza nawet do plamienia lub niedużego krwawienia z pochwy. Zanik nabłonka i suchość pochwy sprzyjają również zakażeniom tej okolicy.
• Uderzenia gorąca – czyli tzw. wary, to kolejna dolegliwość, która pojawiając się w najmniej pożądanych momentach, może poważnie zaburzyć nie tylko wykonywanie codziennych obowiązków, lecz także życie seksualne. Tymczasem jest to jeden z pierwszych i najczęstszych objawów okresu przekwitania i podobnie jak suchość pochwy wywołany jest niedoborem estrogenów. Nierzadko napadowi gorąca towarzyszy obfite pocenie się. Trudno się dziwić, że kobieta przeżywająca ten stan nie jest w stanie rozbudzić w sobie kojarzącego się przecież także z gorącem pożądania!
• Bezsenność – objaw częsty w okresie około- i pomenopauzalnym, związany ze zmianami hormonalnymi i starzeniem się. Wskutek uszkodzenia mechanizmów regulacji snu jego jakość i ilość z biegiem lat ulegają zmniejszeniu. Zaburzenia snu nierzadko są też związane z nocnymi uderzeniami gorąca, które wybudzają kobietę. Prowadzi to do ciągłego uczucia zmęczenia, w oczywisty sposób niesprzyjającego łóżkowym igraszkom.
• Nietrzymanie moczu – zaburzenie tyleż krępujące, co częste w okresie przekwitania. Nieleczone zmusza do noszenia podpasek higienicznych i walki z nieprzyjemnym zapachem. Samopoczucie pogarsza się drastycznie, a o seksie nie ma mowy.
• Przyrost masy ciała – oraz towarzysząca mu często zmiana lokalizacji tkanki tłuszczowej z bioder, ud i piersi na centralną – w okolicę brzucha, powoduje zmniejszenie pewności siebie i tym samym utratę zainteresowania seksem.
• Zmiana jakości tkanek – w wyniku zmian hormonalnych skóra staje się mniej sprężysta, a piersi ulegają zwiotczeniu i obwiśnięciu. Wywołuje to efekt podobny jak przybranie na wadze – niechęć do własnego ciała i co za tym idzie – kryzys w sprawach seksu.
• Depresja – wywołana zmianami hormonalnymi oraz wszystkimi wymienionymi wyżej dolegliwościami towarzyszącymi klimakterium. Zanik zainteresowania seksem to jeden z podstawowych składników tej jednostki chorobowej.
• Leki – np. niektóre środki przeciwdepresyjne i przeciwnadciśnieniowe, których efekt uboczny to obniżenie libido.
• Spadek poziomu testosteronu – produkowanego w jajnikach, podobnie jak estrogeny, ale w znacznie mniejszej ilości. Hormon ten jest odpowiedzialny za libido. Obniżenie jego poziomu wywołuje mniejsze zainteresowanie seksem, problemy z osiągnięciem podniecenia, brak orgazmu, zmniejszenie wrażliwości na dotyk.

2. Leczenie zaburzeń seksualnych w okresie menopauzy

Jak widać, lista przyczyn doprowadzających do zaburzeń seksualnych u kobiet w dojrzałym wieku jest długa. Dobra wiadomość jest jednak taka, że sposobów zaradzenia tym dolegliwościom znamy jeszcze więcej!

Przede wszystkim należy wybrać się do lekarza. On wdroży postępowanie dopasowane do rodzaju problemów, z jakimi boryka się pacjentka. Być może zaproponuje też wizytę u seksuologa, a ten doradzi terapię indywidualną bądź wspólnie z mężem. Tymczasem w zależności od potrzeb w aptece można kupić:

• Lubrykanty – to różnego rodzaju żele, „smary”, które wprawdzie nie zwiększają libido, ale sprawiają, że stosunek staje się mniej bolesny; np. Żel K-Y, Astroglide.
• Nawilżające żele dopochwowe – stosowane 2–3 razy w tygodniu, nie tylko przed stosunkiem, zapewniają bardziej długotrwałe nawilżenie; np. Replens MD, Floragyn.
• Dopochwowe preparaty estrogenowe – w postaci kremów,globulek, tabletek, krążków i pessariów – działają bardziej przyczynowo, wpływając na odbudowę nabłonka pochwy i zwiększając jej ukrwienie, a następowo- nawilżenie, a nawet polepszając wrażliwość na dotyk. Działają również korzystnie na tkanki dna miednicy, co przekłada się nieraz na zmniejszenie dolegliwości związanych z tzw. wysiłkowym nietrzymaniem moczu (w przypadku tej choroby należy również stosować tzw. ćwiczenia Kegla, a w przypadku braku skuteczności – poddać się zabiegowi operacyjnemu przywracającemu prawidłowe stosunki anatomiczne w układzie moczowym). Odbudowa nabłonka pochwy powoduje też zmniejszenie częstości zakażeń, sprzyja bowiem rozwojowi naturalnej, „dobrej” flory bakteryjnej.
• HTZ (hormonalna terapia zastępcza) – w formie doustnej lub plastrów naklejanych na skórę – łączy zalety terapii miejscowej z działaniem ogólnoustrojowym, jest więc zalecana paniom, które mają również inne dolegliwości związane z przekwitaniem, tj. uderzenia gorąca czy osteoporozę. Stosowanie HTZ może też przynieść poprawę stanu psychicznego w przypadku pacjentek cierpiących na zaburzenia nastroju. Jeśli jednak są to poważne stany depresyjne, konieczna jest wizyta u psychiatry! Przyjmowanie egzogennych hormonów zmniejsza również zakres kosmetycznych konsekwencji niedoboru estrogenów (utraty elastyczności skóry itp.). Czasem w ramach HTZ stosuje się również preparaty zawierające testosteron – ma to na celu poprawę libido, koncentracji i ogólnego samopoczucia.

Ostatnie dwie grupy preparatów dostępne są tylko na receptę i podczas ich stosowania należy pozostawać pod ścisłą kontrolą lekarską, ze względu na możliwe powikłania. Decyzję o przyjmowaniu HTZ podejmuje pacjentka wraz z lekarzem po rozważeniu wszelkich korzyści i ryzyka wynikającego z jej stosowania. Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, biorąc pod uwagę towarzyszące schorzenia i obciążenia genetyczne.

Bardzo ważne w okresie przekwitania są dieta i wysiłek fizyczny. Kobiety w tym czasie nierzadko prowadzą siedzący tryb życia, co w połączeniu ze złymi nawykami dietetycznymi (pokarmy tłuste i słodkie!) prowadzi do otyłości wraz z ogromem katastrofalnych jej konsekwencji, z fatalnym samopoczuciem i zaburzeniami natury seksualnej na czele! Jeśli główną przyczyną zaburzeń libido wydają się leki, które kobieta przyjmuje na co dzień – być może należy porozmawiać z lekarzem o ich zmianie. Możliwe, że inny preparat, o podobnym działaniu leczniczym, pozbawiony będzie tego przykrego efektu ubocznego.

Na koniec wspomnijmy o bardzo ważnej metodzie zaradzenia zaburzeniom seksualnym w okresie przekwitania, metodzie podstawowej i nie do przecenienia – szczerej rozmowie z mężem! W tym trudnym okresie kobieta szczególnie potrzebuje jego miłości i zrozumienia. Nie zapominajmy przy tym, że on również przechodzi swoją „menopauzę” – tzw. andropauzę, i może przeżywać podobne problemy związane ze swoją seksualnością.

U mężczyzn w starszym wieku poziom testosteronu systematycznie spada, tak że coraz dłużej może im zajmować osiągnięcie stanu podniecenia i mogą wystąpić problemy z erekcją. Kiedy żona unika zbliżeń, ponieważ sama ma intymne problemy, mężczyzna może uznać, że to z jego winy, co tylko pogorszy stan rzeczy i uruchomi spiralę nieporozumień.

Dlatego też wzajemna wyrozumiałość i otwarcie się na potrzeby i problemy drugiej osoby są tak istotne dla dojrzałej pary. W tym okresie szczególnie podkreśla się rolę „gry wstępnej”, ponieważ mechanizmy czysto biologiczne mogą nie działać już tak sprawnie jak w młodości.Pamiętajmy też, że częste współżycie pozytywnie wpływa na jego jakość! I odwrotnie – zaprzestanie stosunków płciowych powoduje dalsze pogorszenie funkcji seksualnych. Jest to sytuacja podobna do takiej, w której przestajemy używać jakiegoś mięśnia – będąc niepotrzebny, szybko zanika.

Do niedawna w ogólnej mentalności pokutował stereotyp aseksualnej starszej pani, której potrzeby i możliwości w sferze erotycznej zakończyły się wraz z urodzeniem dziecka. Na szczęście coraz bardziej rozpowszechnia się pogląd zgoła odmienny – że życie dopiero zaczyna się po pięćdziesiątce! Ze względu na to, że ok. 1/3 długości życia kobiety przypada na okres po menopauzie, pozostaje nam przychylić się do tego ostatniego zdania i ze wszystkich sił popierać aktywność dojrzałych pań, również w sferze seksualnej, tak ważnej dla dobrego samopoczucia i szeroko pojętego zdrowia. Tym bardziej że nauka, jak widać, dostarcza nam cały panel możliwości pomocy w łóżkowych problemach.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.