Biegunka (rozwolnienie) - przyczyny, leczenie, domowe sposoby na biegunkę
Biegunka to zaburzenie trawienia, którego głównym objawem są częste wypróżnienia, zmieniona konsystencja kału, upłynnienie go i zwiększenie jego ilości. Biegunka może być spowodowana przez infekcje, różne stany chorobowe układu trawiennego, czynniki emocjonalne, psychiczne i neurowegetatywne wzmagające perystaltykę jelit, przewlekłe stany zapalne jelit. Nieleczona może doprowadzić do odwodnienia i wychudzenia, a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci.
1. Przyczyny biegunki
Przyczyny biegunki są niezwykle różnorodne, dlatego należy zawsze zwracać uwagę, w jakim momencie pojawiła się ta dolegliwość i jakie objawy jej towarzyszą. Mogą mieć podłoże bakteryjne, wirusowe i psychosomatyczne (wynikające np. z silnego stresu). Pojawiają się w wyniku zakażenia, ale także na skutek działania skutków ubocznych określonych leków.
Do najpopularniejszych przyczyn biegunki należą:
- infekcje wirusowe (w tym zakażenie rotawirusami, czyli tzw. grypa żołądkowa),
- infekcje bakteryjne (Salmonella, Escherichia Coli),
- zatrucie endotoksynami bakteryjnymi (Staphylococcus),
- zatrucie substancjami chemicznymi (lekami, grzybami, rtęcią),
- zespół jelita drażliwego,
- stres,
- alergia,
- wahania hormonalne,
- zapalenie trzustki,
- zapalenie jelit,
- choroba Leśniowskiego-Crohna.
O wystąpieniu biegunki można mówić, kiedy do wypróżnienia dochodzi minimum 3 razy w ciągu doby, kał jest wodnisty lub płynny, nieuformowany, może także zawierać ropę, śluz lub krew.
Biegunce towarzyszą także takie objawy jak nudności, bóle brzucha, mdłości, ogólne osłabienie i wymioty, nierzadko także gorączka. W początkowej fazie stolce są obfite, a wypróżnienia mogą być bolesne.
Z czasem wypróżnienia stają się bardziej skąpe, choć parcie na stolec zazwyczaj utrzymuje się do końca trwania choroby. Biegunka może być poprzedzona dreszczami i spadkiem kondycji psychicznej, a także nagłymi skurczami jelit.
2. Rodzaje biegunek
Ze względu na przyczynę powstawania, można wyróżnić następujące rodzaje biegunek:
- biegunka poantybiotykowa (przyczyną biegunki jest zachwianie równowagi flory bakteryjnej jelit),
- biegunka osmotyczna (wywołana alergią na gluten, nadwrażliwością na białko mleka lub środkami przeczyszczającymi,
- biegunka wydzielnicza (jest wywołana zazwyczaj przez gronkowce, zawiera nadmiar wody i elektrolitów z jelit, jest obfita, ale bez śluzu czy krwi),
- biegunka wysiękowa (pojawia się na skutek poważnych schorzeń i zakażeń, kał zawiera krew, śluz i białko).
Pod względem klinicznym możemy podzielić je na biegunki pochodzenia ośrodkowego, wynikające z pobudzenia ośrodka nerwu błędnego X, a także biegunki pochodzenia obwodowego, które związane są z podrażnieniem zakończeń nerwowych w błonie śluzowej jelit i z wyzwoleniem odruchów motorycznych i śródściennych za pośrednictwem nerwu X.
Biegunki dzielimy także ze względu na czas trwania. Biegunka trwająca do 10 dni to biegunka ostra (jest to najczęściej występująca biegunka), ta trwająca ponad 10 dni to biegunka przewlekła.
Dodatkowo biegunkę można podzielić ze względu na pochodzenie (bakteryjne i wirusowe). Wyróżnia się też biegunkę związaną z licznymi podróżami i silnymi emocjami.
2.1. Biegunka pochodzenia bakteryjnego
Ten rodzaj biegunki pojawia się na skutek zakażenia drobnoustrojami i bakteriami, najczęściej Salmonellą i E. Coli. Pierwsze objawy mogą wystąpić już po 6 godzinach od zarażenia, do którego może dojść na skutek zjedzenia nieświeżego pokarmu albo kontaktu z niektórymi zwierzętami - bydłem, ptactwem czy dzikimi gryzoniami).
Biegunka zazwyczaj utrzymuje się maksymalnie 72 godziny, choć może się okazać, że bakterii było bardzo dużo, a zakażenie jest poważne. Wówczas należy natychmiast udać się do szpitala w celu usunięcia przyczyny choroby.
2.2. Biegunka pochodzenia wirusowego
Najczęściej spotykaną formą biegunki o podłożu wirusowym jest tzw. grypa żołądkowa (jelitówka). Pojawia się najczęściej na skutek zarażenia rotawirusem, adenowirusem i norowirusem.
Towarzyszą jej inne objawy, takie jak nudności i wymioty, osłabienie organizmu, bóle głowy i mięśni, wysoka gorączka i brak apetytu.
Wirusy najczęściej są wydalane z organizmu w naturalny sposób, a biegunka i wszystkie pozostałe objawy znikają samoistnie, zazwyczaj po 2-3 dniach. Są jednak szczególnie niebezpieczne dla dzieci, dlatego ważne jest szczepienie przeciwko rotawirusowm i szybka interwencja medyczna.
2.3. Biegunka przewlekła
Może się jednak zdarzyć, że biegunka utrzymuje się przez okres dłuższy niż 3 dni, stolce stale są wodniste, a wypróżnienia obfite. Jest to stan zagrożenia życia, ponieważ w wyniku trwającej ostrej biegunki może dojść do odwodnienia, niedożywienia, a w konsekwencji nawet do śmierci.
Bardzo ważna jest w tej sytuacji szybka interwencja medyczna, odnalezienie oraz zahamowanie przyczyny wywołującej dolegliwości.
2.4. Biegunka podróżnych
Częste podróżowanie, zwłaszcza do miejsc o innym klimacie niż ten, do którego przywykliśmy, może nasilić występowanie biegunki. Taka dolegliwość nazywana jest biegunką podróżnych i nie wynika z żadnej choroby. Wiąże się ściśle ze zmianą wody, sposobu żywienia i klimatu.
Organizm potrzebuje kilku dni na dostosowanie się do nowych warunków, dlatego w tym wypadku biegunki podróżnych uznaje sie za coś niegroźnego, o ile zachowany podstawowe zasady bezpieczeństwa - zadbamy o odpowiednie nawodnienie i nie dopuścimy do niedożywienia.
Biegunkę można wyleczyć doraźnymi stoperami albo poczekać, aż flora bakteryjna sama się wyrówna.
2.5. Biegunka a IBS
Zespół jelita drażliwego, czyli IBS, to zaburzenie psychosomatyczne, którego podłożem jest silny, chroniczny stres albo przebyta infekcja jelit. Może wiązać się z występowaniem biegunki i zaparć w zmiennym natężeniu, lub z pojawieniem sie tylko jednej z dolegliwości.
Nadwrażliwym jelitom towarzyszy też uczucie przelewania w brzuchu, wzdęcia oraz gazy, nierzadko także zgaga. Biegunka wynikająca z IBS może być leczona objawowo, ale przede wszystkim podstawą wyeliminowania dolegliwości jest wizyta u psychologa, ponieważ z reguły jest to zaburzenie nerwicowe.
Preparaty na biegunkę znajdziesz dzięki stronie KtoMaLek.pl. To darmowa wyszukiwarka dostępności leków w aptekach w Twojej okolicy.
3. Jak leczyć biegunkę
Przy przedłużającej się biegunce niezbędna jest pomoc lekarska, szczególnie gdy dochodzą takie objawy, jak gorączka, bóle brzucha, bolesne parcie, ogólne osłabienie, wymioty, znaczne rozluźnienie stolców, odwodnienie.
W przypadku biegunki poantybiotykowej zalecane jest nawadnianie i stosowanie probiotyków, uzupełniających florę bakteryjną jelit. Biegunka osmotyczna przejdzie po zastosowaniu głodówki, przy równoczesnym nawadnianiu.
Zakaźne biegunki o bardzo ostrym przebiegu, z gorączką i krwistymi stolcami, zwykle wymagają analizy mikrobiologicznej stolca - może być konieczne leczenie przyczynowe.
Biegunka może być zagrożeniem dla zdrowia, gdyż bez odpowiednich środków zaradczych prowadzi do odwodnienia. Chorego należy nawadniać, najlepiej za pomocą specjalnych specyfików zapobiegających odwodnieniu, zawierających potrzebne elektrolity - sód, potas, chlor. Stan odwodnienia jest szczególnie niebezpieczny dla małych dzieci.
W leczeniu rozwolnienia stosuje się węgiel leczniczy (Carbo medicinalis, węgiel aktywny), który wiąże toksyny, bakterie, gazy jelitowe i inne czynniki szkodliwe, które nasilają perystaltykę jelit, zwiększają przenikanie wody do światła jelita i powodują pojawienie się biegunki. Stosuje się także inne leki adsorpcyjne, ściągające, koloidalne, a także cholinolityki i leki spazmolityczne.
Biegunka niekoniecznie wymaga wizyty u specjalisty. W przypadku łagodnych biegunek, których przyczynę znamy (np. wiemy, że zjedliśmy coś nieświeżego albo że trwa sezon na grypę żołądkową), wystarczy stosowanie doraźnych leków hamujących ruchy jelit.
Leczenie polega na przyjmowaniu produktów takich jak Laremid czy Stoperan, a także leków adsorpcyjnych.
Choremu dobrze jest podawać także elektrolity, aby wyrównać utracone składniki. Należy także przez kilka kolejnych dni stosować dietę lekkostrawną (szczególnie polecane jest siemię lniane i kasza manna, a także produkty kukurydziane).
Rekomendowane przez naszych ekspertów
4. Kisiel z siemienia lnianego
Z biegunką można także poradzić sobie w naturalny sposób, wykorzystując to, co mamy w kuchni. Dotyczy to jednak tylko występowania biegunek łagodnych i krótkotrwałych. Jeśli objawy nie ustępują, należy wdrożyć farmakoterapię albo zgłosić się do lekarza.
Skutecznym domowym sposobem na biegunkę jest "kisiel" z siemienia lnianego. Gotuje się łyżkę ziaren w połowie szklanki wody, aż powstanie gęsty kleik, tak przygotowaną mieszankę należy wypić.
Siemię lniane ma niezwykłe właściwości, ponieważ potrafi pobudzić perystaltykę jelit w przypadku zaparć i złagodzić w przypadku biegunek.
W leczeniu biegunki pomocna może okazać się także gorzka czekolada i kakao. Muszą być jednak w czystej postaci - bez dodatku cukru, który jest pożywką dla bakterii.
Należy także zadbać o odpowiednie nawodnienie. Oprócz wody, pomocne będą zioła lecznicze, głównie rumianek. Należy jednak uważać, ponieważ niektóre z nich (między innymi mięta i melisa) mogą działać drażniąca i wywoływać wymioty.
5. Profilaktyka biegunkowa
W przypadku zapobiegania biegunkom przede wszystkim ważne jest zachowanie zasad higieny osobistej - ręce należy myć zawsze po wyjściu z toalety, a także po przyjściu z dworu. Ważne jest także mycie owoców i warzyw oraz ograniczenie kontaktu z osobami zarażonymi bakteryjną bądź wirusową biegunką, a także częste wietrzenie mieszkania.
Treść artykułu jest całkowicie niezależna. Znajdują się w nim linki naszych partnerów. Wybierając je, wspierasz nasz rozwój.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.