Sercowy zespół pocovidowy. "COVID minie, ale przez lata będziemy odczuwali skutki działania tego wirusa"

Uszkodzenia płuc i uszkodzenia tkanki serca należą do najczęstszych powikłań po COVID-19. Badacze z Polski alarmują, że powikłania dotyczące serca dotyczyć mogą nawet 20-30 proc. chorych. - Wirus nie ma inteligencji, żeby wybierać tkankę płucną, ale ponieważ serce i płuca to naczynia połączone, to powoduje, że mięsień sercowy ulega zakażeniu i w konsekwencji dochodzi do uszkodzeń komórek mięśnia sercowego – przyznaje kardiolog i ordynator jednego z oddziałów szpitala w Tarnowskich Górach, dr Beata Poprawa.

1. Uszkodzenie mięśnia sercowego po COVID-19

W pracy "Post-COVID-19 heart syndrome" opublikowanej na łamach "Cardiology Journal" polscy badacze zwracają uwagę na skalę powikłań poinfekcyjnych dotykających układu sercowo-naczyniowego.

Badania autopsyjne na 39 pacjentach zmarłych z powodu COVID-19 wykazały, że u ponad 60 proc. z nich, czyli u 24 zmarłych, odkryto wirusa SARS-CoV-2 w mięśniu sercowym. U 16 pacjentów z tej grupy odkryto też dowody na replikację wirusa w tym organie. To po raz kolejny pokazuje, z jak groźnym wrogiem musimy walczyć.

Zobacz film: "Zapalenie mięśnia sercowego po COVID"

Proces uszkodzenia serca w wyniku infekcji COVID-19 może postępować bezobjawowo, ale w konsekwencji doprowadzić nawet do niewydolności serca, a co więcej – problem ten dotyka pacjentów, którzy wcześniej nie mieli problemów natury kardiologicznej.

Taką hipotezę postawili badacze opierający się na wynikach innego badania na łamach "JAMA Cardiology". Rezonans magnetyczny wykonany u grupy 100 ozdrowieńców dwa-trzy miesiące po ostrej fazie infekcji wykazał, że aż 78 proc. badanych miało trwałe zajęcie serca, a u 60 proc. doszło do zapalenia mięśnia sercowego.

W innym badaniu, przytaczanym również przez polskich naukowców, przeprowadzonym na 139 pracownikach służby zdrowia, u 37 proc. stwierdzono cechy zapalenia mięśnia sercowego średnio po 10 tygodniach od zakażenia. Aż połowa badanych nie miała żadnych objawów COVID-19, "co wskazuje, że następstwa sercowe mogą być związane ze zmienioną lub opóźnioną odpowiedzią immunologiczną, a nawet pacjenci bezobjawowi i/lub pacjenci nieświadomi infekcji mogą cierpieć z powodu poważnych powikłań sercowo-naczyniowych w dłuższej perspektywie" – piszą autorzy pracy "Post-COVID heart syndrome". Badania przeprowadzili Aleksandra Gasecka, Michał Pruc, Katarzyna Kukula i Natasza Gilis-Malinowska.

- To, co nas kardiologów bardziej niepokoi, to zespoły postcovidowe. Jest to szereg różnych, także kardiologicznych objawów, które rozwijają się nawet kilka tygodni po przechorowaniu COVID-19 – przyznaje w rozmowie z WP abcZdrowie kardiolog, prof. dr hab. n. med. Krzysztof J. Filipiak, rektor Uczelni Medycznej Marii Skłodowskiej-Curie.

- Są koncepcje mówiące o tym, że wirus będzie czaił się w naszym organizm przez wiele miesięcy, a może i lat, tak jak wirus półpaśca czy opryszczki. Tego się dowiemy dopiero za jakiś czas, ale już dziś wiemy, że faktycznie COVID może trwale uszkadzać układ krążenia – przyznaje w rozmowie z WP abcZdrowie dr Beata Poprawa.

Na ten problem zwraca uwagę także dr Michał Chudzik, który na co dzień przyjmuje pacjentów pocovidowych z różnorakimi symptomami long COVID.

- Uszkodzenia serca, które my widujemy, to w przeważającej większości następstwo COVID-19 w postaci domowego przebiegu. To nie są pacjenci hospitalizowani, co nas zaskoczyło, bo właśnie takiej grupy pacjentów byśmy się spodziewali przede wszystkim – przyznaje w rozmowie z WP abcZdrowie kardiolog, specjalista medycyny stylu życia, koordynator programu STOP-COVID .

2. Uszkodzenie serca po COVID-19

Kolejny rok pandemii dostarczył nowych dowodów na negatywny wpływ wirusa na układ sercowo-naczyniowy w perspektywie długofalowej.

Na łamach "Nature Medicine" ukazały się najnowsze wyniki badań. Dane są porażające – niezależnie od wieku czy czynników ryzyka COVID-19 może zwiększać ryzyko zawału serca: w niektórych przypadkach aż o 63 proc.

Dr Chudzik zwraca uwagę, że wciąż liczną grupą pacjentów, których dotykają problemy kardiologiczne po COVID-19, są osoby, które miały już wcześniej problemy zdrowotne. To one wpływają na zwiększenie ryzyka chorób serca po infekcji spowodowanej SARS-CoV-2.

- Z moich obserwacji wynika, że osoby, które wcześniej nie chorowały i których dotykają takie powikłania po COVID-19, to grupa około pięciu proc. pacjentów z uszkodzeniami serca. To wcale niemało. Ale jest też grupa osób, które wcześniej mogły mieć uszkodzone serce, ale nie stawiły się nigdy u lekarza – dopiero COVID zmusił je do wizyty czy badań kontrolnych, ujawniających problemy z sercem – mówi dr Chudzik.

- Jest grupa osób pozornie zdrowych, u których COVID nie powinien pozostawić znaczących powikłań. A potem przychodzą do nas - 1/3 ma nadciśnienie, 1/3 podwyższony poziom cukru i 1/3 wysoki poziom cholesterolu. Te osoby wcześniej się nie badały, a pierwszym objawem nieprawidłowości po przejściu COVID-19 był zawał albo udar – przyznaje ekspert.

Dr Beata Poprawa zwraca uwagę, że odsetek ozdrowieńców z odległymi skutkami COVID-19 dotykającymi układu sercowo-naczyniowego jest duży i wciąż rośnie.

- Sama byłam ofiarą COVID z powikłaniami kardiologicznymi. My to cały czas obserwujemy. Co najmniej 30 proc. moich pacjentów przychodzi z powikłaniami kardiologicznymi, objawiającymi się niską wydolnością organizmu czy zaburzeniami rytmu serca – mówi lekarka i dodaje, że dla pacjentów są one po prostu uciążliwe, podczas gdy kardiolodzy dostrzegają, że są przede wszystkim niebezpieczne.

Eksperci zwracają uwagę, że pojedyncza warstwa komórek zlokalizowana na wewnętrznej stronie naczyń krwionośnych, czyli śródbłonek, pełni istotną funkcję m.in. w funkcjonowaniu serca i to jego uszkodzenia spowodowane SARS-CoV-2 mogą być kluczowe.

- Uszkodzenie śródbłonka, odpowiedzialnego m.in. za funkcję skurczową mięśnia sercowego, w trakcie infekcji SARS-CoV-2 przyczynia się też do rozwoju miażdżycy, nadciśnienia, czyli zmian, które mogą spowodować większą liczbę zawałów serca i udarów mózgu – tłumaczy dr Poprawa.

Dr Chudzik podkreśla z kolei, że infekcja wpływa na śródbłonek dwojako: bezpośrednio, jako że wirus uszkadza śródbłonek, i pośrednio, prowadząc m.in. do dysregulacji ciśnienia tętniczego, co może przełożyć się na długofalowe skutki związane z funkcjonowaniem mięśnia sercowego.

3. Problem na lata

"Długoterminowy wpływ na układ krążenia COVID-19 pozostaje nieznany. Dlatego istotna jest ocena obecności potencjalnego uszkodzenia mięśnia sercowego u pacjentów z zakażeniem SARS-CoV-2 w wywiadzie, nawet jeśli przebieg był bezobjawowy" – postulują polscy badacze.

Również kardiolodzy, dr Poprawa i dr Chudzik, przyznają, że kolejne lata będą wyzwaniem dla specjalistów, którzy będą musieli zachować szczególną czujność, przyjmując pacjentów w swych gabinetach.

- Jakie odległe skutki będzie miał wirus dla serca? Dziś to tylko teoretyczne rozważania, musimy jednak zachować czujność, bo trzeba założyć, że pacjent, który przyjdzie za rok lub dwa, będzie miał chorobę, której byśmy u tak młodej osoby nigdy wcześniej nie podejrzewali – stan zapalny serca, zapalenie naczyń serca czy nową chorobę, o której dotychczas czerpaliśmy wiedzę tylko z podręczników – mówi ekspert i dodaje, że obserwuje falę przypadków zachorowań na tzw. zespół złamanego serca, który może być skutkiem stresu związanego z pandemią, ale też konsekwencją uszkodzeń śródbłonka naczyń przez wirus SARS-CoV-2.

Eksperci nie mają wątpliwości, że w najbliższych latach liczba pacjentów z powikłaniami kardiologicznymi po COVID-19 będzie rosła.

- Jest to taki ślad, który zostanie w nas na bardzo długo. Pandemia COVID minie, ale przez lata będziemy odczuwali skutki działania tego wirusa – podsumowuje dr Poprawa.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.