Zespół złego wchłaniania - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, sposób żywienia

Zespół złego wchłaniania pojawia się, gdy w jelicie cienkim zaburzona zostaje prawidłowa absorpcja składników odżywczych zawartych w pożywieniu. Powstaje w przebiegu różnych schorzeń, takich jak choroba trzewna, przewlekłe zapalenie trzustki czy nietolerancja laktozy. Inne przyczyny pojawienia się zespołu upośledzonego wchłaniania to niektóre operacje układu trawiennego, infekcje pasożytnicze, predyspozycje genetyczne lub alkoholizm. Jakie objawy wywołują zaburzenia trawienia i wchłaniania? Na czym polega leczenia zaburzeń wchłaniania?

1. Co to jest zespół złego wchłaniania?

Zespół złego wchłaniania to schorzenie związane z nieprawidłowym trawieniem i wchłanianiem składników odżywczych w przewodzie pokarmowym. Może dotyczyć jednego lub kilku różnych substancji odżywczych.

Zespół złego wchłaniania objawia się niedoborami różnych składników, które wynikają z nieprawidłowego przyswajania ich przez organizm. W praktyce oznacza to, że część niezbędnych substancji, która powinna być wchłonięta do krwi zostaje usunięta wraz z kałem.

Zobacz film: "Choroby serca najczęstszą przyczyną zgonów Polaków"

Nieleczony zespół złego wchłaniania jest niebezpieczny dla zdrowia, grozi wystąpieniem niedokrwistości, zaburzeń wzrostu, osteoporozy czy problemów hormonalnych.

2. Zespół złego wchłaniania - objawy

Rodzaj i intensywność objawów zaburzeń wchłaniania zależą od przyczyny schorzenia, wieku pacjenta, historii chorób i wielu innych czynników. Zespół złego wchłaniania może mieć bezobjawowy przebieg, powodować łagodne lub bardzo intensywne dolegliwości. Objawy zaburzeń wchłaniania jelitowego to:

• ogólne osłabienie,
• utrata masy ciała,
• stany depresyjne,
• ból brzucha,
• skurcze brzucha,
• biegunka,
• wzdęcia,
• nudności i wymioty,
• zgaga,
• niestrawność,
• uczucie pełności,
• zmiany w stolcu,
• niedokrwistość,
• łuszczenie się skóry.

3. Zespół złego wchłaniania - przyczyny

Główne przyczyny zespołu złego wchłaniania to:

• wrodzone niedobory enzymów trawiennych - rzadkie schorzenie, które sprawia, że organizm nie produkuje wystarczającej ilości enzymów niezbędnych do trawienia,
• nieprawidłowości anatomiczne w budowie jelita - przetoki lub uchyłki mogą mieć negatywny wpływ na proces trawienia,
• celiakia - przewlekła choroba autoimmunologiczna, która skutkuje uszkodzeniem błony śluzowej jelita cienkiego i zaburzeniem wchłaniania składników odżywczych,
• zapalenie trzustki - może prowadzić do niedoboru enzymów trawiennych, które są niezbędne do prawidłowego trawienia,
• zespół jelita drażliwego (IBS) - to przewlekła choroba jelit, która może prowadzić do zaburzeń funkcji jelit, co wpływa na wchłanianie składników odżywczych,
• choroby zapalne jelit (IBD) - schorzenia, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelit, mogą powodować uszkodzenia błony śluzowej jelita i zakłócać przyswajalność substancji z pokarmu,
• infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze - wpływają na procesy trawienne i mogą zakłócić zdolność organizmu do wchłaniania składników odżywczych,
• choroby pasożytnicze - niektóre pasożyty, np. tasiemce, mogą znacznie zmniejszać przyswajalność składników odżywczych,
• operacje przewodu pokarmowego - osoby, które przeszły operacje przewodu pokarmowego, zwłaszcza resekcje jelitowe, mogą doświadczać problemów z wchłanianiem substancji odżywczych,
• choroby tarczycy - schorzenia, takie jak nadczynność lub niedoczynność tarczycy mogą wpływać na procesy trawienia,
• restrykcyjna dieta - niewłaściwy sposób żywienia ubogi w substancje odżywcze może spowodować zaburzenia wchłaniania,
• niektóre leki - długotrwała antybiotykoterapia lub przewlekłe stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego wpływa negatywnie na proces przyswajania substancji odżywczych,
• choroba alkoholowa - przewlekłe nadużywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzenia jelit i zaburzeń wchłaniania składników odżywczych.

4. Żywienie chorych z zespołem złego wchłaniania

Słabe wchłanianie jelitowe powoduje konieczność zmiany sposobu żywienia, aby zwiększyć ilość przyswajanych składników odżywczych. Pacjenci powinni spożywać pokarmy bogate w witaminy, minerały, białko i węglowodany, dieta musi być dostosowana do indywidualnych potrzeb i trybu życia.

Na przykład w przypadku nietolerancji laktozy wskazane jest wybieranie produktów bez tego składnika lub unikanie nabiału. W codziennym jadłospisie nie powinno zabraknąć błonnika pokarmowego, ponieważ składnik ten wspomaga regulację procesów trawiennych. Źródła białka to między innymi warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i nasiona.

Osoby z zaburzeniami wchłaniania substancji do krwi powinny unikać pokarmów, które wywołują reakcje alergiczne, mogą to być orzechy, jaja, mleko czy gluten.

Powinny również zrezygnować z picia alkoholu i napojów zawierających kofeinę, a także jedzenia pikantnych czy tłustych potraw. Ważne jest regularne spożywanie posiłków i picie dużej ilości wody.

W okresach zaostrzenia objawów, takich jak biegunka czy ból brzucha, można zastosować dietę lekkostrawną. Kluczowe jest też obserwowanie swojego samopoczucia po spożyciu konkretnych produktów, dzięki temu możliwe jest zidentyfikowanie pokarmów, które są dobrze tolerowane.

Regularne badania krwi mogą pomóc w monitorowaniu poziomów składników odżywczych i dostosowywaniu diety lub suplementacji w zależności od potrzeb.

5. Jakie są różnice między zespołem złego wchłaniania a nietolerancją pokarmową?

Zespół złego wchłaniania to zaburzenie, w przebiegu którego organizm ma problem z przyswojeniem składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały, białka czy tłuszcze. Może być wynikiem różnych chorób lub stanów, które wpływają na proces wchłaniania.

Nietolerancja pokarmowa to reakcja organizmu na określony składnik pokarmowy, taki jak laktoza czy gluten. Nietolerancja często wynika z braku odpowiednich enzymów potrzebnych do trawienia.

6. Zespół złego wchłaniania - badania i diagnostyka

Zespół złego wchłaniania - jakie badania? Prawidłowo postawiona diagnoza jest niezbędna, by możliwe było rozpoczęcie skutecznego leczenia. Pierwszym etapem diagnostyki zespołu złego wchłaniania jest wywiad medyczny w celu zebrania informacji na temat objawów i historii chorób rodzinnych. Następnie pacjent zostaje skierowany na dodatkowe badania:

• badanie poziomu witamin i minerałów we krwi,
• badanie moczu,
• badanie kału,
• kolonoskopia lub endoskopia,
• gastroskopia,
• ultrasonografia,
• tomografia komputerowa jamy brzusznej,
• test na tolerancję laktozy,
• biopsja jelita cienkiego,
• test Schillinga (ocenia wchłanianie witaminy B12),
• test stymulacji sekretyną,
• prześwietlenie promieniami Roentgena jelita cienkiego,
• testy alergiczne w celu stwierdzenia alergii pokarmowych.

7. Jakie są konsekwencje zespołu złego wchłaniania dla zdrowia?

Zespół prowadzi do powstania poważnych komplikacji zdrowotnych, takich jak:

• niedobór witamin i minerałów,
• niedożywienie,
• chroniczne zmęczenie,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• osteoporoza,
• poronienia,
• anemia,
• zaburzenia pracy serca,
• kamienie w nerkach,
• kamienie żółciowe,
• zaburzenia wzrostu u dzieci,
• suchość i łuszczenie się skóry,
• mrowienie i drętwienie,
• zaburzenia równowagi,
• zaburzenia hormonalne,
• osłabienie układu odpornościowego,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia równowagi elektrolitowej.

8. Czy zespół złego wchłaniania może wpłynąć na rozwój dziecka i dorosłego?

Konsekwencje zespołu złego wchłaniania dla rozwoju i zdrowia mogą być poważne, zwłaszcza jeśli choroba nie jest leczona lub nie została rozpoznana. U dzieci z zaburzeniami wchłaniania może wystąpić opóźnienie wzrostu i rozwoju fizycznego.

Pacjenci są też narażeni na osteoporozę, mają zwiększoną podatność na infekcje oraz problemy skórne. Cierpią na zaburzenia pamięci i koncentracji, przewlekłe zmęczenie, drażliwość i senność.

Niedobory składników odżywczych, zwłaszcza witamin z grupy B, może wpłynąć również na zdrowie psychiczne prowadzić do depresji i innych zaburzeń.

9. Zespół złego wchłaniania - leczenie

Zastosowana terapia będzie zależeć od przyczyny, wieku oraz historii choroby. Pierwszym krokiem jest identyfikacja i leczenie przyczyny zespołu złego wchłaniania.

Kolejnym etapem jest opracowanie spersonalizowanego planu żywieniowego, który zminimalizuje niedobory składników odżywczych. Zdarza się również, że konieczna jest eliminacja niektórych pokarmów, które wywołują objawy ze strony układu pokarmowego.

Zdiagnozowane niedobory składników odżywczych są wskazaniem do rozpoczęcia suplementacji, zwykle pacjenci muszą przyjmować duże dawki żelaza, witaminy D i B12, kwasu foliowego, potasu i wapnia.

Osoby z zespołem złego wchłaniania mogą wymagać uzupełnienia enzymów trawiennych, takich jak amylaza, lipaza i proteaza, aby wspomóc trawienie i wchłanianie składników odżywczych.

Często dużą poprawę przynosi wprowadzenie leków niwelujących objawy, takie jak biegunka, ból brzucha czy uczucie pełności. Niezwykle istotne jest też regularne monitorowanie stanu zdrowia, a zwłaszcza poziomu składników odżywczych we krwi.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.