Pneumocystoza – przyczyny zakażeń, grupy ryzyka, objawy i leczenie
Pneumocystoza, czyli zapalenie płuc wywołane pierwotniakiem Pneumocystis jiroveci, jest chorobą oportunistyczną. Jej przyczyną jest kolonizacja powszechnie występujących patogenów, a pojawienie się niepokojących objawów ma związek z niedoborami odporności. Co trzeba o niej wiedzieć?
1. Co to jest pneumocystoza?
Pneumocystoza (łac. pneumocystosis, PCP od Pneumocystis pneumonia) to zapalenie płuc wywołane przez zaliczanego do pierwotniaków grzyba Pneumocystis jiroveci (dawniej określany jako Pneumocystis carinii), które pojawia się u osób z zaburzeniami odporności komórkowej. Choroba określana jest także jako grzybicze zapalenie płuc lub grzybicę płuc.
Pneumocystoza płuc jest jedną z najczęstszych chorób oportunistycznych. Oznacza to, że wywołujące ją patogeny u ludzi z prawidłowo funkcjonującym układem immunologicznym nie prowokują choroby, w przeciwieństwie do osób o upośledzonej odporności. Wśród tych pacjentów są przyczyną ciężkich schorzeń, które często zagrażają życiu.
2. Przyczyny zakażeń i grupy ryzyka
Pneumocystis jiroveci to patogen, który powszechnie, w małych ilościach, występuje w drogach oddechowych zdrowych osób. Gdy układ odpornościowy jest niewydolny, drobnoustrój zaczyna się namnażać, co prowadzi do zakażenia.
Schorzenie to najczęściej diagnozuje się u osób:
- chorych na AIDS,
- chorujących na białaczki, chłoniaki,
- osób leczonych immunosupresyjnie (np. leki onkologiczne, glikokortykosteroidy).
- pacjentów z wrodzonymi zaburzeniami odporności,
- pacjentów po przeszczepieniu narządów,
- osób w stanie głębokiego niedożywienia.
Pneumocystoza może występować również u dzieci. Szczególnie narażone są na nią niemowlęta, zwłaszcza wcześniaki oraz dzieci z niską masą urodzeniową, ponieważ w ich przypadku układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.
3. Objawy pneumocystozy
Do zarażenia dochodzi przez inhalację cyst pasożyta. Pneumocystis jiroveci dostaje się do pęcherzyków płucnych, a w stanach upośledzonej odporności dochodzi do niekontrolowanego namnażania się go. To z kolei prowadzi do rozwoju zapalenia płuc. Objawy zakażenia manifestują się w ciągu kilku tygodni od momentu zakażenia, choć u osób chorych na AIDS okres inkubacji choroby może trwać nawet kilka miesięcy.
Pneumocystoza przebiega najczęściej pod postacią zapalenia płuc o różnym nasileniu. Jej główne objawy to:
- gorączka z dreszczami,
- kaszel, najczęściej suchy, bez odkrztuszania,
- duszność - nasilająca się,
- dyskomfort w klatce piersiowej,
- utrata masy ciała.
- w niektórych przypadkach rozwija się także sinica, pojawia się przyspieszone tętno i przyspieszony oddech.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
W rzadkich przypadkach dochodzi do rozsianej pneumocystozy pozapłucnej. Rzadko dochodzi do namnażania się grzyba w tkankach pozapłucnych.
4. Rozpoznanie i leczenie grzybicy płuc
Podejrzenie tej choroby można wysunąć na podstawie obrazu klinicznego oraz badań dodatkowych. U osoby chorej na pneumocystozę lekarz stwierdza nie tylko wymienione objawy choroby, ale również przyspieszony oddech, przyspieszoną czynność serca oraz zmiany osłuchowe nad polami płucnymi. W zaawansowanej chorobie, zwłaszcza w przypadku zdiagnozowania pneumocystozy u dzieci, może wystąpić sinica obwodowa i objawy wysiłku oddechowego. Zdarza się, że w jamie ustnej stwierdza się zmiany grzybicze.
Lekarz może zlecić wykonanie RTG klatki piersiowej, tomografię komputerową oraz badanie krwi tętniczej oceniające między innymi wysycenie krwi tlenem. Aby potwierdzić rozpoznanie niezbędne jest wykrycie komórek grzyba lub jego materiału genetycznego (DNA) w bioptacie płuca, popłuczynach oskrzelowo-pęcherzykowych lub indukowanej plwocinie. Rzadko wykonuje się przezskórną lub przezoskrzelową biopsję tkanki płucnej.
Na rozpoznanie choroby mogą wskazywać zmiany w RTG i TK klatki piersiowej, które dają obraz „mlecznej szyby” , narastające objawy niedotlenienia (gazometria wykazująca hipoksemię), limfopenia, hipoalbuminemia, odchylenia w stanie immunologicznym.
Ponieważ pneumocystoza jest zagrożeniem życia, leczenie musi być prowadzone w warunkach szpitalnych. Polega ono na podawaniu antybiotyków oraz chemioterapeutyków.
Podstawowym lekiem jest kotrimoksazol (zawierający trimetoprym i sulfametoksazol), podawany doustnie lub dożylnie przez 3 tygodnie. Zwykle wskazana jest również tlenoterapia. Śmiertelność wynosi około 30% u osób chorych na AIDS, do 10% wśród innych chorych. Pacjenci z upośledzeniem układu odpornościowego są narażeni na nawroty choroby.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.