Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. dent. Lidia Warda

Nieprzyjemny zapach z ust (halitoza) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie. Jak dbać o higienę jamy ustnej?

Nieprzyjemny zapach z ust to dość powszechny problem. Niestety, często jest lekceważony. To błąd, ponieważ jego przyczyną może być nie tylko niewystarczająca higiena jamy ustnej.
Nieprzyjemny zapach z ust to dość powszechny problem. Niestety, często jest lekceważony. To błąd, ponieważ jego przyczyną może być nie tylko niewystarczająca higiena jamy ustnej. (iStock)

Nieprzyjemny zapach z ust, czyli halitoza, to dość powszechny problem. Niestety, często jest lekceważony. To błąd, ponieważ jego przyczyną może być nie tylko niewystarczająca higiena jamy ustnej. Czasem to także objaw choroby. Poza tym utrudnia życie - ludzie cierpiący z powodu nieświeżego oddechu unikają bliskiego kontaktu z innymi, są skrępowani. To kolejny powód, dla którego należy ustalić, co oznacza brzydki zapach z ust. Sprawdź, jakie są jego przyczyny i jak sobie z nim poradzić.

spis treści

1. Przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust i objawy towarzyszące

Nieprzyjemny zapach z ust, inaczej halitoza, to zapach odbiegający od powszechnie przyjętego za normę, zazwyczaj wywołujący odrazę bądź unikanie kontaktów.

Wyróżnia się halitozę fizjologiczną, patologiczną i rzekomą. Halitoza fizjologiczna pojawia się u większości ludzi rano, tuż po przebudzeniu. Ma związek z procesami gnilnymi, jakie zachodzą w jamie ustnej w trakcie snu. W czasie nocnego odpoczynku zmniejsza się ilość wydzielanej śliny, co sprzyja wzrastaniu liczby bakterii beztlenowych odpowiedzialnych za produkcję gazów. W takim przypadku halitoza ustępuje po zjedzeniu posiłku oraz dokładnym umyciu zębów.

Zobacz film: "Przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust [Specjalista radzi]"

Halitoza patologiczna spowodowana jest toczącą się w organizmie chorobą. Specjaliści wyróżniają również pseudohalitozę (halitoza rzekoma). Rozpoznaje się ją w sytuacji, gdy pacjent usilnie skarży się na nieprzyjemny zapach z ust, ale lekarz go nie wyczuwa. Znane są również przypadki halitofobii. Jest to silna obawa przed nieświeżym oddechem. Oba zaburzenia mają charakter psychiczny.

Przyczyną brzydkiego zapachu z ust może być też brak higieny jamy ustnej. Może on się pojawić, jeśli nie myjemy dokładnie zębów. Wówczas resztki pokarmowe zalegają w przestrzeniach międzyzębowych, stanowiąc pożywkę dla bakterii. Gdy się rozkładają przy udziale resztek pokarmu, powstają substancje lotne, m.in. związki siarki. I to one w głównej mierze odpowiadają za nieświeży oddech.

Przyjmuje się, że około 90 proc. przyczyn nieświeżego oddechu jest zlokalizowanych w obrębie jamy ustnej. W pozostałych przypadkach nieświeży oddech jest spowodowany zmianami w dalszym odcinku przewodu pokarmowego lub chorobą ogólnoustrojową czy metaboliczną.

1.1. Choroby jamy ustnej

W tym przypadku przyczyną przykrego zapachu z ust są procesy gnilne, w wyniku których dochodzi do produkcji gazów. To właśnie one są odpowiedzialne za nieprzyjemny zapach.

  • przewlekłe stany zapalne jamy ustnej

Przyczyną zmian zapalnych mogą być m.in. ciała obce, które poprzez ciągłe drażnienie błony śluzowej prowadzą do stanów zapalnych. Mogą to być np. niedokładnie dopasowane protezy zębowe. Lekarz protetyk powinien dopasować protezę tak, by jej używanie nie powodowało dyskomfortu ani zaczerwienienia i obrzęków śluzówki dziąseł czy policzków.

  • nowotwory jamy ustnej

Objawy nowotworów jamy ustnej są mało specyficzne i mogą być podobne do zwykłego zakażenia, np. afty. Zmiany nowotworowe to białe lub czerwone plamki, guzki zlokalizowane np. po wewnętrznej części policzka czy na bocznej powierzchni języka.

W tym przypadku poza nieprzyjemnym oddechem z ust pojawiają się także m.in. ból, drętwienie jamy ustnej, szczękościsk, nadmierne produkowanie śliny. To objawy, które powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza.

Choroby, które można wyczytać z jamy ustnej
Choroby, które można wyczytać z jamy ustnej

Choć trudno to sobie wyobrazić, z danych statystycznych wynika, że nawet 4 mln Polaków nie myje zębów.

przeczytaj artykuł

1.2. Choroby układu oddechowego

  • przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa

Przykremu zapachowi z ust towarzyszą objawy, takie jak bóle w okolicy nosa, czoła, oczodołów, szczęki, katar. W takim przypadku zwiększa się ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych.

  • choroby oskrzeli

Za nieprzyjemny zapach z ust mogą odpowiadać przewlekłe zapalenie oskrzeli, ropnie i rozstrzenie (czyli odcinkowe poszerzenia ściany) oskrzeli. Wówczas pojawiają się także kaszel (który początkowo jest suchy i męczący, następnie z niewielkim odkrztuszaniem wydzieliny), złe samopoczucie, ból głowy, podwyższona temperatura ciała.

  • chore migdałki

Przewlekłe zapalenie migdałków, przewlekła angina czy ropnie migdałków również mogą powodować, że zapach z ust nie jest przyjemny.

W przypadku ostrego zapalenia migdałków, czyli anginy, pojawia się także silny ból gardła, który promieniuje do uszu (i nasila się zwłaszcza podczas przełykania), osłabienie, ból głowy, wysoka gorączka i dreszcze. Dodatkowo migdałki są powiększone, zaczerwienione i można zauważyć na nich biały nalot.

W przebiegu przewlekłego zapalenia migdałków przyczyną nieświeżego oddechu jest ropień zalegający w migdałkach, którego objawem jest żółty nalot.

  • rak krtani

Jeśli nieświeżemu zapachowi z ust towarzyszy chrypka, trwająca dłużej niż 2 tygodnie, duszność, krwioplucie, ból podczas mówienia, połykania, może to oznaczać chorobę nowotworową krtani. Rak krtani jest najczęstszym nowotworem głowy i szyi.

Oceniając zachorowalność, należy stwierdzić, że na raka krtani chorują najczęściej mężczyźni (około dziesięć razy częściej niż kobiety) w wieku 40-60 lat. Można wyróżnić szereg czynników ryzyka, które wiążą się ze zwiększoną częstością zachorowania.

Są to nałogowe palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu, stany przedrakowe krtani (leukoplakia, hiperkeratoza w przewlekłym stanie zapalnym, brodawczaki krtani, modzelowatość), czynniki zawodowe takie jak azbest czy chrom i jego związki, iperyt, rafinacja niklu oraz węglowodory aromatyczne, refluks żołądkowo-przełykowy i czynniki genetyczne.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

1.3. Choroby układu pokarmowego

  • refluks żołądkowo-przełykowy

To cofanie się częściowo strawionego pokarmu wymieszanego z kwasem solnym z żołądka do przełyku, spowodowane najczęściej niewydolnością dolnego zwieracza przełyku. Kwaśny sok żołądkowy oprócz nieprzyjemnych objawów może doprowadzić także do zmian nabłonka przełyku. Pojawiają się objawy, takie jak odbijanie się, zgaga, kaszel, nadkwaśność.

W przebiegu choroby refluksowej mogą wystąpić również symptomy ze strony górnych dróg oddechowych w postaci chrypki, zapalenia krtani, gardła. Objawy te nazywane są „maską laryngologiczną” GERD-u. Choć objawy są typowe, to w pewnych sytuacjach konieczna jest diagnostyka.

Czasami choroba przebiega skąpobjawowo i nie występują wszystkie objawy. Pozycja leżąca i spożywanie kawy, mocnej herbaty, alkoholu i palenie papierosów nasilają dolegliwości.

  • uchyłki przełyku (czyli małe „kieszonki” na przebiegu przełyku)

Uchyłki przełyku są uwypukleniami ściany przełyku, które mogą powstawać samoistnie lub pod wpływem zaburzeń czynnościowych przełyku.

Ból podczas połykania, uczucie bulgotania podczas połykania, cofanie się pokarmu, odruchowy kaszel i nieprzyjemny zapach z ust sugerują obecność uchyłków przełyku.

  • przepuklina rozworu przełykowego

To stan, w którym żołądek przesuwa się ku górze i jego część przedostaje się do klatki piersiowej. Pojawiają się wtedy objawy, takie jak zgaga, nieprzyjemny zapach z ust, wymioty, bóle w klatce piersiowej, kłopoty z połykaniem.

Nieprzyjemny zapach z ust może być również wynikiem zbyt długiego zaleganie pokarmu w żołądku, co jest spowodowane np. przez zwężenie odźwiernika, lub zbyt wolną perystaltykę treści pokarmowej.

Może być także jednym z wielu objawów nowotworów układu pokarmowego, np. raka żołądka.

1.4. Choroby ogólnoustrojowe

  • cukrzyca

Osłabienie, wzmożone pragnienie, zwiększona ilość i częstość oddawanego moczu, a także zwiększony apetyt i ospałość to objawy, które sugerują cukrzycę. Jeśli cukrzyca nie jest leczona lub jest leczona niewłaściwie, może dojść do rozwoju kwasicy ketonowej, której charakterystycznym objawem jest zapach acetonu z ust, przypominający słodką, owocową woń. Taką woń ma także mocz chorego.

  • mocznica

To zatrucie zbędnymi produktami przemiany materii w przebiegu schyłkowej niewydolności nerek. Lista objawów mocznicy jest długa i znajdują się na niej m.in. zapach amoniaku z ust, niesmak w ustach, postępujący brak łaknienia, nudności, wymioty, uporczywe bóle głowy. Chorzy mają także suchą, łuszczącą się skórę, na której pojawiają się wybroczyny.

  • zespół Sjögrena

To choroba autoimmunologiczna, która dotyka gruczołów zewnątrzwydzielniczych. Często powoduje również zespół suchego oka. Nieznana jest dokładna przyczyna choroby, ale naukowcy dopatrują się związku z wirusami oraz z antygenami zgodności tkankowej. Typowo zespół Sjögrena składa się z triady elementów:

  1. suchego zapalenia rogówki i spojówki oraz wysychania oczu (jest to skutek upośledzonego wydzielania łez), często towarzyszy temu uczucie piasku pod powiekami, pieczenie, drapanie, przekrwienie spojówek,
  2. suchości błony śluzowej jamy ustnej wskutek uszkodzenia ślinianek, powoduje to problemy z żuciem, mową, odczuwaniem smaku, szybko postępującą próchnicę i problemy z użytkowaniem protez,
  3. nacieków zapalnych z limfocytów w badaniu histologicznym.

1.5. Leki

Wiele leków może powodować nieprzyjemny zapach z ust. Są to szczególnie cholinolityki. Do tych leków zaliczamy:

  • bromek ipratropium (stosowany w leczeniu astmy oskrzelowej i POChP)
  • skopolaminę (lek przeciwwymiotny)
  • pirenzepinę (lek stosowany w leczeniu refluksu żołądkowo-przełykowego i choroby wrzodowej, obecnie coraz rzadziej stosowany),
  • atropinę (ze względu na doraźne stosowanie rzadko powoduje przewlekłą suchość jamy ustnej)
  • triheksyfenidyl
  • piridinol
  • biperiden (stosowane w objawowym leczeniu choroby Parkinsona)

1.6. Jedzenie

Niektóre produkty, takie jak czosnek i cebula, mogą przyczynić się do zastrzeżenia oddechu, ponieważ zawierają związki powodujące nieprzyjemny zapach.

Zobacz także

2. Diagnostyka nieprzyjemnego zapachu z ust

Diagnostyka zależy od tego, z jakimi objawami zmaga się pacjent. Jeśli głównym problemem są objawy miejscowe (w obrębie jamy ustnej, nosa, gardła czy krtani), to zawsze pierwszym specjalistą powinien być stomatolog lub laryngolog (w zależności od lokalizacji zmian).

Ci specjaliści, w zależności od potrzeby, powinni zlecić badania dodatkowe, np. zdjęcie zatok, wymaz z jamy ustnej, badanie histopatologiczne. W dalszym etapie mogą być wykonane USG i tomografia komputerowa szyi.

Jeśli dominują objawy dyspeptyczne (żołądkowo-jelitowe), warto skonsultować problem z gastroenterologiem w celu diagnostyki w kierunku refluksu żołądkowo-przełykowego. Do badań, które mogą zostać zlecone należą gastroskopia czy pH-metria przełyku.

Jeśli problemy są ogólnoustrojowe, to o ewentualnej diagnostyce powinien zadecydować lekarz rodzinny lub internista.

3. Leczenie nieprzyjemnego zapachu z ust

Leczenie nieprzyjemnego zapachu z ust zawsze powinno być przyczynowe. W przypadku problemów stomatologicznych, przykry oddech zniknie po wyleczeniu np. próchnicy. Czasami konieczne jest zaawansowane leczenie zębów lub ich ochrona za pomocą zabiegów, które oferuje stomatologia estetyczna - piaskowanie i lakowanie zębów.

Jeśli przyczyną jest infekcja górnych dróg oddechowych, rozwiązaniem może być wyleczenie przewlekłych stanów zapalnych zatok obocznych nosa, gardła, oskrzeli, a także ropni migdałków.

W przypadku refluksu żołądkowo-jelitowego konieczne jest stosowanie odpowiednich leków, tzn. inhibitorów pompy protonowej, oraz niekiedy leków prokinetycznych. Inhibitory pompy protonowej hamują wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe, natomiast leki prokinetyczne przyspieszają opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy poprzez mechanizmy neurohormonalne. Zazwyczaj leczenie farmakologiczne pomaga i objawy ustępują, jednakże w sytuacjach braku poprawy pacjenci mogą być zakwalifikowani do leczenia operacyjnego.

Najczęściej wykonywanym zabiegiem jest fundoplikacja sposobem Nissena, polegająca na owinięciu dolnego odcinka przełyku wraz z wpustem i dnem żołądka, którą wykonuje się techniką laparoskopową (bez otwierania powłok brzusznych). Laparoskopia jest metodą, w której poprzez niewielkie otwory w powłokach brzusznych operator dostaje się do środka jamy brzusznej dzięki specjalnej rurce. Zazwyczaj wprowadzanych jest kilka narzędzi i kamera.

Z kolei po rozpoznaniu nowotworu w obrębie jamy ustnej, nosa, gardła, krtani lekarz może zdecydować o operacji, chemioterapii albo radioterapii (w zależności od lokalizacji i stopnia zaawansowania).

Na przykład, w przypadku raka krtani leczenie opiera się na radioterapii, laryngektomii częściowej lub całkowitej, laserowej chordektomii, ewentualnie w przypadkach paliatywnych na tracheotomii (zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenia rurki do światła dróg oddechowych w celu prowadzenia wentylacji) i gastrostomii (przetoka między środowiskiem zewnętrznym a żołądkiem w celu prowadzenia żywienia).

Jeśli nie stwierdzono żadnej istotnej przyczyny problemu nieprzyjemnego zapachu z ust, najwyraźniej jest on spowodowany brakiem prawidłowej higieny jamy ustnej.

4. Jak dbać o higienę jamy ustnej?

Głównym źródłem nieświeżego oddechu u zdrowych ludzi jest mikrobiologiczny osad na języku, zwłaszcza jego tylnej części, gdzie namnażają się bakterie powodujące nieświeży oddech. Aby wyeliminować ten czynnik, należy dokładnie szczotkować język podczas każdego mycia zębów. Dbanie o właściwą higienę jamy ustnej to jeden z najlepszych sposobów na przyjemny oddech oraz na zdrowe zęby i dziąsła.

Poza tym należy:

  • dokładnie szczotkować zęby 2 razy dziennie oraz codzienne stosować nici dentystycznych
  • stosować produkty do higieny jamy ustnej zawierających fluor, w tym pasty do zębów.
  • stosować fluorkowe płukanki do ust (według zaleceń stomatologa)

Dodatkowo można stosować doraźne metody takie jak: gumy do żucia o intensywnym, miętowym smaku czy odświeżacze do ust. Pomocne są tabletki do ssania zawierające związki bakteriostatyczne i bakteriobójcze, które hamują wydzielanie lotnych substancji zapachowych. Polecane są preparaty zawierające 0,1 proc. roztwór chlorcheksydyny oraz tabletki z cynkiem.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze