Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (870 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Czy długość snu pacjentów może wpływać na skuteczność szczepionek? Prawidłowy sen "stabilizuje" układ immunologiczny

 Katarzyna Grzęda-Łozicka
20.03.2021 14:21
Organizm osób, które się wysypiają, wytwarza po zaszczepieniu większą ilość przeciwciał
Organizm osób, które się wysypiają, wytwarza po zaszczepieniu większą ilość przeciwciał (Getty Images)

Naukowcy na łamach czasopisma "The Lancet" wskazują na zależność pomiędzy snem oraz godziną przyjęcia szczepionki a jej skutecznością. Podobną prawidłowość wykryto w przypadku szczepionek przeciwko grypie i wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Czy przyjęcie szczepionek rano, może zwiększyć skuteczność preparatu przeciw COVID-19?

spis treści

1. Wpływ snu na skuteczność szczepionek przeciw COVID-19

Ostatnie badania wskazują, że ochrona przed zachorowaniem na objawowy COVID-19 po podaniu jednej dawki preparatu Pfizer-BioNTech wynosi od 29,5 proc. do 68,4 proc., a po podaniu dwóch dawek wakcyny – od 90,3 proc. do 97,6 proc. Podobne różnice w skuteczności wykazują również preparaty Moderny i Oxford-AstraZeneca. Dlaczego szczepionki nie zapewniają takiej samej ochrony wszystkim osobom zaszczepionym? Nie każdy organizm wytwarza równy poziom przeciwciał po przyjęciu szczepionki, jedna z hipotez wskazuje na rolę snu w tym procesie.

- Dla innych szczepień ten związek jest bardzo dokładnie opisany. Najlepiej znamy go na podstawie szczepień powszechnych i corocznie powtarzanych, czyli grypy, gdzie wysypianie się odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu odpowiedzi immunologicznej. Wiemy też o tym, że dobra jakość snu jest istotnym czynnikiem ochronnym przed zachorowaniem na infekcje wirusowe - mówi prof. Adam Wichniak, lekarz specjalista psychiatra i neurofizjolog kliniczny z Ośrodka Medycyny Snu Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. - Dla koronawirusa jeszcze nie ma tych danych, ale myślę, że pojawią się pod koniec roku - dodaje ekspert.

Zobacz film: "Czy Polska powinna wstrzymać szczepienia AstraZeneca? Prof. Ziajkowska komentuje"

Dr Bartosz Fiałek przywołuje przykład szczepień przeciwko grypie sezonowej. W badaniu mierzono poziom przeciwciał klasy IgG 10 dni po zaszczepieniu w dwóch grupach. W jednej uczestnicy badania mogli spać przez 4 dni po szczepieniu maksymalnie 4 godziny, w drugiej - bez ograniczeń. Okazało się, że w grupie osób z ograniczoną ilością snu - poziom przeciwciał był o ponad połowę niższy.

Sen wpływa na naszą odporność
Sen wpływa na naszą odporność (123rf)

2. Dlaczego sen może zwiększać skuteczność szczepionek?

Eksperci wyjaśniają, że u osób, które mniej śpią, praca układ immunologicznego jest zaburzona.

- Można powiedzieć, że prawidłowy sen w pewnym stopniu "stabilizuje" układ immunologiczny, przez co może zwiększyć poziom tworzących się przeciwciał poszczepiennych. Działa pozytywnie na dwie formy odpowiedzi odpornościowej: formę humoralną zależną od przeciwciał - podnosząc jej poziom oraz odpowiedź komórkową zależną od komórek T, poprawiając po pierwsze poziom cytokin zależnych od komórek T, a po drugie również ich aktywność. To są substancje, które mają znaczenie w kontekście tworzącej się odpowiedzi komórkowej - tłumaczy dr Bartosz Fiałek, specjalista w dziedzinie reumatologii, Przewodniczącego Regionu Kujawsko-Pomorskiego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy i popularyzator wiedzy medycznej.

Ekspert w dziedzinie snu prof. Adam Wichniak przypomina, że sen jest podstawowym procesem fizjologicznym, jak odżywianie czy nawodnienie. Jeżeli ta potrzeba jest niezaspokojona, to organizm, zamiast wytwarzać przeciwciała, musi zwalczać skutki niewyspania.

- Organizm niewyspany to organizm osłabiony, który będzie gorzej produkował przeciwciała, będzie łatwiej się zarażał i ciężej chorował, jeżeli dojdzie do infekcji - podkreśla prof. Wichniak.

Kluczową rolę na poziomie biologicznym odgrywa tu rytm okołodobowy. - To nie jest tylko rytm snu i czuwania, to jest rytm funkcjonowania całego organizmu. Każdy narząd, każda tkanka, nawet każda komórka ma zegar biologiczny, dzięki temu, że organizm spawnie funkcjonuje jako całość, wszystko odbywa się w rytmie okołodobowym, wszystkie procesy fizjologiczne są ze sobą zsynchronizowane - wyjaśnia prof. Wichniak.

- Najważniejsza w tym rytmie jest funkcja układu endokrynologicznego, czyli wydzielanie hormonów oraz produkcja cytokin i innych białek immunologicznych. Takimi hormonami, które mają silny rytm okołodobowy są kortyzol i hormon wzrostu. Hormon wzrostu w młodym organizmie odpowiada za wzrost, w starszym - za regenerację, a kortyzol pomaga radzić sobie ze stresem, ale jest też hormonem, który wpływa na sprawność immunologiczną. Jeżeli ktoś źle śpi to możemy oczekiwać, że również układ hormonalny i układ immunologiczny będą u niego źle funkcjonować - dodaje ekspert.

3. Jak godzina przyjęcia szczepionki wpływa na jej skuteczność?

Okazuje się, że znaczenie może mieć nie tylko samo wyspanie się, ale również godzina przyjęcia szczepionki.

- Istnieje duże prawdopodobieństwo, że również pora dnia, czyli poranne podanie szczepionki może wpływać korzystnie na tworzący się poziom przeciwciał - mówi dr Fiałek i przypomina badania dotyczące szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i grypie. - W tych badaniach okazało się, że osoby, które dostawały szczepionkę rano, miały prawie dwukrotnie wyższą wartość przeciwciał, od tych osób, które dostawały szczepionkę po południu lub wieczorem - tłumaczy lekarz.

Dodatkowo u pacjentów, którzy przespali noc po szczepieniu, notowano w ciągu pierwszych 8 tygodni od szczepienia, wyższe wartości cytokin zależnych od limfocytów T.

- To nie jest tak, że jeśli zaszczepimy się wieczorem, a potem nie będziemy dobrze spali, to nie uzyskamy odporności po szczepionce. Ale znając te badania, lepiej byłoby zaszczepić się, w miarę możliwości, w godzinach rannych i zadbać o dobry, długi sen dzień po szczepieniu. Wtedy istnieje większe prawdopodobieństwo, że ta odporność będzie wyższa. To zagadnienie wymaga głębszych analiz, ale gdybym miał decydować, po zapoznaniu się z tymi badaniami z "The Lancet", szczepionkę przeciw COVID-19 przyjąłbym rano i zadbał o dobry sen w nocy po szczepieniu - podsumowuje ekspert.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze