Fosfataza kwaśna - rodzaje i występowanie, opis badania, normy
Fosfataza kwaśna (ACP) jest jednym z enzymów produkowanych przez ludzki organizm. Podobnie jak wszystkie enzymy, składa się ona z wyspecjalizowanego białka, które katalizuje pewne reakcje biologiczne. Największa jej ilość znajduje się w gruczole krokowym, tzw. frakcja sterczowa oraz w kościach, tzw. frakcja kostna. Pomiar fosfatazy kwaśnej stosuje się przy podejrzeniu takich chorób jak: choroba Pageta, rak prostaty, zapalenie prostaty, choroba Gauchera i inne. Poziom fosfatazy kwaśnej zmienia się z wiekiem. U dzieci do okresu pokwitania aktywność fosfatazy kwaśnej jest większa.
1. Fosfataza kwaśna - rodzaje i występowanie
Istnieje kilka różnych typów fosfatazy kwaśnej, wykazujących różne cechy. Kwaśna fosfataza jest syntetyzowana w niektórych narządach i tkankach, w tym komórkach krwi (erytrocyty, trombocyty), szpiku kostnego, nerkach, jelitach, trzustce. W gruczole krokowym znajduje się jako, tzw. frakcja sterczowa (ACP-S), a w osteoklastach jako frakcja kostna. Największe stężenie występuje w prostacie i jest do 1000 razy większe niż w płynie nasiennym oraz innych płynach organicznych. Fosfataza kwaśna magazynowana jest w lizosomach, dlatego też czasami nazywana jest „enzymem znacznikowym” lizosomów.
2. Fosfataza kwaśna - opis badania
Pomiar stężenia fosfatazy kwaśnej jest przydatny w diagnostyce wielu chorób. Badanie fosfatazy kwaśnej jest również stosowane do oceny uszkodzeń spowodowanych przez choroby nerek, choroby wątroby lub serca. Oznaczanie poziomu ACP jest wykonywane w przebiegu niektórych przewlekłych chorób metabolicznych kości, gdy istnieje podejrzenie takich chorób, jak choroba Gauchera bądź choroba Pageta.
Badanie stężenia fosfatazy kwaśnej stosowane jest w wykrywaniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, gruczolaku i nowotworze prostaty. To badanie krwi zlecane jest także przez lekarza, gdy występują takie objawy, jak bóle kości, złamania patologiczne, zmiany w badaniach radiologicznych kości czy zaburzenia gospodarki wapniowej.
Poziom fosfatazy kwaśnej oznacza się przy standardowym badaniu biochemicznym krwi. Enzym ten oznacza się w surowicy krwi pobranej z żyły łokciowej. Jak do większości badań krwi, także w tym przypadku, należy na badanie zgłosić się na czczo (8 godzin bez posiłku). Wyniki badań są dostępne w ciągu jednego, do dwóch dni.
Frakcja sterczowa enzymu wrażliwa jest na działanie winianu, jest przez niego blokowana. Oznaczając całkowitą aktywność fosfatazy kwaśnej oraz aktywność części zahamowanej przez winian, możemy oznaczyć frakcję fosfatazy kwaśnej znajdującej się w gruczole krokowym.
3. Fosfataza kwaśna - normy
Poziom fosfatazy kwaśnej w poszczególnych grupach wiekowych:
- dorośli: 0,1 - 0,63 U/l;
- dzieci: 0,67 - 1,07 U/l.
U dorosłych aktywność fosfatazy kwaśnej wynosi 30 - 90 nmol/l/s (1,8 - 5,4 j.m.), z czego większość, bo około 60% aktywności pochodzi z enzymu pochodzenia sterczowego. U dzieci jej aktywność jest ok. 2,5 razy większa (do okresu pokwitania).
Jej nieprawidłowy poziom może wskazywać na:
- występowanie uogólnionej infekcji;
- anemię;
- zakrzepowe zapalenie żył.
Musisz to wiedzieć
Podwyższony poziom fosfatazy kwaśnej jest w szczególności związany z zapaleniem prostaty oraz nowotworem tego gruczołu. Zwiększa się także podczas masażu gruczołu krokowego. Wysoki poziom fosfatazy kwaśnej pojawia się także w przebiegu niektórych chorób kości, np. choroby Pageta, osteoporozy, nadczynności przytarczyc. Nadmierny rozpad krwinek czerwonych, tj. hemoliza lub rozpad trombocytów, w przebiegu rożnych chorób sprzyja podwyższonemu stężeniu tego enzymu. Do innych schorzeń związanych ze zwiększonym poziomem fosfatazy kwaśnej zalicza się raka jelita i raka sutka.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.