Glejak - objawy, przyczyny, diagnostyka, rokowania i leczenie

Glejak to złośliwa postać nowotworu mózgu, szacuje się, że stanowi około 40 procent wszystkich guzów. Pojawia się bez względu na wiek, a przyczyny zachorowania nie zostały określone. Istnieje kilka rodzajów glejaka, które różnią się stopniem złośliwości i sposobem leczenia. Co to jest glejak? Jakie są objawy i przyczyny tej choroby? W jaki sposób przebiega diagnostyka i leczenie nowotworu mózgu? Jakie są rokowania w przypadku glejaka i czy leczenie powoduje skutki uboczne?

1. Co to jest glejak?

Glejak to nowotwór mózgu, który składa się z komórek glejowych, znajdującymi się w tkance nerwowej. Wyróżnia go wysoka złośliwość z tendencją do szybkiego rozrostu na okoliczne tkanki.

Guzy mogą pojawić się u osób w różnym wieku, są trudne w leczeniu i mogą nawracać. Według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) glejaki dzielą się na:

Zobacz film: "Jak zapobiec zachorowaniu na raka?"

• gwiaździaki włosiano-komórkowe i wyściółczaki (I stopień złośliwości),
• wyściółczaki i skąpodrzewiaki (II stopień złośliwości),
• gwiaździaki anaplastyczne (III stopień złośliwości),
• glejaki wielopostaciowe (IV stopień złośliwości).

2. Najpopularniejsze objawy glejaka

Często zdarza się, że symptomy glejaka są tłumaczone innymi chorobami, ponieważ nie są zbyt charakterystyczne. Rozpoznanie jest utrudnione także ze względu na to, że niektóre guzy rozwijają się latami zanim zaczną wywierać wpływ na samopoczucie. Najpopularniejsze objawy glejaka u dzieci i dorosłych to:

• zawroty głowy,
• ból głowy,
• nudności,
• wymioty,
• problemy z koncentracją,
• zaburzenia pamięci.

Nowotwór w zaawansowanym stadium może wywołać również:

• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia funkcji poznawczych,
• nagłe zmiany zachowania,
• utrata zdolności pisania,
• utrata zdolności liczenia,
• utrata zdolności czytania
• utrata zdolności mowy (afazja),
• otępienie,
• epizody padaczki,
• niedowład kończyn.

3. Wzrost ryzyka zachorowania na glejaka

Przyczyny powstawania glejaka nie zostały poznane, ale wiele wskazuje, że wzrost zachorowalności powodują:

• mutacje genetyczne,
• długotrwały kontakt z promieniowaniem jonizującym,
• długotrwały kontakt z chemikaliami,
• następstwo guzów wtórnych o mniejszym stopniu złośliwości,
• występowanie glejaka w rodzinie,
• zespół Cowden,
• zespół Turcota,
• zespół Lyncha,
• zespół Li-Fraumeni,
• nerwiakowłókniakowatość typu I,
• zespół Burkitta.

Naukowcy wciąż badają przyczynę powstawania glejaka. Niektórzy twierdzą, że niektóre gatunki wirusów odpowiadają za transformację złośliwą.

Wpływ na chorobę może mieć także niewłaściwa dieta z dużą ilością konserwantów. Ryzyko zachorowania może zwiększać również praca przy produkcji syntetycznych gum, chlorku poliwinylowego i przemyśle petrochemicznym, olejowym oraz ropo-naftowym.

4. Diagnostyka nowotworu mózgu

Nowotwór mózgu najczęściej daje pierwsze objawy dopiero w zaawansowanym stadium. Może niepostrzeżenie rozwijać się latami, a także zajmować inne tkanki.

Glejaka mózgu można rozpoznać na wynikach rezonansu magnetycznego z kontrastem i tomografii komputerowej. Często wykonuje się także badanie histopatologiczne, czyli laboratoryjny test komórek nowotworowych.

Bardzo ważne jest również badanie przedmiotowe, które ma na celu ocenę ośrodkowego układu nerwowego. Wówczas lekarz sprawdza siłę mięśni chorego, czucie na ciele, słuch, wzrok i równowagę. Podstawowe zadania to dotknięcie nosa palcem, przejście po prostej linii czy śledzenie oczami ruchów wskaźnika.

5. Szanse na przeżycie

Szanse na przeżycie są uzależnione od stopnia zaawansowania nowotworu. Najlepsze rokowania wykazuje guz I i II stopnia złośliwości, pacjenci od momentu diagnozy żyją nawet 5-10 lat.

Nowotwór o większej złośliwości może doprowadzić do śmierci po upływie 12 miesięcy. Natomiast długość życia z glejakiem nieoperacyjnym IV stopnia wynosi średnio 3 miesiące. Należy pamiętać, że są to jedynie statystyki, które nie dotyczą każdego pacjenta, wiele osób wygrywa z rakiem i wraca do pełni zdrowia.

6. Leczenie glejaka

Wybór leczenia wymaga określenia rodzaju guza i przeanalizowania wyników badań. Wpływ ma także morfologia krwi z określeniem czynności nerek oraz wątroby, wiek i samopoczucie pacjenta.

W przypadku guza operacyjnego konieczny jest zabieg chirurgicznym, czyli całkowita lub częściowa resekcja guza. Zmiany trudno dostępne z wysokim ryzykiem operacyjnym wymagają przeprowadzenia biopsji stereotaktycznej.

Zazwyczaj nowotwory operacyjne mają pomyślne rokowania i pacjent wraca do zdrowia. Zdarzają się sytuacje kiedy operacja zamyka leczenie glejaka, ale konieczne jest spełnienie kilku warunków.

Ważne jest rozpoznanie histopatologiczne skąpodrzewiaka, brak komponentu gemistocytarnego, wiek poniżej 40 lat oraz brak wzmocnienia kontrastowego na obrazowaniu KT i MR.

Kontynuacja leczenia jest zależna od typu nowotworu. Najczęściej stosowana jest klasyczna radioterapia frakcjonowana RTH 3D lub radioterapia przyspieszona w przypadku złych rokowań (czas przeżycia mniejszy niż 6 miesięcy).

Leczenie chemioterapią jest wskazane u osób, u których wystąpiła poprawa, ale skończyły się możliwości dotychczasowej terapii. Wówczas najczęściej wybierany jest schemat PCV, monoterapia lomustyną lub karmustyną.

W przypadku glejaka wielopostaciowego można zastosować uzupełniającą chemioterapię temozolomidem. Często konieczne jest również leków, które łagodzą objawy glejaka. Są to leki przeciwpadaczkowe, kortykosterydy i leki przeciwkrzepliwe.

6.1. Skutki uboczne leczenia glejaka

Zabieg chirurgiczny wiąże się ze skutkami ubocznymi, takimi jak:

• napadami padaczkowymi w ciągu tygodnia po operacji,
• zwiększeniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego na skutek krwawienia,
• deficytami neurologiczne,
• zakażeniami,
• wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego.

Również chemio- i radioterapia negatywnie wpływa na samopoczucie, wywołując:

• nudności i wymioty,
• ból głowy,
• utrata włosów,
• ryzyko napadów padaczkowych,
• martwica popromienna (śmierć zdrowej tkanki mózgu w napromieniowanym obszarze),
• zwiększone ciśnienie w czaszce,
• częściowa utrata pamięci krótkotrwałej,
• utrata apetytu,
• zmęczenie,
• zwiększona podatność na zakażenia.

Należy podkreślić, że skutki uboczne nie muszą pojawić się u każdego pacjenta, a ich stopień nasilenia jest różny. Powrót do życia po zakończeniu leczenia może być trudny ze względu na deficyty neurologiczne.

Konieczne są wówczas kontrolne wizyty u lekarza, a także rehabilitacja. Nie warto również zapominać o możliwości skorzystania z pomocy psychologa.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.