Nietrzymanie moczu u osób starszych

Nietrzymanie moczu jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych problemów. Dotyczy nawet 15 proc. ludzi, co oznacza, że w Polsce cierpieć z tego powodu może około 4 mln pacjentów.

Choć sama nazwa tej dolegliwości dużo mówi za siebie, to z medycznego punktu widzenia nietrzymaniem moczu nazywamy niezależny od naszej woli wypływ moczu przez cewkę moczową o takiej częstości i w takiej ilości, że staje się to istotnym problemem zdrowotnym lub społecznym. Objaw ten zazwyczaj utrzymuje się przez wiele miesięcy, czasem nawet lat, co znacząco utrudnia codzienne życie, zarówno zawodowe, jak i prywatne.

1. Czynniki ryzyka nietrzymania moczu

Większość osób chorujących na nietrzymanie moczu to kobiety (prawie 60–70 proc.). Nie zmienia to faktu, że także mężczyźni mogą zostać dotknięci tą dolegliwością. Do czynników, które w znaczący sposób mogą przyczynić się do wystąpienia nietrzymania moczu należą:

Zobacz film: "Wiek jako czynnik ryzyka nietrzymania moczu"

• wiek,
• zakażenia układu moczowego,
• przebyte zabiegi operacyjne układu moczowo-płciowego i końcowego odcinka układu pokarmowego,
• niektóre choroby (np.: przerost gruczołu krokowego, udar mózgu, stwardnienie rozsiane, cukrzyca, niewydolność krążenia, kamica nerkowa, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, guzy systemu urogenitalnego, zaburzenia lękowe),
• alkoholizm,
• niektóre leki,
• urazy.

2. Podział nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nie jest dolegliwością jednorodną i może mieć wiele przyczyn. Dlatego wyróżniamy kilka podtypów. Do najważniejszych należą:

• wysiłkowe nietrzymanie moczu (polegające na mimowolnym wycieku moczu podczas wykonywania czynności, które powodują wzrost ciśnienia w brzuchu, takich jak podnoszenie, kichanie lub kaszel; wiąże się to głównie z osłabieniem działania mięśnia zwieracza cewki, np. w wyniku uszkodzenia tego mięśnia podczas operacji),
• nietrzymanie moczu z parć naglących,

• pęcherz nadreaktywny (polegające na mimowolnym wycieku moczu, któremu towarzyszy lub poprzedza go nagła potrzeba oddania moczu).

• mieszane nietrzymanie moczu (będące kombinacją powyższych czynników),

• nietrzymanie moczu z przepełnienia, zwane także moczeniem paradoksalnym (w przypadku zwężenia cewki moczowej; gdy zbyt duża ilość moczu nagromadzi się w pęcherzu, dochodzi do pokonania oporu cewkowego przez ciśnienie panujące w pęcherzu i niewielka ilość moczu wycieka; sytuacja ta następuje głównie u mężczyzn – w wyniku przerostu prostaty),
• odruchowe nietrzymanie moczu (wywołane dysfunkcją układu nerwowego; pęcherz opróżnia się samoistnie bez uczucia parcia),
• pozacewkowe nietrzymanie moczu (wyciek moczu przez inne otwory niż ujście zewnętrzne cewki moczowej, przyczyną mogą być wady układu moczowego lub przetoki, czyli patologiczne połączenia układu moczowego z innymi narządami, np. jelitem grubym).

U mężczyzn z chorobami prostaty jej powiększenie prowadzi do powstania przeszkody na drodze, którą musi pokonać mocz, co może doprowadzić do nadmiernego gromadzenia się moczu w pęcherzu i moczenia paradoksalnego opisanego wyżej. Z czasem może dojść także do zmęczenia i osłabienia zwieracza cewki moczowej, co doprowadza do wysiłkowego nietrzymania moczu. Tym samym może zakończyć się operacja prostaty, jeśli w jej trakcie zostanie uszkodzony ten mięsień. Do nietrzymania moczu może dojść także niezależnie od schorzeń prostaty.

3. Pielęgnacja skóry w nietrzymaniu moczu u osób starszych

Pielęgnacja skóry u osób cierpiących na nietrzymanie moczu jest równie ważna, co leczenie. Podstawą jest w tym wypadku utrzymanie skóry w czystości. Pomocne są w tym wypadku wkłady chłonne (tzw. pieluchomajtki, czy pampersy dla dorosłych), które zatrzymują wilgoć w środku i nie dopuszczają do jej kontaktu ze skórą. Okolice intymne należy często myć, a następnie delikatnie osuszać, najlepiej miękkim ręcznikiem specjalnie przeznaczonym do tego celu.

W sytuacjach, kiedy możliwości umycia się są utrudnione (np. w trakcie pobytu poza domem) warto zaopatrzyć się w specjalne środki do higieny intymnej. Pomocne są w szczególności specjalne chusteczki, pomagające utrzymać skórę w czystości. Do ich użycia nie jest konieczna woda ani dodatkowe kosmetyki.

Podrażnienia skóry okolic intymnych są bardzo częste u osób cierpiących na nietrzymanie moczu, w szczególności zaś u osób starszych. W takich sytuacjach kluczowa jest odpowiednia pielęgnacja skóry, najlepiej specjalnymi preparatami przeznaczonymi do okolic intymnych.

4. Leczenie nietrzymania moczu

W przypadku pojawienia się problemów z utrzymaniem moczu powinno się zgłosić do urologa. Dokładnie zebrany wywiad, badanie lekarskie oraz uzyskane wyniki dodatkowych testów (m.in. badanie ogólne i posiew moczu, USG), badanie urodynamiczne i radiologiczne) umożliwią ustalenie przyczyny nietrzymania moczu, co z kolei pozwoli zastosować właściwe leczenie.

W zależności od rodzaju choroby, konieczny jest odpowiednio dobrany sposób kuracji. Metoda, która okazała się skuteczna dla znajomego, może niestety okazać się nietrafiona w naszym przypadku. Sposoby terapii nietrzymania moczu możemy podzielić na nieoperacyjne i chirurgiczne.

Leczenie nieoperacyjne nietrzymania moczu możemy podzielić na farmakoterapię. Stosuje się tu wiele różnych leków, w zależności od przyczyny nietrzymania moczu, m.in. duloksetynę stosowaną w wysiłkowym nietrzymaniu moczu czy leki antycholinergiczne i neurotoksyny stosowane w nadreaktywności pęcherza moczowego). Warto też sięgnąć po fizykoterapię (obejmującą ćwiczenia mięśni miednicy mniejszej – świadome kurczenie tych mięśni seriami po 5–20 kilka razy dziennie, elektrostymulacje) i psychoterapię (człowiek poznaje istotę choroby i mechanizmy mające przeciwdziałać jej przykrym następstwom, np. wie, że zazwyczaj popuszcza mocz co 3 godziny, więc stara się oddawać go, zanim to nastąpi).

Zabiegowe metody obejmują wykonanie plastyki krocza (obejmującej wzmocnienie mięśni tworzących tzw. dno miednicy) lub cewki moczowej oraz częściowej albo całkowitej resekcji gruczołu krokowego (u mężczyzn z chorobami prostaty).

 

U większości pacjentów uzyskuje się całkowite ustąpienie dolegliwości lub duże ich zmniejszenie, co znacząco poprawia komfort życia. Mając na uwadze skuteczność leczenia, a także to, że nietrzymanie moczu może być pierwszym objawem wielu istotnych chorób, nie warto się wstydzić i zwlekać z wizytą u urologa.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.