W tych województwach jest największa umieralność. "Cywilizacyjne cofanie się Polski"

Nadwyżki zgonów utrzymują się cały czas, a Polaków wykańczają głównie choroby serca i COVID-19. Najnowszy raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB to kolejny dowód na to, jak silne piętno pandemia odcisnęła na naszym zdrowiu. - Pandemia w bezprecedensowy sposób skróciła średnią długość życia kobiet i mężczyzn w Polsce. To świadczy o niedostatkach opieki zdrowotnej, złej organizacji, złym zarządzaniu i zbyt małym finansowaniu - podkreśla prof. Krzysztof J. Filipiak. Najbardziej niepokoi jednak główna przyczyna zgonu wśród młodych Polaków.

1. "Cywilizacyjne cofanie się Polski"

Pandemia COVID-19 znacząco pogorszyła stan zdrowia Polaków, czego najlepszym dowodem są nadmiarowe zgony.

Zobacz film: "Rehabilitacja kardiologiczna"

Eksperci alarmują, że długu zdrowotnego nie da się tak szybko spłacić.

Jeżeli te dane są prawdziwe, to smutny obraz polskiej OZ w ostatnich 2 latach. Ciekawe czy zostały dokonane analizy przez @MZ_GOV_PL co zrobiono źle. Nie chodzi o szukanie winnych, ale tak jak w zdarzeniach niepożądanych o profi- ocenę popełnionych błędów oby się nie powtórzyły. https://t.co/wzKGlILhFf

— Michał Chudzik (@Mi_Chudzik) January 16, 2023

Dobrych wiadomości nie ma też Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH-PIB. W najnowszej opublikowanej analizie eksperci zaznaczają wyraźnie, że nadwyżka liczby zgonów, choć podlega wahaniom, to utrzymuje się cały czas.

- Pandemia COVID-19 w bezprecedensowy sposób skróciła średnią długość życia kobiet i mężczyzn w Polsce. Takiego zjawiska nadumieralności nie mieliśmy od czasów II wojny światowej - podkreśla w rozmowie z WP abczdrowie prof. Krzysztof J. Filipiak, kardiolog, internista, ekspert COVID-19, rektor Uczelni Medycznej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

Zaznacza, że chodzi zarówno o zgony bezpośrednie, związane z pierwszymi, najbardziej śmiertelnymi falami pandemii, ale i pośrednie, które wiązały się z przeciążeniem systemu ochrony zdrowia i mniejszymi możliwościami opieki nad osobami z chorobami przewlekłymi.

- I jedna, i druga przyczyna jest ważna - stąd też kraje, które z jednej strony były najmniej zaszczepione, z drugiej - miały najsłabszą kadrowo, najmniej finansowaną ochronę zdrowia, poradziły sobie z pandemią najgorzej. W Unii Europejskiej najgorzej poradziły sobie trzy kraje: Bułgaria, Rumunia i Polska - przypomina prof. Filipiak.

- Raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB potwierdza tylko to, co do tej pory mówiliśmy na ten temat. Najbardziej uderza to cywilizacyjne cofanie się Polski. Zawsze skracanie średniej długości życia świadczy o niedostatkach opieki zdrowotnej, złej organizacji, złym zarządzaniu i zbyt małym finansowaniu. I Ameryki tutaj nie odkrywamy - zwraca uwagę ekspert.

2. Te choroby wykańczają Polaków

Eksperci z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH-PIB wskazują, że w 2021 r. Polacy najczęściej umierali z powodu chorób układu krążenia i COVID-19. Wśród najczęstszych przyczyn znalazły się też: choroby naczyń mózgowych, miażdżyca oraz choroby nowotworowe, a konkretnie rak tchawicy, oskrzeli i płuc.

W latach 2021-2022 zanotowano znaczną nadwyżkę umieralności z powodu cukrzycy, chorób układu nerwowego, chorób serca oraz przyczyn bezpośrednio związanych ze spożyciem alkoholu.

Przyczyny zgonów w Polsce od 2011r.
W trakcie pandemii największy wzrost nastąpił w przypadku zgonów w wyniku nadciśnienia, ch. serca, cukrzycy, ch. ukł. nerwowego, zaburzeń psychicznych, zaburzeń wydzielania wewnętrznego oraz chorób układu pokarmowego i moczopłciowego.

Dane GUS pic.twitter.com/Dor0xWIcuY

— Łukasz Pietrzak (@lpietrzak20) January 13, 2023

Główne przyczyny zgonów bez podziału na grupy wiekowe:

• choroby serca - 117 972 zgonów (23 proc.),
• COVID-19 - 92 780 zgonów (18 proc.),
• choroby naczyń mózgowych - 31 521 zgonów (6 proc.),
• miażdżyca - 24 802 zgony (5 proc.),
• nowotwory złośliwe tchawicy, oskrzela i płuca - 20 866 zgonów (4 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 18 340 zgonów (4 proc.),
• nowotwory złośliwe jelita grubego, esicy, odbytnicy i odbytu - 11 592 zgony (2 proc.),
• cukrzyca - 10 834 zgony (2 proc.),
• marskość i inne choroby wątroby - 9230 (2 proc.),
• nowotwory in situ, niezłośliwe i o nieznanym charakterze - 8202 zgony (2 proc.),
• dodatkowo: objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 36 710 zgonów (7 proc.).

3. Choroby serca u starszych, COVID i samobójstwa u młodszych

A jak to wygląda w poszczególnych grupach wiekowych? Choroby serca były najczęstszą przyczyną zgonu osób w wieku powyżej 75 lat, a COVID-19 odpowiadał za większość zgonów Polaków w wieku 25-74 lata, a wśród najstarszych seniorów był na drugim miejscu.

Bardzo niepokojące dane dotyczą także samobójstw, które były najczęstszą przyczyną śmierci młodych Polaków w wieku 15-24 lata i drugą co do częstości w wieku 25-44 lata.

- Jednym z tabu w dyskusji na temat rosnącej liczby zamachów samobójczych jest ich związek z używaniem alkoholu, a jest on znaczny. Wzrasta udział osób nietrzeźwych, które decydują się na zamach samobójczy (według danych policji) - przyznaje na Twitterz Rafał Halik, specjalista zdrowia publicznego i epidemiolog z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH w Warszawie.

Jednym z tabu w dyskusji nt. rosnącej liczby zamachów samobójczych jest ich związek z używaniem alkoholu a jest on znaczny. Wzrasta udział osób nietrzeźwych, które decydujących się na zamach samobójczy wg. danych Policji pic.twitter.com/Ho3jMrMmPC

— Rafał Halik😷 (@HalikRafa) January 16, 2023

Zgony z uwzględnieniem wieku:

Osoby w wieku 1-14 lat:

• wady rozwojowe wrodzone i aberracje chromosomowe - 110 zgonów (17 proc.),
• nowotwór złośliwy mózgu - 55 zgonów (9 proc.),
• wypadki w komunikacji lądowej - 47 zgonów (7 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 46 zgonów (7 proc.),
• nowotwory złośliwe tkanki limfatycznej i krwiotwórczej - 35 zgonów (5 proc.),
• COVID-19 - 24 zgony (4 proc.),
• zamierzone samouszkodzenie [samobójstwo] - 20 zgonów (3 proc.),
• padaczka i stan padaczkowy - 17 zgonów (3 proc.),
• zdarzenie o nieokreślonym zamiarze - 12 zgonów (2 proc.),
• wypadkowe zatrucie - 11 zgonów (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 22 zgony (3 proc.).

Osoby w wieku 15 do 24 lat:

• zamierzone samouszkodzenie [samobójstwo] - 386 zgonów (21 proc.),
• wypadki w komunikacji lądowej - 313 zgonów (17 proc.),
• zdarzenie o nieokreślonym zamiarze - 85 zgonów (5 proc.),
• COVID-19 - 82 zgony (4 proc.),
• wpadkowe zatrucie - 76 zgonów (4 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 50 zgonów (3 proc.),
• wady rozwojowe wrodzone i aberracje chromosomowe - 48 zgonów (3 proc.),
• upadki - 43 zgony (2 proc.),
• nowotwory złośliwe tkanki limfatycznej i krwiotwórczej - 35 zgonów (2 proc.),
• wypadkowe zanurzenie i utonięcie - 31 zgonów (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 167 zgonów (9 proc.).

Osoby w wieku 25-44:

• COVID-19 - 1982 zgony (11 proc.),
• zamierzone samouszkodzenie [samobójstwo] - 1581 zgonów (9 proc.),
• marskość i inne choroby wątroby - 1564 zgony (9 proc.),
• choroby serca - 1244 zgony (7 proc.),
• wypadki w komunikacji lądowej - 736 zgonów (4 proc.),
• wypadkowe zatrucie - 572 zgony (3 proc.),
• choroby naczyń mózgowych - 557 zgonów (3 proc.),
• zaburzenia psychiczne spowodowane substancjami psychoaktywnymi - 521 zgonów (3 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 479 zgonów (3 proc.),
• zdarzenie o nieokreślonym zamiarze - 382 zgony (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 2413 zgonów (14 proc.)

Osoby w wieku 45-64:

• COVID-19 - 14 369 zgonów (16 proc.),
• choroby serca - 14 220 zgonów (16 proc.),
• nowotwór złośliwy tchawicy, oskrzela i płuca - 5410 zgonów (6 proc.),
• marskość i inne choroby wątroby - 4696 zgonów (5 proc.),
• choroby naczyń mózgowych - 3684 zgony (4 proc.),
• nowotwór złośliwy jelita grubego, esicy, odbytnicy i odbytu - 2266 zgonów (3 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 2254 zgony (3 proc.),
• zaburzenia psychiczne spowodowane substancjami psychoaktywnymi - 1768 zgonów (2 proc.),
• nowotwór złośliwy piersi kobiet - 1721 zgonów (2 proc.),
• zamierzone samouszkodzenie [samobójstwo] - 1640 zgonów (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 8842 zgony (10 proc.).

Osoby w wieku 65-74:

• COVID-19 - 27 216 zgonów (21 proc.),
• choroba serca - 24 115 zgonów (18 proc.),
• nowotwór złośliwy tchawicy, oskrzela i płuca - 95 043 zgony (7 proc.),
• choroby naczyń mózgowych - 7051 zgonów (5 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 4047 zgonów (3 proc.),
• nowotwór złośliwy jelita grubego, esicy, odbytnicy i odbytu - 3939 zgonów (3 proc.),
• miażdżyca - 3394 zgony ( 3 proc.),
• cukrzyca - 2833 zgony (2 proc.),
• nowotwory in situ, niezłośliwe i o nieznanym charakterze - 2562 zgony (2 proc.),
• marskość i inne choroby wątroby - 2247 zgonów (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 7390 zgonów (6 proc.).

Osoby w wieku 75 lat i starsze:

• choroby serca - 78 355 zgonów (28 proc.),
• COVID-19 - 49 099 zgonów (18 proc.),
• miażdżyca - 20 504 zgony (7 proc.),
• choroby naczyń mózgowych - 20 192 zgony (7 proc.),
• grypa i zapalenie płuc - 11 425 zgonów (4 proc.),
• cukrzyca - 6273 zgony (2 proc.),
• nowotwór złośliwy tchawicy, oskrzela i płuca - 5807 zgonów (2 proc.),
• nowotwór złośliwy jelita grubego, esicy, odbytnicy i odbytu - 5188 zgonów (2 proc.),
• nowotwory in situ, niezłośliwe i o nieznanym charakterze - 4331 zgonów (2 proc.),
• demencja i choroba Alzheimera - 4182 zgony (2 proc.),
• objawy, cechy chorobowe i nieznane przyczyny - 17 838 zgonów (6 proc.).

4. Pandemia zabrała kilka lat życia

Jak wskazują autorzy raportu, pandemia COVID-19 spowodowała w latach 2020-2021 niespotykane w okresie powojennym skrócenie długości życia ludności Polski. W porównaniu z wartością bezpośrednio przed pandemią (tzn. w 2019 r.), długość życia w 2021 r. była krótsza o 2,3 lat u mężczyzn i 2,1 lat u kobiet.

Mężczyźni bardziej ucierpieli w pierwszym roku pandemii (długość życia uległa skróceniu o 1,46 roku), niż w drugim (dalsze skrócenie o 0,86 roku). Z kolei kobiety w jednym i drugim roku ucierpiały w podobnym stopniu (długość życia uległa skróceniu odpowiednio o 1,04 i 1,03 roku).

Do skrócenia długości życia Polaków przyczyniły się przede wszystkim zgony z powodu COVID-19. W latach 2020-2021 pandemia „zabrała” mężczyznom 25,5 miesiąca życia, a kobietom 22,8 miesiąca. Choroby układu krążenia skróciły życie mężczyzn o 2 miesiące, a kobiet o 3 miesiące.

Prof. Filipiak zwraca uwagę na rolę, jaką odegrały szczepienia.

- Rekordowe zmniejszenie średniej długości życia mężczyzn o prawie 3,6 roku w województwie podlaskim, a kobiet o 3 lata - w województwie lubelskim i podkarpackim - wskazuje, że tam, gdzie odsetek zaszczepionych przeciwko COVID-19 był najmniejszy, ten cios popandemiczny jest największy - wskazuje prof. Filipiak.

- Już w 2021 roku wskazywaliśmy, że problem braku zaszczepienia mamy w określonych rejonach Polski, przede wszystkim w tzw. dużym i małym Trójkącie Bermudzkim - dodaje. Tłumaczy, że "Mały Trójkąt Bermudzki" to klin wcinający się z siedleckich rejonów Mazowsza w sam środek Lubelszczyzny. A "Duży Trójkąt Bermudzki" to najbardziej sceptyczne nastawione do szczepień przeciwko COVID-19 powiaty, które wpisują się w trójkąt, jaki powstałby na mapie po połączeniu Białegostoku, Suwałk i Ostrołęki - z symboliczną stolicą w Łomży i okolicznych gminach (tam leży np. powiat grajewski, w którym odnotowano rekordowe w Polsce skrócenie życia kobiet).

5. Gdzie szukać pomocy?

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że na świecie co 40 sekund ktoś odbiera sobie życie. Samobójstwo to pierwsza przyczyna zgonów wśród młodych dorosłych w Polsce.

Jeżeli zauważysz u siebie albo bliskich niepokojące zmiany w zachowaniu – obniżony nastrój, problemy ze snem, utratę zainteresowań, brak zadowolenia z życia, niechęć do życia, zamartwianie się, niepokój itp. – nie zwlekaj, tylko porozmawiaj ze specjalistą.

W sytuacji zagrożenia życia (nasilone myśli samobójcze, chęć zrobienia sobie/komuś krzywdy, zaburzenia świadomości, urojenia) nie wahaj się, tylko dzwoń pod numer alarmowy 112.

6. Telefony zaufania

Jeżeli potrzebujesz rozmowy z psychologiem przez telefon, dzwoń pod:

• Kryzysowy Telefon Zaufania 116 123, czynny codziennie od 14.00 do 22.00;

• Antydepresyjny Telefon Zaufania 22 484 88 01, czynny od poniedziałku do piątku od 15.00 do 20.00, dyżurują tu też lekarz psychiatra i seksuolog;

• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji 22 594 91 00, czynny w środy i czwartki od 17.00 do 19.00;

• Telefon Zaufania Młodych 22 484 88 04, czynny od poniedziałku do soboty od 11.00 do 21.00;

• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111, czynny całodobowo 7 dni w tygodniu.

Pomoc znajdziesz też w Ośrodkach Interwencji Kryzysowej. Są one nie tylko w dużych aglomeracjach, ale też mniejszych miastach. Najbliższy ośrodek znajdziesz przez internet. OIK-i działają w większości całodobowo, jest tam możliwość rozmowy telefonicznej czy bezpłatnego umówienia się na spotkanie z psychologiem, interwentem kryzysowym, prawnikiem.

Katarzyna Prus, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.