Trwa ładowanie...

Zakrzepica a szczepionki wektorowe na COVID-19. Doniesienia polskich naukowców opublikowane w medycznym czasopiśmie ''Vaccines''

 Katarzyna Krupka
31.05.2021 17:50
Zakrzepica a szczepionki wektorowe na COVID-19. Doniesienia polskich naukowców opublikowane w medycznym czasopiśmie ‘’Vaccines’’.
Zakrzepica a szczepionki wektorowe na COVID-19. Doniesienia polskich naukowców opublikowane w medycznym czasopiśmie ‘’Vaccines’’. (Getty Images)

Polscy eksperci określili możliwe powody występowania zakrzepicy po podaniu szczepionek wektorowych. Jak podkreślają – chociaż zdarzenia zakrzepowo-zatorowe są rzadkie, to niezwykle ważne jest poznanie ich przyczyn.

spis treści

1. Szczepionki wektorowe a ryzyko zakrzepicy

- W trakcie masowego stosowania szczepionek, ich działanie i bezpieczeństwo jest dalej monitorowane. To bardzo dobrze, bo w badaniach klinicznych, nawet obejmujących dziesiątki tysięcy osób, nie da się sprawdzić występowania bardzo rzadkich objawów niepożądanych. One uwidaczniają się, dopiero gdy dany preparat stosowany jest masowo - komentuje dr Piotr Rzymski ekspert w dziedzinie biologii medycznej i badań naukowych z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (UMP), jeden ze współautorów publikacji.

- Ta reguła dotyczy wszelakich badań klinicznych leków. Proszę spojrzeć na bardzo rzadkie zdarzenia niepożądane wymienione w ulotce leku zawierającego ibuprofen. Niejedna osoba mogłaby się przestraszyć po tej lekturze, a jednak chętnie ten lek przyjmujemy, czasami nawet z prozaicznych powodów - dodaje ekspert.

Zobacz film: "Prof. Andrzej Fal o czwartej fali koronawirusa i spceptykach szczepień"

Polscy naukowcy wzięli w swoich badaniach pod uwagę kilka możliwych czynników mogących stanowić przyczynę występowania zdarzeń zakrzepowo-zatorowych. Są one zaliczane do rzadkich powikłań mogących pojawić się po przyjęciu szczepionki wektorowej. Badacz podkreślają, że to, co prowadzi do tych niebezpiecznych incydentów musi być wysoce specyficzne i wymaga zajścia odpowiednich okoliczności. Może być również wynikiem indywidualnych, określonych uwarunkowań genetycznych. Jednym z czynników, na które wskazują naukowcy jest mechanizm podobny do tego, który możemy zaobserwować przy małopłytkowości poheparynowej, czyli HIT.

- To jest zakrzepica, która polega na procesie autoimmunologocznym, czyli dochodzi do wytworzenia się przeciwciał przeciwko płytkom krwi oraz prawdopodobnie, łączą się one ze śródbłonkiem, co powoduje niszczenie śródbłonka. To nie jest taki normalny mechanizm zakrzepowy, który wynika ze spowolnienia przepływu krwi, czy jakichś czynników prozakrzepowych, które są, więc to jest inny proces - tłumaczy flebolog prof. Łukasz Paluch.

Według autorów publikacji oznacza to, że jeden ze składników szczepionki musi tworzyć kompleks z białkiem PF4, wobec którego powstają przeciwciała. Naukowcy uważają również, że czynnikiem zwiększającym ryzyko w tym przypadku może być też polimorfizm poszczególnych sekwencji genowych.

Ale badacze wzięli też pod uwagę inne możliwości. Jedną z nich jest bezpośrednia interakcja adenowirusa wektorowego z płytkami krwi. To właśnie płytki posiadają receptory, które mogą być wykorzystane zarówno przez ludzki adenowirus typu 26 znajdujący się w szczepionce Johnson&Johnson, jak i adenowirus szympansi w preparacie AstraZeneca.

W tym przypadku cząsteczki adenowiursa miałyby się dostać do krwiobiegu i naukowcy nie wykluczają takiej możliwości. Zależność tą zauważyli też eksperci z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie. Niemieccy badacze twierdzą też, że wiedzą, jak zmodyfikować szczepionki wektorowe, aby zmniejszyć ryzko powstawania zakrzepów.

- To, że mechanizm szczepionki może zostać zmieniony, to prawda, ale pojawia się pytanie, jak organizm zareaguje na tę modyfikację. To czy takie modyfikacje zostaną w ogóle wprowadzone, to się dopiero okaże. Podkreślam, że po szczepionkach, które są obecnie stosowane, ryzyko zakrzepicy jest mniejsze niż 1 proc. - komentuje dr Paluch.

Wszystkie teorie są wysoce prawdopodobne, chociaż naukowcy zaznaczają, że incydenty zatorowo-zakrzepowe po podaniu szczepionki wektorowej mają złożone podłoże.

- Nie ulega jednak wątpliwości, że korzyści związane ze szczepieniem znacząco przewyższają ryzyko. Żyjemy w czasach, gdzie z zakrzepami walczy ok. 20 proc. pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 – tłumaczy dr Rzymski.

- Powinniśmy przede wszystkim rozumieć, po co są szczepienia przeciw COVID-19. To nie jest jakiś kaprys, tylko zabezpieczenie przed ogromną liczbą powikłań, jakie może spowodować SARS-CoV-2. W przypadku osób z zaburzeniem krzepnięcia krwi COVID-19 może wywołać zdecydowanie większe skutki uboczne niż przyjęcie szczepionki. Powinniśmy więc wybrać mniejsze zło i jak najszybciej wyszczepić całe społeczeństwo - dodaje prof. Paluch.

2. Zakrzepy po szczepieniu - objawy

Eksperci podkreślają, że po szczepieniu nie wolno zapominać o odpowiednim nawodnieniu organizmu. Gdy pojawia się gorączka poszczepienna, która jest naturalną reakcją układy immunologicznego na podanie wakcyny, może dochodzić do odwodnienia. To niebezpieczny stan, który może zwiększać ryzyko pojawienia się zakrzepów. Objawy, które powinny nas zaniepokoić to ból w nodze oraz silne bóle głowy, ale nie tylko.

- Mogą wystąpić niewielkie krwawienia lub krwawe wybroczyny na ciele, czyli plamy krwi pod skórą, ale mogą też pojawić się bardziej typowe objawy zakrzepicy. Takim typowym objawem jest obrzęk, który będzie widoczny w kończynach górnych, czy dolnych. Mogą wystąpić opuchnięcia nóg, ociężałość, zaczerwienie - wyjaśnia prof. Paluch. Gdy zakrzepica dotyczy głowy, czyli zatok żylnych w mózgu, pojawiają się objawy neurologiczne, takie jak ból głowy, zaburzenia widzenia, zawroty głowy czy omdlenia. Z kolei jeśli będzie dotyczyć naczyń brzusznych, to pojawia się bardzo silne bóle brzucha.

Większość odnotowanych przypadków powikłań zakrzepowych wystąpiło w ciągu 10-14 dni od podania szczepionki.

Autorzy publikacji liczą, że niektóre ze wskazanych mechanizmów będą inspiracją dla innych naukowców, którzy postarają się uzupełnić ich spostrzeżenia. Przed naukowcami wciąż pozostaje wiele pytań, na które chcą znaleźć odpowiedzi. Ważne jest bowiem nie tylko to, aby określić przyczyny zdarzeń zatorowo-zakrzepowych, ale również wiedzieć, które osoby znajdują się w grupie ryzyka ich wystąpienia.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze