Encefalopatia Wernickego – przyczyny, objawy i leczenie
Encefalopatia Wernickego jest skutkiem toksycznego działania alkoholu przy jednoczesnym niedoborze witamin (głównie witaminy B1). Cechuje go występowanie zaburzeń psychicznych i gałkoruchowych oraz zaburzeń chodu. Jakie są objawy patologii? Na czym polega jej leczenie?
1. Co to jest encefalopatia Wernickego?
Encefalopatia Wernickego to ostry zespół objawów neurologicznych występujący u alkoholików (encefalopatia alkoholowa). Jest skutkiem diety ubogiej w tiaminę (witamina B1) i przewlekłego alkoholizmu. Ma to związek nie tylko ze złym odżywianiem, ale i faktem, że etanol znacznie przyśpiesza metabolizm tiaminy.
Tiamina należy do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie. W organizmie pełni ważną rolę: warunkuje prawidłową przemianę glukozy, ale i bierze udział w metabolizmie węglowodanów i aminokwasów rozgałęzionych.
Witamina B1 jest obecna w wielu produktach spożywczych, których nie poddaje się gotowaniu. Jej śladowe ilości mogą być syntezowane przez mikroflorę jelitową. Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ważne jest, by poziom witaminy B1 w surowicy nie spadł poniżej 3 µmoli/100 ml (dobowe zapotrzebowanie na tiaminę wynosi od 1,5 do 3 mg).
Po raz pierwszy encefalopatię alkoholową opisano ją w 1881 roku. Dokonał tego Carl Wernicki. Rzadkim wariantem encefalopatii Wernickego jest encefalopatia alkoholowa Morela.
Czym jest encefalopatia?
Encefalopatia to pojęcie obejmujące przewlekłe lub trwałe uszkodzenia mózgowia, które wywołują różne czynniki. Konsekwencją są zaburzenia zachowania i zmiany osobowości, tak zwane charakteropatie. Termin pochodzi od greckich słów „enkephalikos”, tłumaczonego jako mózgowy oraz „pathos” w znaczeniu choroba, cierpienie.
Nieformalny podział encefalopatii obejmuje encefalopatie wrodzone i encefalopatie nabyte. Encefalopatie wrodzone powstają po infekcjach płodowych, zatruciu ciążowym i urazach okołoporodowych.
Odpowiadać za nie mogą również schorzenia dziedziczne, takie jak fenyloketonuria czy zespół Downa. Do encefalopatii nabytych zalicza się nie tylko encefalopatię alkoholową. Do tej grupy należy również encefalopatia wątrobowa, encefalopatia mocznicowa czy encefalopatia metaboliczna.
2. Objawy encefalopatii Wernickego
Encefalopatia Wernickego to ostra reakcja mózgu na niedobór witaminy B1 u alkoholików, która prowadzi do upośledzenie funkcji poznawczych czy utraty funkcji ruchowych. Pojawiają się także inne nieprawidłowe objawy neurologiczne ze strony ośrodkowego układu nerwowego.
Ostry zespół Wernickego polega na występowaniu objawów przypominających splątanie, które może utrzymywać się przez kilka dni lub tygodni. Charakterystyczne objawy encefalopatii Wernickego to:
- oczopląs, zaburzenia okołogałkowe, porażenie odwodzenia gałek ocznych, zaburzenia skojarzonych ruchów gałek, niewyraźne bądź podwójne widzenie,
- porażenie nerwów okoruchowych, zaburzenia chodu, upośledzenie precyzji ruchów, drżenie ciała, drgawki, mioklonie, skurcze mięśniowe, zespół niespokojnych nóg, obniżona koordynacja ruchów, problem z utrzymaniem równowagi, trudności z płynnym wykonywaniu ruchów,
- zaburzenia uwagi, orientacji, pamięci, kojarzenia, spadek zdolności intelektualnej,
- zaburzenia mowy spontanicznej,
- zaburzenia świadomości, nadmierna senność,
- zaburzenia percepcji,
- duszność wysiłkowa,
- apatia, osłupienie, zaburzenia nastroju i osobowości,
- obojętność na bodźce, zanik reaktywności emocjonalnej i spontaniczności.
Typowe są także objawy niedoborów składników pokarmowych (problemy skórne, zaczerwienienie języka, zmiany na śluzówce jamy ustnej, niewydolności wątroby i zaburzeń wegetatywnych (tachykardia, hipotonia ortostatyczna).
Inne możliwe objawy to konfabulacje, majaczenie, bezsenność z lękiem, strach przed ciemnością. W zespole Wernickego często stwierdza się występowanie atrofii ciał suteczkowatych.
3. Leczenie encefalopatii Wernickego
Leczenie encefalopatii Wernickego polega na suplementacji witaminy B1, często w formie iniekcji domięśniowych, ponieważ wchłanianie tiaminy z przewodu pokarmowego jest ograniczone. Niekiedy konieczne jest też podawanie magnezu, co wspomaga wchłanianie tiaminy.
W rezultacie większość objawów ustępuje, z wyjątkiem ataksji, oczopląsu i niekiedy neuropatii obwodowej.
Objawy encefalopatii Wernickego mogą ustąpić w ciągu kilku dni lub tygodni albo przejść w zespół Korsakowa (zespół Wernickiego Korsakowa). Tym samym zespół Wernickego to wczesna i odwracalna faza zespołu Wernickego-Korsakowa.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.