Jak zostać dawcą szpiku?
Przeszczep szpiku kostnego ratuje życie osobom chorym na białaczkę i inne choroby układu krwiotwórczego. Aby zostać dawcą, nie trzeba wiele: wystarczy dobry stan zdrowia, bo jest to wymóg dotyczący dawców. To, w jaki sposób zgłosić się do rejestru dawców szpiku, zależy głównie od preferencji potencjalnego dawcy. Można zarejestrować się przez Internet, nie wychodząc z domu, lub wypełnić specjalny formularz dostępny w stacjach krwiodawstwa. W Polsce działają także rejestry dawców szpiku, gdzie również można pójść i zarejestrować się na miejscu.
1. Zarejestrowanie się jako dawca
Kto może zostać dawcą szpiku kostnego? Dawca szpiku musi być pełnoletni, ale nie może przekroczyć 50. roku życia. Dawcami szpiku zostają osoby zdrowe. Przeciwwskazaniami do oddania szpiku są:
- zakażenie wirusem HIV,
- zakażenie wirusem WZW,
- cukrzyca,
- astma,
- padaczka,
- przebyty zawał serca,
- gruźlica,
- łuszczyca,
- tatuaż,
- ciąża.
Pierwszym krokiem do zostania dawcą szpiku kostnego jest wypełnienie formularza, który można otrzymać:
- na stronach internetowych rejestrów dawców szpiku,
- w stacjach krwiodawstwa,
- w zakładach opieki zdrowotnej,
- w rejestrach dawców szpiku,
- podczas „Dni Dawców Szpiku”.
Po wypełnieniu kwestionariusza, trzeba poddać się kompleksowym badaniom, aby upewnić się, że stan naszego zdrowia pozwala na bycie dawcą szpiku. U każdego potencjalnego dawcy szpiku wykonuje się badania krwi oznaczające antygeny tkankowe HLA danej osoby. Badanie antygenów HLA można przeprowadzić także na podstawie wymazu z jamy ustnej, co jest szczególnie wygodne dla osób rejestrujących się przez Internet. Otrzymują oni specjalne wymazówki, które wysyłają z powrotem do organizacji umożliwiającej tego typu rejestrację. Wynik badania HLA stanowi podstawę wyszukiwania odpowiedniego dawcy w rejestrze.
Wszystkie rejestry są zbierane przez światowy bank szpiku Bone Marrow Donor Worldwide w Leiden. Kiedy już dawca szpiku jest dostępny w bazie, jest on dostępny dla wszystkich ośrodków zajmujących się odnajdywaniem odpowiednich dawców dla konkretnych biorców. Wszystkie te rejestry są anonimowe.
2. Znalezienie biorcy
Jeśli pojawi się pacjent z identycznymi antygenami układu HLA, potencjalny dawca jest powiadamiany, gdzie powinien się zgłosić. Zazwyczaj konieczne są jeszcze dodatkowe badania krwi, aby potwierdzić zgodność tkankową biorcy i dawcy oraz stan zdrowia dawcy. Dawca powinien podpisać także zgodę na pobranie szpiku.
Pobranie szpiku kostnego może odbywać się na sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym, jeżeli komórki układu krwiotwórczego pobiera się bezpośrednio ze szpiku kostnego dawcy. Szpik pobierany jest z kości biodrowej, a jego ilość to średnio 1000 ml. Dawca może wrócić do domu po 1-3 dniach. Nie grozi mu żadne ryzyko, gdyż komórki szpiku kostnego szybko się regenerują. Może odczuwać lekki ból, jak po stłuczeniu, w miejscu, gdzie pobrano szpik. Aktualnie coraz częściej pobranie komórek krwiotwórczych następuje bezpośrednio z krwi obwodowej dawcy za pomocą specjalnego urządzenia (separator). Kilka dni przed zabiegiem dawca otrzymuje zastrzyki, które powodują zwiększenie liczby komórek krwiotwórczych we krwi dawcy. Są one bezpieczne dla dawcy.
Z uwagi na coraz mniejszy wskaźnik urodzeń i mała liczbę rodzeństwa, coraz rzadziej istnieje możliwość wykonania przeszczepu od dawcy spokrewnionego. Niestety, prawdopodobieństwo zgodności tkankowej u rodzeństwa wynosi zaledwie 25%. Właśnie dlatego dawcy szpiku są tacy ważni. Konfiguracje układów HLA cechują się powtarzalnością w populacji dlatego też istnieje możliwość, że ktoś zupełnie obcy może mieć taki sam układ antygenów tkankowych. Im więcej potencjalnych dawców w rejestrze, tym większa szansa na odnalezienie osoby o takim samym układzie HLA.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.