Nadmierna senność w ciągu dnia. To może być objaw groźnej choroby
Sen pełni kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, a jego niedobory szybko odbijają się na odporności i kondycji. Nadmierna senność w ciągu dnia może wynikać ze złej higieny snu, przemęczenia, ale również sygnalizować wiele groźnych chorób. Zapytaliśmy ekspertów, jakie mogą być przyczyny i co powinno wzbudzić naszą czujność.
1. Chorzy na bezdech senny zasypiają w ciągu dnia
Przepracowanie, zbyt krótki czas snu, pogoda czy długie przebywanie w ogrzewanych pomieszczeniach sprawiają, że coraz więcej osób skarży się ostatnio na nadmierną senność, a nawet konieczność drzemek w ciągu dnia. Jeżeli problemy są tymczasowe, można zrzucić to na karb sezonowej przypadłości. Natomiast jeżeli nadmierna senność utrzymuje się przez dłuższy okres albo uniemożliwia nam normalne funkcjonowanie, powinniśmy koniecznie skonsultować to z lekarzem.
Specjalista chorób wewnętrznych i hipertensjologii prof. Paweł Bogdański wyjaśnia, że jedną z najczęstszych przyczyn nadmiernej senności czy zasypiania w ciągu dnia jest zespół bezdechu sennego. Problem dotyczy kilkunastu procent dorosłych mężczyzn i kilku procent kobiet, a podstawową przyczyną jest otyłość.
- W 90 proc. odpowiada za rozwój tego bardzo groźnego zespołu, który powoduje, że w czasie nocnego spoczynku język zapada się do tylnej ściany gardła i dochodzi do zamknięcia górnych dróg oddechowych, co prowadzi do wystąpienia bezdechu, który trwa co najmniej 10 sek., a nawet dłużej. Chorzy kładą się wcześnie spać, długą śpią, a wstają kompletnie zmęczeni, już od rana mają poczucie, jakby byli na jakiejś imprezie - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Paweł Bogdański z Katedry i Zakładu Leczenia Otyłości, Zaburzeń Metabolicznych oraz Dietetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Ekspert przypomina, że prawidłowy sen ma cztery fazy: dwie płytsze i dwie głębsze. Dla właściwej regeneracji organizmu konieczne jest wystąpienie faz głębokich. W przypadku zespołu bezdechu sennego dochodzi do zaburzenia tej struktury snu.
- U osób cierpiących na bezdech senny w pierwszej lub drugiej fazie snu dochodzi do zapadnięcia języka do tylnej ściany gardła i pacjent niejako dusząc się, musi się przebudzić, najczęściej nieświadomie. To powoduje, że organizm nie dochodzi do kolejnej fazy snu, tylko zaczyna wszystko od początku - tłumacz lekarz.
Prof. Bogdański podkreśla, że problem często bywa bagatelizowany, tymczasem konsekwencje mogą być bardzo poważne. - Pacjent cierpiący na bezdech senny, zasypia w ciągu dnia w różnych miejscach, nawet za kierownicą samochodu. Brytyjczycy policzyli, że nawet 10 proc. wypadków z nieznanej przyczyny to skutki nierozpoznanego, nieleczonego bezdechu w czasie snu. Przy pandemii otyłości, z którą mamy teraz do czynienia - problem bezdechu sennego będzie dotykał coraz większej grupy osób. Zespół bezdechu sennego generuje kolejne powikłania, takie jak przyspieszona miażdżyca, zaburzenia rytmu serca i zwiększone ryzyko udarów - zauważa lekarz.
Ekspert wyjaśnia, że do rozpoznania choroby jest wykorzystywany kwestionariusz berliński lub test Epwortha. - Im więcej punktów, tym większe ryzyko, że pacjent może cierpieć na zespół bezdechu sennego – dodaje prof. Bogdański.
2. To może być maska schorzeń neurologicznych
Nadmierna senność może być też objawem schorzeń o podłożu neurologicznym. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego wykazali zależność między częstymi drzemkami w ciągu dnia a zaburzeniami neurologicznymi.
Na podstawie badania obejmującego 1400 seniorów stwierdzili, że konieczność drzemek w ciągu dnia może być pierwszym sygnałem wskazującym na rozwój choroby Alzheimera.
- Nadmierna senność może być też jednym z objawów chorób Alzheimera, Parkinsona czy stwardnienia rozsianego. Po latach okazało się, że te choroby wiążą się z ubytkiem neuronów w podwzgórzu i mogą mieć związek z deficytem przekaźnictwa oreksynowego. To by tłumaczyło, dlaczego u tych osób dochodzi do nadmiernej senności. Obecnie trwają intensywne prace nad stworzeniem leków na bazie układu oreksyn działających albo na nadmierną senność, gdy istnieje deficyt oreksyny, lub odwrotnie - na bezsenność - mówi prof. Konrad Rejdak, kierownik Kliniki Neurologii SPSK4 w Lublinie i prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.
Lekarz zaznacza, że nadmierna senność może być też objawem dość rzadkiego, ale groźnego schorzenia - narkolepsji. Choroba wiąże się z niekontrolowanym zasypianiem w połączeniu z tzw. katapleksją, w której spada napięcie mięśniowe.
- Chorzy bezwiednie zasypiają na długi okres, może się do zdarzać wszędzie: w autobusie, w pociągu. Pacjenci czasami nawet z tego powodu upadają i doznają urazów. Wynika to z zaburzeń w zakresie podwzgórza, może to mieć uwarunkowanie genetyczne, ale też wystąpić na skutek różnego typu uszkodzeń - udarowych, urazowych czy też stanu zapalnego. Dochodzi do deficytu układu oreksyn - to jest białko istotne w mediowaniu stanu pobudzenia, czyli utrzymywaniu stanu przytomności. Gdy są deficyty tego białka, dochodzi do nadmiernej senności - tłumaczy prof. Rejdak. Choroba może się ujawnić w każdym wieku.
- Nadmierna senność może być też związana z zaburzeniami ciśnienia tętniczego. Niskie ciśnienie często wiąże się z nadmierną sennością, więc musimy być bardzo ostrożni w interpretacji objawów i dociekać, jakie mogą być przyczyny - dodaje prezes Polskiego Towarzystwa Neurologicznego.
3. Cukrzyca w skrajnych przypadkach może doprowadzić do śpiączki
Nadmierna senność w ciągu dnia może być też związana z insulinoopornością albo cukrzycą.
- Otyłość bardzo często prowadzi do rozwoju insulinooporności, która w długotrwałym efekcie doprowadza do rozwoju stanu przedcukrzycowego, a potem cukrzycy. U tych pacjentów rzeczywiście bardzo często obserwujemy nadmierną senność i często pewną formę "mgły mózgowej" - mówi prof. Paweł Bogdański.
W takich przypadkach napady senności pojawiają się w krótkim czasie po posiłkach. - Zwłaszcza przy takich niewyrównanych cukrzycach z wysokimi poziomami cukru występuje charakterystyczne uczucie senności. Natomiast czasami również w stanach przedcukrzycowych i w przypadkach związanych z dużą ilością cukrów prostych w diecie może występować uczucie senności. Nie zawsze jest to równoznaczne z insulinnopronością, mogą je też powodować błędy dietetyczne związane ze skokami glukozy, a potem insuliny. W kontekście nadmiernej senności trzeba też wykluczyć kwestie niedoczynności tarczycy i niedobory żelaza - wyjaśnia Edyta Sekuła, diabetolog i dietetyk.
Jednym z najpoważniejszych powikłań cukrzycy jest tzw. śpiączka cukrzycowa. - Nierzadko się zdarza, że pacjenci mówią, że zanim rozpoznano u nich cukrzycę, odczuwali taką nadmierną senność. Natomiast w stanach, kiedy cukrzyca jest za późno rozpoznana albo źle leczona i pacjent ma bardzo wysokie poziomy cukru, może wystąpić taka senność patologiczna i chory może trafić w śpiączce do szpitala - ostrzega diabetolog dr n. med. Zofia Ruprecht.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
