Stłuczenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie i powikłania

Stłuczenie mózgu to uraz, który powstaje w wyniku silnego przyspieszenia i hamowania głowy. To skutek ruchu mózgu w obrębie czaszki. Uszkodzenie ma charakter zamknięty, co znaczy, że nie doszło do przerwania ciągłości tkanek otaczających mózgowie. Choć nie wygląda groźnie, może mieć poważne konsekwencje. Jakie są niepokojące objawy? Na czym polega leczenie?

1. Co to jest stłuczenie mózgu?

Stłuczenie mózgu (brain contusion, contusio cerebri) to powierzchniowe uszkodzenie półkul mózgu lub jego pnia bez przerwania ciągłości powłok czaszki i bezpośredniego zranienia mózgu.

Ten rodzaj uszkodzeń zamkniętego urazu czaszkowo-mózgowego to skutek zadziałania na mózgowie sił przyspieszenia i hamowania. Do uszkodzenia struktury dochodzi pod wpływem bezwładnego przemieszczania się mózgu w jamie czaszki i uderzenia w kości czaszki (mózg nie ma gdzie się cofnąć, uderza więc o ostre wnętrze czaszki).

Zobacz film: "Choroby neurologiczne jako przyczyny depresji"

Do stłuczenia mózgu dochodzi w wyniku urazu głowy podczas upadku, , także pod wpływem alkoholu, ale i pobicia czy wypadku komunikacyjnego. Stłuczenie często towarzyszy złamaniu kości czaszki.

2. Objawy stłuczenia mózgu

Objawem stłuczenia mózgu, to jest skutkiem urazu, mogą być uszkodzenia tkanek mózgu pod postacią krwawienia, rozerwania oraz innych zmian, które prowadzą do wystąpienia objawów ogniskowego uszkodzenia OUN (to niedowłady, zaburzenia mowy, zaburzenia wzroku, uszkodzenie węchu). Pojawia się także niedokrwienie, obrzęk oraz efekt masy.

Osoba, która doznała silnego stłuczenia mózgu często wpada w śpiączkę lub doświadcza amnezji pourazowej (Post-traumatic Amnesia, PTA). Utrata przytomności nie musi nastąpić bezpośrednio po urazie, ale i później, często na długo (kilka godzin).

Na rozległość zmian w obrębie ośrodkowego układu nerwowego wpływa rodzaj i siła czynnika wywołującego uraz. Gdy dojdzie do stłuczenia pnia mózgu, obserwuje się wyprostne ustawienie kończyn, zaburzenia ruchów gałek ocznych, zwężone źrenice niereagujące na światło, porażenie wiotkie oraz zniesienie odruchów, prężenia w reakcji na bodźce. Typowa jest także gorączka mózgowa. Następują zaburzenia oddychania, wzrost ciśnienia tętniczego, nadmierne wydzielanie w drogach oddechowych lub spadek ciśnienia tętniczego, akcji serca, temperatury.

Ze względu na umiejscowienie stłuczenia mózgu, wyróżnia się nie tylko uraz typu „coup” (uderzenie), to jest bezpośrednio pod miejscem uderzenia, ale i uraz typu ”contre coup” (przeciwuderzenie, rykoszet). Wówczas obserwuje się zmiany w miejscach odległych od miejsca obrażenia, powstałe w mechanizmie z odbicia. To wynik bezwładnego przemieszczenia mózgu w jamie czaszki i bezpośredniego uderzenia o ostre krawędzie kości podstawy czaszki. Najczęściej dochodzi do uszkodzenia płatów czołowych, skroniowych i potylicznych.

3. Diagnostyka i leczenie

Po urazie głowy, nawet gdy czaszka wydaje się nieuszkodzona, konieczne jest badanie. Rozpoznanie stłuczenia stawia się na podstawie badania przedmiotowego i podmiotowego (obserwacji objawów stłuczenia mózgu) oraz wyniku badań obrazowych. Podstawą jest neuroobrazowanie, pozwalające na ocenę stopnia uszkodzenia mózgu. Najczęściej wykorzystywana jest tomografia komputerowa (CT) oraz rezonans magnetyczny (MRI). Do oceny stopnia nasilenia uszkodzenia mózgu stosuje się skalę Glasgow, to tak zwana skala śpiączk (Glasgow Coma Scale) oraz skalę amnezji pourazowej Westmead (Westmead PTA Scale).

Leczenie jest głównie zachowawcze. Stosuje się leki przeciwobrzękowe, przeciwgorączkowe, uspokajające, przeciwbólowe. Stan pacjenta jest monitorowany. Gdy narasta obrzęk mózgu, wykonuje się operację odbarczającą, tzw. kraniektomię. Duże znaczenie ma rehabilitacja oraz opieka neuropsychologiczna.

W pierwszym tygodniu i miesiącu po uszkodzeniu mózgu często obserwuje się zjawisko tak zwanej spontanicznej poprawy. To stosunkowo szybki powrót do normalnego funkcjonowania w zakresie niektórych funkcji mózgowych. W późniejszym czasie postępy bywają mniej spektakularne.

4. Powikłania stłuczenia mózgu

Stłuczenie mózgu to bardzo poważny stan, który może prowadzić do zgonu i groźnych powikłań, takich jak niepełnosprawność i towarzyszące jej zaburzenia chodu czy problemy z wykonywaniem codziennych czynności. Następstwem stłuczenia mózgu może być również:

• encefalopatia pourazowa,
• problemy z pamięcią i koncentracją, a także inne zaburzenia neuropsychologiczne
• padaczka,
• bóle, zawroty głowy,
• zaburzenia połykania,
• depresja, nerwica pourazowa,
• ataksja (zaburzenie koordynacji ruchowej),
• nietrzymanie moczu,
• zaburzenia wzrokowe,
• zaburzenia czucia,
• bierność, brak motywacji (adynamia),
• zaburzenia pamięci (amnezja),
• deficyty psychospołeczne (zmienność emocjonalna, agresja, impulsywność, rozhamowanie),
• problemy z mową (afazja).

W przypadku stłuczenia pnia mózgu śmiertelność sięga 90 procent.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.