ADD - charakterystyka, przyczyny, objawy, leczenie, różnice między ADD a ADHD
Często w Internecie na stronach dla pacjentów chorujących na zaburzenia hiperkinetyczne można napotkać wymiennie stosowane skróty ADD i ADHD lub oba jednocześnie (ADD/ADHD). ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to skrót od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder. ADD (Attention Deficit Disorder) to zaburzenia koncentracji, które mogą występować u osób w każdym wieku. Schorzenie odpowiada za problemy w codziennym życiu, na przykład trudności w czytaniu i pisaniu, niecierpliwość, kłopot z utrzymaniem uwagi i brak przyjemności z prac manualnych. W jaki sposób odróżnić ADD od ADHD? Jak zachowują się dzieci dotknięte schorzeniem ADD? Jak przebiega leczenie ADD?
1. Co to jest ADD?
ADD (Attention Deficit Disorder) to zaburzenia koncentracji uwagi bez nadpobudliwości ruchowej lub występowanie jej jedynie w nieznacznym natężeniu. Schorzenie jest uważane za odmianę ADHD, czyli zespołu hiperkinetycznego. Według europejskiej klasyfikacji chorób ICD-10, ADHD należy do zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym. Schorzenie najczęściej rozpoznaje się u dzieci, które nie skończyły jeszcze piątego roku życia. Badania specjalistów pokazują, że z problemem ADHD boryka się około 4-8% dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
ADHD charakteryzuje się symptomami chorobowymi, które dzieli się na trzy odrębne kategorie. Objawy te są widoczne w sferze ruchowej, sferze poznawcze, a także sferze emocjonalnej.
| SFERA RUCHOWA | SFERA POZNAWCZA | SFERA EMOCJONALNA |
|---|---|---|
| niepokój psychoruchowy w zakresie małej i dużej motoryki; chodzenie bez celu; niemożność usiedzenia w miejscu; ciągły pośpiech i bieganie; wymachiwanie nogami i rękami; podskakiwanie; wzmożone ruchy drobne kończyn (głośne dreptanie, poruszanie palcami rąk, zajmowanie się rzeczami w zasięgu ręki, wiercenie się na krześle);tiki nerwowe; problemy z zasypianiem; nadmierna aktywność; nieumiejętność kończenia rozpoczętych zadań | zaburzenia koncentracji uwagi, trudność w utrzymaniu uwagi dłuższy czas, uwaga chwiejna; brak wytrwałości w dążeniu do celu; pobieżność myślenia, pochopność; łatwe dekoncentrowanie się; szybkie męczenie się podczas wysiłku intelektualnego; udzielanie nieprzemyślanych odpowiedzi; ignorowanie szczegółów; kłopoty z syntezą myśli; niezdolność planowania;zaburzenia mowy, np. problemy z artykulacją; trudności w czytaniu i pisaniu – dysgrafia, dysleksja | impulsywność; problemy z kontrolą pobudzenia emocjonalnego; wzmożona ekspresja uczuć; duża wrażliwość emocjonalna na bodźce z otoczenia; silne reakcje emocjonalne, np. agresja, wybuchy złości; potrzeba bezpośredniego wzmocnienia; chęć dominowania w grupie; często niska samoocena; niedojrzałość zachowania; kłopoty z podporządkowaniem się normom społecznym; kłopoty w relacjach z rówieśnikami; nietolerancja porażek |
ADD, czyli zaburzenia koncentracji uwagi bez nadpobudliwości ruchowej to schorzenie, z którym zmagają się nie tylko dzieci. Jak pokazują statystyki, problem dotyka około 6% osób dorosłych. U osób z ADD, zamiast typowej nadpobudliwości, występuje charakterystyczna skłonność do pogrążania się w swoich myślach, bujanie w obłokach. Osoby z ADD kilkukrotnie dłużej wykonują różne czynności. Liczne badania wskazują na to, że schorzenie częściej dotyka płci damskiej niż męskiej.
Dziecko dotknięte ADD nie jest nadruchliwe, ma problemy ze skupieniem uwagi na dłużej. Ma ochotę bawić się wszystkimi zabawkami naraz, zamiast wybrać jedną. Łatwo się dekoncentruje, sprawia wrażenie roztargnionego, źle zorganizowanego i zapominalskiego. Bodźce z otoczenia sprawiają, że dziecko dotknięte ADD czuje się rozproszone. Czynnikiem rozpraszającym może być hałas, gwar, dźwięki wydobywające się z telewizji lub radia. Dzieci z ADD nie wysłuchują poleceń czy instrukcji innych osób, mają również problem z dokończeniem danego zadania. Zdarza się również, że dzieci te mają problem z nauką, zapominają o ważnych zadaniach. Charakterystyczne jest również zmęczenie z powodu zadań, które wymagają skupienia, uwagi czy wytężonego myślenia.
2. Przyczyny ADD
Przyczyny ADD są niejednoznaczne. Do czynników, które mogą mieć wpływ na powstanie ADD należy:
- predyspozycje genetyczne,
- ilość neuroprzekaźników w układzie nerwowym,
- stosowanie substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży (alkohol, narkotyki, palenie papierosów),
- wcześniactwo,
- narażenie na substancje toksyczne.
3. Objawy ADD
Objawy ADD:
- niezwracanie uwagi na szczegóły,
- popełnianie bezmyślnych błędów,
- trudności z utrzymaniem uwagi nad wykonywaną pracą,
- niecierpliwość,
- słomiany zapał,
- niechęć opowiadania o tym co działo się w przedszkolu lub szkole,
- brak przyjemności z malowania, wycinania czy kolorowania,
- problem z organizacją swojego prywatnego życia,
- ciągłe odkładanie rzeczy na później,
- notoryczne spóżnienia,
- gubienie różnych przedmiotów,
- niska samoocena,
- wahania nastroju,
- stan dezorientacji,
- trudności z przyswajaniem materiału,
- trudności z czytaniem i pisaniem,
- problemy w nawiązywaniu relacji międzyludzkich.
4. Czym różni się ADD od ADHD?
ADD dotyczy przede wszystkim terminologii amerykańskiej i w obecnie obowiązującej klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-IV) już nie funkcjonuje. Jeszcze przed kilkoma laty terminem ADD, czyli zespołu deficytu uwagi, określało się zaburzenia występujące zarówno z nadpobudliwością ruchową, jak i bez niej. Obecnie skrót ADD wraca do łask i używa się go w odniesieniu do osób, które cierpią na deficyt koncentracji uwagi bez zachowań impulsywnych i nadpobudliwych. Definicji ADD i ADHD używa się również zamiennie w odniesieniu do pacjentów, którzy wykazują symptomy nadpobudliwości, jak i do tych, którzy nie są nadpobudliwi. By podkreślić mniejszy bądź większy udział nadpobudliwości w obrazie klinicznym zespołu hiperkinetycznego, używa się takich skrótów, jak AD(H)D lub AD/HD.
W celu większej precyzji diagnostycznej amerykańska klasyfikacja DSM-IV wyróżniła trzy typy ADHD:
- typ z przewagą nadruchliwości i impulsywności,
- typ z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi,
- typ mieszany – nadruchliwość + impulsywność + zaburzenia uwagi.
ADD jest zatem podtypem ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji i uwagi, ale bez nadruchliwości. Charakteryzuje się on trudnościami w utrzymaniu uwagi na jednym zadaniu, łatwością rozpraszania uwagi przez nowe czynniki, rozpoczynaniem wykonywania kolejnych zadań bez wcześniejszego ukończenia poprzednich, trudnościami w słuchaniu innych osób, trudnościami w planowaniu zadań ukierunkowanych na osiągnięcie jakiegoś celu. Osoby z ADD szybko nudzą się wieloma czynnościami.
Dla porównania, osoby z ADHD ( typ z przewagą nadruchliwości i impulsywności) mogą cechować się większą impulsywnością, energią. Dzieci dotknięte tym typem ADHD mogą przejawiać skłonności do przeszkadzania rówieśnikom lub nauczycielom.
5. Diagnozowanie ADD
ADD (Attention Deficit Disorder), czyli zaburzenia koncentracji uwagi bez nadpobudliwości ruchowej lub występowanie jej jedynie w nieznacznym natężeniu rozpoznawane jest na podstawie klasyfikacji diagnostycznych DSM-V. Osoba u której zdiagnozuje się ADD musi przejawiać co najmniej sześć z następujących objawów:
- pacjent ma problemy z utrzymaniem uwagi,
- pacjent zazwyczaj nie przywiązuje wagi do szczegółów, popełnia błędy, które wynikają z braku ostrożności,
- pacjent zazwyczaj nie słucha komunikatów, które są do niego kierowane,
- nie przywiązuje wagi do wytycznych, nie kończy zadań, które rozpoczął,
- pacjent ma problem z organizacją swoich zadań lub zajęć,
- pacjent bywa zapominalski,
- pacjent gubi swoje rzeczy lub zapomina gdzie je położył,
- pacjent łatwo się rozprasza,
- jest niechętny wobec zadań, które wymagaja energii i wysiłku umysłowego.
6. Leczenie ADD
ADD nie można wyleczyć, a środki farmakologiczne nie przynoszą oczekiwanych efektów. Jak w takim razie poradzić sobie z ADD? Najlepiej pracować nad sobą. Warto wykonywać zadania, w krótkich sekwencjach czasowych, wówczas lepiej będziemy mogli skupić się na zadaniu.
Jedną z takich metod jest technika pomodoro, polega ona na wykonywaniu określonego zadania przez 25 minut. Najlepiej mieć czasomierz, który pozwoli nam kontrolować czas, po 25 minutach pracy mamy pięciominutową przerwę.
Z ADD można radzić sobie także za pomocą terapii. Terapeuta rozmawia z pacjentem i tłumaczy mu jego problemy, szczególnie polecana jest terapia poznawczo-behawioralna.
Zobacz też:
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.
