Szczepienie na polio
Istnieje kilka sposobów pisania nazwy choroby, wywoływanej przez wirus polio. Prawidłowa nazwa to wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego lub łacińska – poliomyelitis. Nazwy przestarzałe i potoczne to: choroba Heinego-Medina, polio, paraliż dziecięcy, nagminne porażenie dziecięce.
1. Choroba polio
Wirus polio dostaje się do organizmu drogą fekalno-oralną, a następnie przenika przez nabłonek jelit, gdzie się replikuje. Czas inkubacji to 9 do 12 dni. Potem wirus polio atakuje pobliskie węzły chłonne i układ krwionośny. Jest to wiremia pierwotna. Na tym etapie może dojść do wytworzenia przeciwciał, co hamuje rozwój zakażenia. U osób, które nie opanowały pierwotnej wiremii, występuje wiremia wtórna, która jest znacznie bardziej nasilona. Wirusy rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Receptory dla nich znajdują się w wielu komórkach, w tym w komórkach ośrodkowego układu nerwowego, głównie rogów przednich rdzenia kręgowego, rdzenia przedłużonego i mostu.
Przebieg choroby jest różny, od łagodnego do śmiertelnego. Większość zakażeń ma przebieg bezobjawowy. Zakażenie może jednak przebiegać pod postacią aseptycznego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu, które zwykle bywa śmiertelne. Postać zapalna choroby występuje również jako rdzeniowa, która charakteryzuje się porażeniami wiotkimi, opuszkowa, która stanowi bezpośrednie zagrożenie życia, gdyż może atakować ośrodek oddechowy mózgu oraz postać opuszkowo-rdzeniowa, która obejmuje zarówno rdzeń kręgowy, jak i opuszkę (podstawę) mózgu.
Po 25-30 latach od zakażenia może się pojawić zespół poporażenny. U 20-30% osób z przebytym porażeniem związanym z poliowirusem pojawia się miastenia. Przyczyna nie jest poznana, ale zaobserwowano, że choroba obejmuje uprzednio zaatakowane grupy mięśni.
2. Szczepienie przeciw polio
Szczepienie polega na podaniu zabitych lub żyjących, pozbawionych zjadliwości mikroorganizmów, celem wywołania swoistej odpowiedzi immunologicznej. Po zetknięciu się komórek układu odpornościowego z antygenami bakterii lub wirusów zawartych w szczepionce, układ odpornościowy uczy się je rozpoznawać, eliminuje je oraz „zapamiętuje” na przyszłość. Wytworzona w ten sposób odporność może w niektórych przypadkach być długotrwała, nawet przez całe życie, i można ją łatwo odnowić poprzez powtórne szczepienie.
Obecnie stosuje się dwie szczepionki, są to:
- Szczepionka IPV – zawiera zabite wirusy podawane pozajelitowo (iniekcja). Wywołuje tylko odpowiedź ogólnoustrojową, wirusy nie kolonizują nabłonka jelit i nie pobudzają produkcji odpowiedniej Ig A.
- Szczepionka OPV – w zależności od ilości typów wirusa (I, II lub III) rozróżnia się: mOPV (monovalent OPV) lub tOPV (trivalent OPV) - jest to szczepionka zawierająca żywe, atenuowane wirusy. Jest podawana doustnie. Jej zaletą jest łatwiejsze podanie, co umożliwia skuteczniejsze szczepienia masowe. Kolejna przewaga nad szczepionką IPV to wywołanie odporności nie tylko ogólnej, w wyniku przenikania wirusów do krwi, ale i miejscowej, którą stymuluje namnażanie się wirusa w enterocytach.
Wirus atenuowany zakaża ponadto osoby nieszczepione na drodze fekalno-oralnej. Ze względu na znacznie większą ilość szczepionych niż chorych, teoretycznie szczep atenuowany powinien wypierać ze środowiska szczep dziki. Wadą szczepionki jest możliwość rewersji do formy o pełnej wirulencji w czasie replikacji w enterocycie. Zachorowania poszczepienne zdarzają się jednak rzadko.
Lek w postaci iniekcji podaje wyłącznie wykwalifikowany personel medyczny. Szczepienie przeciwko poliomyelitis jest ujęte w kalendarzu szczepień podstawowych, także dawka i odstępy pomiędzy kolejnymi szczepieniami są ściśle określone.
Pierwsze trzy dawki, poczynając od drugiego miesiąca życia dziecka, podawane są w odstępach 6-tygodniowych, następnie w 16-18 miesiącu życia dawka uzupełniająca; w 6 i 11 roku życia dawki przypominające. Szczepionka przeznaczona jest do podawania doustnego. Doustne podanie szczepionki polio może być opóźnione tylko w przypadku wystąpienia u dziecka poważniejszej choroby niż przeziębienie. Szczepionki tej nie podaje się dzieciom, u których wykryto chorobę nowotworową lub które mają obniżoną odporność.
Szczepieniu również powinny się poddać osoby podróżujące w miejsca, gdzie choroba Heinego-Medina występuje endemicznie. Podanie szczepionki prowadzi do zakażenia bezobjawowego. Działania niepożądane, takie jak bóle głowy, wymioty, czy biegunka, występują rzadko i samoistnie przemijają.
Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.