Szczepienia - charakterystyka, zastosowanie, dostępność

Szczepienia, zwane też wakcynacją, w dzisiejszych czasach dotyczą każdego Polaka już od pierwszych godzin po urodzeniu. Rola szczepień jest niezastąpiona. Dzięki szczepieniom żyjemy dłużej. Dzięki szczepieniom udało się też spowodować, że pewne choroby przestały występować. Szczepienia są najskuteczniejszą metodą zapobiegania występowaniu chorób zakaźnych.

1. Co to są szczepienia?

Szczepienia nie są wynalazkiem współczesnym. Już w starożytnych Chinach zapobiegano ospie prawdziwej podając sproszkowane strupy osób chorych do nosa zdrowych, u których choroba później przechodziła łagodnie, jednocześnie uodparniając przeciwko zachorowaniom w przyszłości. Metoda ta została przeniesiona do Turcji, skąd dalej zawędrowała na Wyspy Brytyjskie. Przez lata taka "szczepionka" była stosowana, jednak w związku z nielicznymi przypadkami śmiertelnymi, a także problemową izolacją osoby zaszczepionej od innych, sceptycznie do niej podchodzono. Dopiero brytyjski lekarz Edward Jenner, kierowany dociekliwością młodego naukowca, opracował w 1796 roku nową bezpieczną i niemal w 100 proc. skuteczną metodę zapobiegania ospie prawdziwej, czyli szczepienie na ospę.

Od kiedy E. Jenner odkrył pierwszą bezpieczną szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej (de facto używał do tego wirusa ospy krowianki), w medycynie nastąpiła ogromna rewolucja, pozwalająca znacznie zmniejszyć zachorowalność i śmiertelność z powodu wielu chorób zakaźnych właśnie dzięki szczepieniom.

Przez lata udało się stworzyć szczepionki m.in. przeciwko wściekliźnie, tężcowi, błonicy, cholerze, dżumie, krztuścowi, gruźlicy, grypie, polio, odrze, śwince, różyczce, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i A, czy też w ostatnich latach przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) biorącego udział w powstawaniu raka szyjki macicy. W wielu laboratoriach na świecie naukowcy poszukują nowych szczepionek przeciwko nadal groźnym chorobom, w tym przede wszystkim przeciwko wirusowi HIV.

Jak złagodzić u dzieci ból podczas szczepień? [10 zdjęć]

Przed ukończeniem drugiego roku życia dzieci są szczepione około 20 razy, tak aby ochronić je przed

zobacz galerię

2. Szczepienia ochronne

Szczepienia są uznawane za najskuteczniejszą metodę zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych. Szczepienie ochronne jest to zabieg polegający na wywołaniu kontaktu czynnika zakaźnego (lub jego fragmentu) pozbawionego cech wywołujących chorobę z organizmem, celem wywołania w nim długotrwałej odpowiedzi immunologicznej (odpornościowej) z wytworzeniem przeciwciał odpornościowych, pozwalającej mu zwalczać nowe zakażenia tym patogenem. Jest to proces tzw. nabywania odporności czynnej sztucznej, w przeciwieństwie do odporności biernej, w której podaje się gotowe przeciwciała w postaci surowicy. Ludzka odporność utrzymuje się w zależności od rodzaju szczepienia, ilości przebytych szczepień i stanu ogólnego osoby szczepionej w chwili szczepienia od kilku tygodni do kilku lat, a nawet przez całe życie.

3. Szczepienia w Polsce

Szczepienia w Polsce są regulowane w drodze ustawy. Jest to ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Ustawa o szczepieniach nakłada na Głównego Inspektora Sanitarnego obowiązek corocznej aktualizacji tzw. Kalendarza Szczepień Ochronnych, będącego zbiorem zaleceń specjalistów chorób zakaźnych.

4. Kalendarz szczepień

Szczepienia są wykonywane według jasno określonego harmonogramu. Kalendarz szczepień obowiązuje na terenie całej Rzeczypospolitej Polskiej. Zawiera zalecenia dotyczące szczepień obowiązkowych i zalecanych. Różnica między tymi dwoma rodzajami szczepień wynika przede wszystkim z pełnego finansowania tych pierwszych ze środków publicznych, podczas gdy szczepienia zalecane są odpłatne dla pacjenta, co nie znaczy, że są mniej skuteczne lub mniej ważne.

5. Szczepienia w innych krajach

Szczepienia są dostępne wszędzie. W każdym kraju na świecie istnieją odpowiedniki polskiego Kalendarza Szczepień Ochronnych. Istnieją kraje (w większości w strefie subtropikalnej i tropikalnej), w których osoby przybywające z zagranicy muszą posiadać Międzynarodową Kartę Szczepień Ochronnych i muszą być zaszczepione przeciwko chorobom występującym na danym terenie szczególnie często. Warto o tym pamiętać wybierając się do krajów egzotycznych. Informacje na temat tego typu szczepień można uzyskać w poradniach chorób zakaźnych lub w placówkach dyplomatycznych danych krajów.

Rola szczepień jest niepodważalna. Odkrycie szczepień znacznie wydłużyło czas życia człowieka, praktycznie wyeliminowało występowanie chorób takich jak ospa prawdziwa czy poliomyelitis, powodujących śmierć lub kalectwo wielu milionów ludzi na całym świecie. Warto się szczepić, dla zdrowia swojego i innych ludzi.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.