Szczepienia przed podróżą
Szczepienia dla podróżnych są to szczepienia wykonywane zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych osobom wyjeżdżającym za granicę, zwłaszcza do krajów strefy tropikalnej, w celu profilaktyki (zapobiegania) występujących tam endemicznie chorób. W czasie wjazdu do wielu krajów będziemy proszeni o okazanie Międzynarodowej Książeczki Szczepień, tzw. żółtej książeczki, wydawanej w punkcie szczepień, w której warto odnotowywać wszystkie wykonane szczepienia, nie tylko te obowiązkowe.
1. Jakie szczepienia dla podróżnych?
Aby zaszczepić się odpowiednio, musimy wiedzieć jakie choroby zakaźne występują w kraju, do którego się udajemy, a także jakie mamy dostępne szczepionki. Pamiętajmy, że szczepienia chronią nas przed konkretnymi chorobami, ale nigdy nie dają 100% odporności. I tak dostępna szczepionka na WZW typu B nie uchroni nas przed zakażeniem WZW typ C, a szczepionka na wirusowe zapalenie mózgu nie chroni przed rozwojem krętków Borrelia powodujących boreliozę. Ważne jest także odpowiednio wczesne przeprowadzenie szczepienia.
1.1. Szczepienia zalecane
Obecnie dla podróżnych wyróżnia się dwa rodzaje szczepień: obowiązkowe szczepienia, np. szczepienie przeciwko żółtej gorączce (świadectwo ich przeprowadzenia jest niezbędne przy wjeździe do krajów, które tego wymagają) i szczepienia zalecane, np. przeciw WZW typu A i durowi brzusznemu (nieobowiązkowe, ale w związku z panującą w danym kraju sytuacją epidemiologiczną zaleca się ich wykonanie). Pamiętajmy, że planując podróż, należy uzyskać z wyprzedzeniem informacje, które szczepienia są warunkiem uzyskania wizy do danego kraju. Aby mógł być określony optymalny okres szczepień, należy zgłosić się do punktu szczepień najlepiej 6 do 8 tygodni przed wyjazdem (minimum 4 tygodnie).
W zależności od kraju, do którego podróżujący się udaje, jest wskazane szczepienie przeciwko następującym chorobom zakaźnym:
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu A;
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu B;
- durowi brzusznemu;
- żółtej gorączce;
- tężcowi;
- błonicy;
- poliomyelitis;
- odrze;
- śwince;
- różyczce;
- grypie;
- wściekliźnie,
- zakażeniom meningokokowym;
- kleszczowemu zapaleniu mózgu;
- japońskiemu zapaleniu mózgu.
Liczba szczepień dla podróżnych wydaje się bardzo obszerna, ale nie należy się nią przerażać. W praktyce nigdy nie potrzebujemy wszystkich szczepień, a większość podróżnych została zaszczepiona przeciwko niektórym chorobom jeszcze w dzieciństwie i teraz wymaga jedynie dawek przypominających.
W związku z mnogością chorób zakaźnych oraz zmieniających się epidemii w różnych częściach świata ważne jest zdobycie aktualnych danych epidemiologicznych.
1.2. Szczepienia obowiązkowe
Szczepienia ochronne wykonywane są w stacjach sanitarno-epidemiologicznych i innych wyspecjalizowanych placówkach. Szczepienia przeciw żółtej gorączce wykonują wybrane punkty szczepień zatwierdzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), zlokalizowane najczęściej w stacjach sanitarno-epidemiologicznych.
Obecnie, jedynym wymaganym przez międzynarodowe przepisy sanitarne szczepieniem obowiązkowym jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce. Jest ono wymagane przy wjeździe do niektórych krajów Ameryki Południowej i Afryki, w których ta choroba występuje. Są to: Angola, Benin, Burkina Faso, Burundi, Demokratyczna Republika Konga, Gabon, Ghana, Gujana Francuska, Kamerun, Liberia, Mali, Niger, Republika Środkowo-Afrykańska, Ruanda, Sierra Leone, Togo, Wybrzeże Kości Słoniowej oraz Wyspa Świętego Tomasza i Wyspa Książęca. Jeżeli nie poddasz się szczepieniu nie uzyskasz pozwolenia wjazdu na terytorium tych krajów. To samo dotyczy krajów, przez które będziesz tylko przejeżdżać.
Gdzie można zdobyć informacje o obowiązkowych i zalecanych szczepieniach przed wyjazdem do danego kraju?
- w Wojewódzkich Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych oraz Klinikach Chorób Tropikalnych w Poznaniu, Warszawie, Gdyni, Wrocławiu. W czasie wizyty można uzyskać wykaz szczepień obowiązkowych (niezbędnych do otrzymania wizy) oraz wykaz szczepień zalecanych. Podane zostaną także porady jak postępować, aby zmniejszyć ryzyko narażenia na kontakt z czynnikiem zakaźnym do minimum;
- na stronie Światowej Organizacji Zdrowia WHO;
- w ambasadzie danego kraju, do którego zamierzamy się udać w podróż.
Niektóre kraje wymagają więcej szczepień. np. przed udaniem się do Arabii Saudyjskiej na pielgrzymkę do Mekki obowiązkowe jest szczepienie przeciwko meningokokom. Do obowiązkowych szczepień przed wjazdem należy także szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi, polio, którą należy wykonać przed podróżą do Gabonu.
1.3. Szczepienia przed podróżą do poszczególnych krajów
Szczepienia zalecane przed wyjazdem do Europy uodporniają na tężec, polio, błonicę i WZW B. W Azji również należy uważać na tężec polio, błonicę. Inne choroby, na które należy zdobyć odporność to: dur brzuszny, WZW A oraz WZW B.
Szczepienia przed wyjazdem do Egiptu uchronią nas przed wirusowym zapaleniem wątroby typu A i B, błonicą, tężcem, polio, durem brzusznym. Wyjeżdżając do innych krajów Afryki należy pomyśleć o szczepieniu przeciwko żółtej gorączce.
Żółta książeczka jest dokumentem potwierdzającym przebyte szczepienia. Jeśli jedziesz do Ameryki Północnej, powinny być w niej odnotowane ochronne szczepienia przeciw tężcowi, polio, błonicy, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i typu A oraz przeciwko durowi brzusznemu.
Podróżujesz do Ameryki Północnej? Szczepienia zalecane chronią przed wirusowym zapaleniem wątroby typu A i B, żółtą gorączką, błonicą, polio, tężcem, durem brzusznym.
Szczepienia dorosłych przed podróżą do Australii lub Oceanii to szczepienia przeciw polio, tężcowi i błonicy. Nowa Zelandia i Australia to miejsca, w których zagrożenie epidemiologiczne jest niewielkie. Wyjazd do Nowej Gwinei, na Wyspę świętego Wincentego i Grenadyny, powinien być poprzedzony zaszczepieniem się na dur brzuszny i wirusowe zapalenie wątroby obu typów.
1.4. Kiedy się szczepić?
Wizyta w Poradni Chorób Tropikalnych (co najmniej 2 miesiące przed wyjazdem) jest szczególnie ważna, jeśli na wycieczkę wyjeżdżają osoby:
- w ciąży;
- małe dzieci;
- obciążone chorobami przewlekłymi takimi jak cukrzyca.
Podawanie szczepionek najlepiej zacząć na 6-8 tygodni przed podróżą, wtedy dajesz organizmowi szansę na reakcję immunologiczną i uodpornienie. Niektóre szczepienia ochronne należy zastosować w kilku seriach, inne wykonuje się w okresie dwóch tygodni poprzedzających podróż. Aby zaoszczędzić czas, można przeprowadzić kilka szczepień w przeciągu jednej doby, jednak zwiększa to ryzyko pojawienia się odczynów poszczepiennych (czyli dolegliwości takich jak gorączka, bóle mięśni czy wysypka). Inne szczepienia pomagają naszemu organizmowi wytwarzać przeciwciała dopiero po kilku miesiącach Po szczepieniu należy odczekać tzw. okres ochronny aby zaszczepić się na kolejne choroby (chyba, że szczepionkę poda się w czasie krótszym niż jedna doba). Wszystkie szczepienia przed wyjazdem wykonuje się w ścisłej konsultacji z lekarzem specjalistą.
Pierwszą rzeczą, o jakiej musimy pomyśleć, planując długa podróż, są szczepienia zalecane w danym rejonie. Należy zapoznać się z wymogami dotyczącymi czasu podawania szczepionek. W krajach tropikalnych istnieją choroby, na które jeszcze nie wymyślono szczepionki. Tak jak wirus HIV. Choroba bardzo szybko mutuje. Przez to naukowcom nie udało się jeszcze opracować skutecznej receptury szczepionki. Istnieją też choroby, przeciw którym możliwa jest skuteczna ochrona. Szczepienia dorosłych są bardzo skuteczne. Przed ich wykonaniem należy się przebadać. Lekarz stwierdzi, czy nie istnieją przeciwwskazania do szczepień.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.