Cholera - przyczyny, objawy, leczenie
Cholera jest częstą chorobą w krajach o niskim standardzie sanitarnym, pogrążonych w wojnach i klęskach żywiołowych. Przeważnie występuje w strefie subtropikalnej. Należy do ciężkich zakażeń bakteryjnych. Objawia się przede wszystkim długotrwałą silną biegunką, w wyniku czego występują w organizmie zaburzenia elektrolitowe. Przy ostrej infekcji może zaistnieć nawet zagrożenie życia.
1. Cholera - przyczyny
Najbardziej narażeni na złapanie cholery są turyści podróżujący w rejony Afryki, południowej Azji i Ameryki Łacińskiej. Od czasów najdawniejszych o cholerze mówi się jako chorobie epidemicznej lub pandemicznej. Do tej pory na świecie zanotowano aż siedem pandemii cholery, z czego ostatnia ogarnęła Zimbabwe w sierpniu 2008 r. Jej skutki na tych terenach, jak również w odległych krajach, w tym także krajach europejskich, odczuwane są do dnia dzisiejszego. Bezpośrednią przyczyną rozprzestrzeniania się cholery oraz innych chorób zaliczanych do kręgu chorób tropikalnych jest rozwój komunikacji międzynarodowej. Od kilku lat w krajach, w których do tej pory nie notowano zakażeń, wykrywane są nowe zachorowania. W takich przypadkach mówimy o „przywlekaniu” choroby.
Czynnikiem etiologicznym, odpowiedzialnym za rozwój cholery, są gram ujemne bakterie z rodzaju Vibrio cholerae (w tłumaczeniu przecinkowce), produkujące enterotoksynę. Enterotoksynami nazywamy specyficzny rodzaj egzotoksyn bakteryjnych, tzn. substancji wydalanych do środowiska przez żywe komórki bakteryjne. Związki te są odpowiedzialne niemal za wszystkie objawy chorobowe, powodując przetasowania biochemiczne w komórkach jelit. Wśród bakterii Vibrio cholerae wyróżniamy dwie odmiany niebezpiecznych dla człowieka. Najczęściej cholerę wywołuje odmiana 01 (biotyp klasyczny i Vibrio El-Tor). W 90% przypadków cholera przebiega łagodnie i jest trudna do zróżnicowania z biegunkami wywołanymi innymi czynnikami, na przykład zatruciem pokarmowym. U 10% przebieg cholery jest ciężki i rozpoczyna się gwałtownie.
2. Cholera - objawy
Okres wylęgania cholery, czyli czas, który upływa od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych, jest stosunkowo krótki i przeciętnie wynosi od jednego do pięciu dni. Charakterystycznym objawem jest ostra biegunka, która zazwyczaj przebiega bez dolegliwości bólowych i bez gorączki. Kał jest płynny, koloru szarego, o typowym słodkim zapachu, może zawierać domieszki śluzu, ale nie zawiera krwi. Określany jest mianem stolca ryżowatego, gdyż przypomina wodę po płukaniu ryżu. W ciężkich przypadkach ilość wydalanego stolca na dobę przekracza kilka, a nawet kilkanaście litrów! Biegunce towarzyszą gwałtowne wymioty niepoprzedzone mdłościami. Nic więc dziwnego, że w przebiegu choroby bardzo szybko dochodzi do odwodnienia i rozwinięcia się poważnych zaburzeń elektrolitowych, które w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do zgonu.
Wśród objawów odwodnienia zwykle wymienia się: przyspieszony puls (tachykardia), suchość skóry, wysuszenie śluzówek, nasilone pragnienie, rzadkie oddawanie moczu, nadmierną senność, aż do letargu. Przy znacznej utracie wody pojawia się niedociśnienie. W ciężkich przypadkach dochodzi do zaburzeń orientacji, a następnie rozwinięcia śpiączki.
Wskutek nieprawidłowości elektrolitowych pojawiają się skurczowe bóle mięśni. Obraz kliniczny pacjenta w całości odzwierciedlają wyniki badań morfologicznych i biochemicznych. W późniejszym czasie, oprócz typowych powikłań zaburzeń wodno-elektrolitowych, dołączają się kolejne objawy, które są bezpośrednio związane z toksycznym działaniem enterotoksyn. Skóra staje się wyraźnie pomarszczona i jest mało elastyczna. Gałki oczne ulegają typowemu zapadnięciu, a rysy twarzy stają się bardziej zaostrzone. Na tego typu zmiany zwykło się mówić „twarz choleryczna” lub „twarz Hipokratesa”.
Do zmian dochodzi również w narządzie głosu. Początkowo pojawia się charakterystyczna chrypka, a następnie dochodzi do zmian w barwie głosu, staje się on bardziej piskliwy (tzw. głos choleryczny). W takich przypadkach niewłączenie leczenia zawsze doprowadza do nasilenia objawów i jest równoznaczne ze śmiercią chorego. Należy pamiętać, że większość zakażeń ma jednak charakter łagodny i bezobjawowy.
Rozpoznanie odbywa się zawsze na podstawie badań bakteriologicznych, szczególnie w przypadkach izolowanych, które występują u osób wracających z regionów objętych epidemią. Diagnostyka mikrobiologiczna polega na wyhodowaniu drobnoustroju z pobranego od pacjenta materiału, którym zazwyczaj jest kał.
3. Cholera - leczenie
Leczenie cholery polega na uzupełnieniu płynów w organizmie oraz uzupełnieniu utraconych elektrolitów we krwi. Chorym na cholerę podaje się doustnie specjalnie sporządzone mieszanki cukru i soli rozpuszczone w wodzie, w opakowaniach jednostkowych. Roztwory te stosowane są na całym świecie w leczeniu biegunki. W ciężkich przypadkach przyjmuje się płyny dożylnie. Przy zastosowaniu nawodnienia śmiertelność spada do 1%.
Leczenie obejmuje także antybiotykoterapię, jednak ma ona mniejsze znaczenie niż szybkie i odpowiednie nawodnienie chorego. Osoby przebywające w krajach z ryzykiem zarażenia cholerą, u których występuje silna biegunka i wymioty, powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Przed wyjazdem do krajów strefy subtropikalnej, gdzie występuje duży procent zachorowań na cholerę, zaleca się szczepienie przeciwko tej chorobie. Obecnie znane są 2 szczepionki zatwierdzone przez WHO - Światową Organizację Zdrowia: pierwsza szczepionka przeciw cholerze jest zarejestrowana w 60 krajach na świecie, natomiast druga jest używana w Indiach (nie jest ona jednak dostępna w USA). Ze względu na to, że szczepionka podawana jest w 2 dawkach, okres ochronny wystąpi dopiero po kilku tygodniach. Podanie szczepionki nie powinno zastępować standardowych środków profilaktyki i kontroli. Okres działania leku jest krótki, dlatego też nie zaleca się go u osób często podróżujących.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.