Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A nazywane jest żółtaczką pokarmową lub chorobą brudnych rąk. Żeby się zarazić wystarczy wypić skażoną wodę lub zjeść zainfekowaną żywność. Wirusowe zapalenie wątroby typu A może powodować poważne powikłania, a nawet prowadzić do śmierci. Warto wiedzieć jakie są objawy i jak wygląda leczenie WZW typu A.
- 1. Co wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu A?
- 2. Charakterystyka wirusa zapalenia wątroby
- 2.1. Drogi zakażenia
- 3. Czynniki ryzyka
- 4. Objawy wirusowego zapalenia wątroby
- 4.1. Postaci WZW A
- 5. Diagnostyka WZW A
- 6. Profilaktyka wirusa HAV
- 6.1. Szczepionka przeciwko WZW A
- 7. Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A
- 8. Rokowania
- 9. Powikłania
1. Co wywołuje wirusowe zapalenie wątroby typu A?
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) wywołuje wirus) HAV, który przenoszony jest za pośrednictwem brudnych rąk i zarażonej żywności. Na świecie rocznie choruje ok. 1,5 miliona ludzi. Im gorsze warunki sanitarne w danym kraju, tym powszechniejsze jest WZW A i tym młodszych grup wiekowych dotyczy. Dzieci po przechorowaniu WZW A nabywają odporności na całe życie, wytwarzając specyficzne przeciwciała przeciwko wirusowi. Istnieją kraje, gdzie przeciwciała przeciwko wirusowi HAV wykrywa się u ponad 90% mieszkańców, co świadczy o tym, że wszyscy oni przechorowali WZW A.
W Polsce zapadalność na WZW A wynosi około 5000 przypadków rocznie, najczęściej chorują dzieci w wieku 10-14 lat. Przeciwciała przeciwko wirusowi stwierdza się u około 30% populacji do 25 roku życia - na tej podstawie Polskę zalicza się do krajów o średnim ryzyku zachorowania na WZW A.
2. Charakterystyka wirusa zapalenia wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby typu A wywoływane jest przez wirusa HAV. Należy on do rodziny Picornaviridae i zaliczany jest do RNA wirusów (tzn., że materiałem genetycznym wirusa jest jednoniciowa cząsteczka RNA - kwasu rybonukleinowego). Cząsteczki HAV do środowiska dostają się wraz z kałem osób zakażonych - są one wydalane około 2 tygodnie przed i około 1 tydzień po wystąpieniu objawów choroby.
2.1. Drogi zakażenia
W 95 proc. przypadków zakażenie WZW A odbywa się drogą pokarmową (fekalno-oralną). Najczęściej dochodzi do zakażenia po spożyciu wody - także w postaci kostek lodu, zainfekowanej przez osoby wydalające wirusa lub w wyniku spożycia zainfekowanej żywności.
Pozostałe 5 proc. to zakażenia wywołane przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Chory zaraża przez ok. 2-3 tygodnie przed wystąpieniem objawów i przez tydzień po ich wystąpieniu. Zarazić się też można poprzez kontakt seksualny (np. analny) bez zabezpieczenia. Potencjalnie można się również zarazić przez kontakt z krwią osoby chorej.
WZW A można zarazić się również w salonie tatuażu, w którym nieprzestrzegane są zasady higieny oraz podczas zabiegu akupunktury - od zanieczyszczonych igieł.
3. Czynniki ryzyka
Na zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby typu A są szczególnie narażeni pracownicy oczyszczalni ścieków, obsługi urządzeń kanalizacyjnych i mający kontakt z nieczystościami. W grupie ryzyka znajdują się również osoby pracujące w żłobkach, przedszkolach, wojsku i służbie zdrowia. WZW A może też być przykrą “pamiątką” po pobycie w krajach, gdzie choroba jest często rozpoznawana, czyli w rejonie basenu Morza Śródziemnego, Rosji, krajach Europy Wschodniej i wszystkich krajach rozwijających się.
4. Objawy wirusowego zapalenia wątroby
Objawy wirusowego zapalenia wątrobyspowodowane są prawdopodobnie bezpośrednim niszczeniem komórek wątroby (hepatocytów) przez wirusa, a także odpowiedzią naszego układu odpornościowego na jego obecność w organizmie.
Objawy Wirusowego zapalenia wątroby typu A są zależne od wieku pacjenta. U dzieci poniżej 6 roku życia zakażenie zwykle przebiega bezobjawowo. U starszych dzieci i dorosłych, WZW A w większości przypadków daje objawy. Im pacjent starszy tym ciężej przechodzi WZW A.
Okres wylęgania się wirusa trwa zazwyczaj od 15 do 30 dni. W tym czasie chory już zaraża, mimo że nie pojawiają się u niego żadne objawy. Może co najwyżej odczuwać symptomy dyspepsji, czyli niestrawności. Rzadziej w tym okresie pojawiają się objawy grypopodobne.
Najbardziej charakterystycznym objawem wirusowego zapalenia wątroby typu A jest żółtaczka - czyli żółknięcie skóry i twardówki. Objaw ten spowodowany jest zwiększeniem produkcji bilirubiny, czyli żółtego barwnika. Żółtaczce może towarzyszyć powiększenie wątroby.
Do innych objawów wirusowego zapalenia wątroby typu A zaliczamy:
- osłabienie i złe samopoczucie,
- gorączkę,
- ból gardła,
- biegunkę,
- brak apetytu,
- ból brzucha,
- nudności i wymioty,
- bóle mięśni,
- bóle stawów,
- świąd skóry,
- nietypowy kolor moczu i stolca.
Objawy, oprócz żółtaczki, ustępują zwykle po kilku dniach. Żółtaczka utrzymuje się przez ok. miesiąc.
Chory na WZW typu A zaraża jeszcze przez ok. 7-10 dni od wystąpienia objawów. W przypadku niemowląt i małych dzieci okres wydalania wirusa może trwać nawet kilka miesięcy. Nie ma jednak danych o trwałym nosicielstwie.
4.1. Postaci WZW A
Jeżeli WZW A ujawni się klinicznie, może przebiegać pod trzema postaciami:
- postać żółtaczkowa,
- postać bezżółtaczkowa (zwłaszcza u dzieci poniżej 2 roku życia),
- postać cholestetyczna (z objawami zastoju żółci w wątrobie i świądem skóry).
5. Diagnostyka WZW A
W przypadku podejrzenia zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A pierwszym elementem diagnostyki jest wywiad z pacjentem. Zwykle lekarz zleca wykonanie badań krwi. Jeśli doszło do zakażenia we krwi pacjenta będzie występowałą duża aktywność enzymów wątrobowych i wysokie stężenie bilirubiny.
Przede wszystkim jednak wykonuje się badanie na obecność przeciwciał anty HAV w klasie IgM w surowicy pacjenta. Te specyficzne przeciwciała można wykryć w okresie wylęgania wirusa, a ich największe stężenie przypada pomiędzy 2 a 3 tygodniem objawowego okresu wirusowego zapalenia wątroby typu A. Po zachorowaniu, przeciwciała te utrzymują się w organizmie człowieka całe życie.
6. Profilaktyka wirusa HAV
Podstawowe znaczenie w zapobieganiu szerzenia się wirusa HAV ma utrzymywanie wysokiego standardu higieny, a w krajach o epidemicznym występowaniu WZW A - zapewnienie zaopatrzenia ludności w czystą wodę do picia, nieskażoną żywność oraz właściwe usuwanie ekskrementów.
Przed wirusowym zapaleniem wątroby typu A możemy uchronić się poprzez:
- unikanie dróg zakażenia,
- spożywanie pokarmów poddanych obróbce termicznej - picie przegotowanej wody i unikanie spożywania surowych owoców i warzyw, które mogły zostać umyte w skażonej wodzie,
- niedopuszczenie do tego, żeby owady miały dostęp do pokarmu.
6.1. Szczepionka przeciwko WZW A
W profilaktyce znajduje się również szczepionka przeciwko WZW A. W Polsce zarejestrowane są 4 szczepionki, które w kalendarzu szczepień znajdują się w grupie szczepień zalecanych. Szczepieniu ochronnemu powinny poddać się zwłaszcza:
- dzieci, które rozpoczynają naukę w przedszkolu lub szkole, a nie chorowały na WZW A,
- osoby wybierające się na wycieczkę w tereny o dużej zachorowalności na WZW A,
- pracownicy służby zdrowia, żłobków, przedszkoli itd.,
- osoby pracujące przy produkcji żywności.
7. Leczenie wirusowego zapalenia wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A trwa średnio około 6 tygodni i zazwyczaj kończy się całkowitym wyleczeniem. Nie powoduje marskości wątroby, nie zwiększa też ryzyka rozwoju raka wątroby. Przechorowanie pozostawia odporność na całe życie.
WZW A jest chorobą samoograniczającą się. Nie ma leczenia przyczynowego. W ostrej fazie WZW A należy dbać przede wszystkim o odpowiedni stan odżywienia i nawodnienia chorego. Zaleca się:
- leżenie w łóżku, odpoczynek, maksymalne ograniczenie aktywności fizycznej,
- lekkostrawną dietę, odpowiednie nawadnianie,
- unikanie leków metabolizowanych w wątrobie i alkoholu,
- w razie uporczywego świądu skóry można zastosować cholestyraminę lub kwas ursodeoksycholowy.
Osoby nieszczepione, które nie chorowały na WZW A, a miały styczność z człowiekiem zakażonym, mogą uchronić się przed rozwojem choroby, stosując tzw. profilaktykę bierną. Polega ona na podaniu domięśniowym gotowej immunoglobuliny przeciwko wirusowi, do 6-14 dni od kontaktu z chorym.
8. Rokowania
Mimo że przebieg choroby może się znacząco wydłużać, rokowania dla WZW typu A są dobre. Czasem wyzdrowienie zajmuje nawet kilka miesięcy. W znakomitej większości przypadków wirusowe zapalenie wątroby typu A nie jest śmiertelne, a ryzyko śmierci pojawia się u pacjentów z niewydolnością wątroby, którzy ukończyli 40. rok życia.
9. Powikłania
Wirusowe zapalenie wątroby może dawać bardzo groźne powikłania. Należą do nich m.in. niedokrwistość aplastyczna, nadostre zapalenie wątroby, ostra niedokrwistość hemolityczna i żółtaczka cholestatyczna.
Powikłania WZW typu A mogą być śmiertelne. Na szczęście wirusowe zapalenie wątroby typu A nie powoduje przewlekłego zapalenia wątroby.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.