Tran – charakterystyka, właściwości, odpowiedni wybór, stosowanie, przeciwwskazania, maść tranowa
Tran to suplement znany od wielu lat, niegdyś był podawany dzieciom w szkołach. Jest to olej pozyskiwany z wątroby dorsza lub innych ryb dorszowatych. Stanowi cenne źródło kwasów omega-3, witaminy A oraz witaminy D. Wzmacnia odporność organizmu, wpływa pozytywnie na pracę mózgu, przeciwdziała powstawaniu infekcji. Co to jest tran? Jakie są wskazania do jego przyjmowania? Czy tran można brać cały rok?
- 1. Charakterystyka tranu
- 2. Lecznicze właściwości tranu
- 3. Na co pomaga tran?
- 4. Kto powinien suplementować tran?
- 5. Tran – wskazania do stosowania
- 6. Jak wybrać odpowiedni tran?
- 6.1. Tran norweski
- 6.2. Tran z dorsza
- 6.3. Dawkowanie tranu
- 7. Przeciwwskazania do stosowania tranu
- 8. Z czym nie łączyć tranu?
- 9. Maść tranowa
- 10. Czy można przedawkować tran?
- 11. Tran – stosowanie u dzieci
1. Charakterystyka tranu
Tran, tzw. olej wątłuszowy, to olej z wątroby dorsza atlantyckiego lub innych ryb z rodziny dorszowatych. Dlaczego jest uważany za esencję zdrowia? Ponieważ znajdują się w nim duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA oraz DHA) i omega-6, w dodatku najkorzystniejszej dla zdrowia proporcji 1:4. Poza tym jest źródłem witaminy A, witaminy D, a także witaminy E. Olej ten działa korzystnie zarówno na układ odpornościowy, nerwowy, jak i krwionośny.
Tran pochodzi z Norwegii, gdzie od setek lat wykorzystuje się oleje rybne nie tylko do uzupełnienia diety, ale także w celach przemysłowych (np. do konserwacji drewna). Zdobył wielką popularność w latach 60. XX wieku, kiedy stał się obowiązkowym suplementem dla dzieci. W ten sposób leczono awitaminozę i próbowano zapobiegać krzywicy wynikającej z niedoboru witaminy D.
Słowem "tran" często określa się również inne oleje rybne (np. tran z rekina, tran z wieloryba), jednak termin ten zastrzeżony jest wyłącznie dla olejów pochodzących z ryb należących do rodziny dorszowatych.
2. Lecznicze właściwości tranu
Najczęściej olej z wątroby dorsza stosuje się jako produkt na wzmocnienie odporności organizmu. Zwiększa on ochronę przed bakteriami czy wirusami. Jest skutecznym preparatem dla wszystkich, którzy chcą uniknąć sezonowych infekcji. Kurację poleca się zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Warto przyjmować go również po przebytej chorobie, aby przyspieszyć powrót do formy oraz wzmocnić organizm po przyjmowaniu różnych lekarstw (w tym antybiotyków).
Kwasy omega-3 i omega-6 mają właściwości przeciwzapalne, a witamina A regeneruje błony śluzowe (co utrudnia drobnoustrojom wnikanie do organizmu). Wyniki badań naukowych jasno wskazują, że kwasy omega-3 obniżają zachorowalność na nowotwory, a tran ma szczególny wpływ na hamowanie rozwoju raka stercza oraz jelita grubego.
Tran to nie tylko skuteczny środek zapobiegający przeziębieniom, ale również dobry sposób na poprawę funkcjonowania mózgu. Szare komórki odżywiają się nienasyconymi kwasami tłuszczowymi, w które jest bogaty ten produkt.
Kwasy omega-3 i omega-6 poprawiają krążenie krwi w mózgu oraz przepływ bodźców nerwowych. Tran powinien być podawany dzieciom, aby wspomóc ich rozwój, usprawnić zdolności zapamiętywania, poprawić koncentrację. W przypadku pacjentów dorosłych tran może zapobiec rozwojowi chorób otępiennych, na przykład Alzheimera czy demencji.
Pacjenci cierpiący na schorzenia układu krążenia, również powinni włączyć go do diety. Kwasy omega-3 zapobiegają arytmii i zmniejszają ryzyko zawału. Poza tym dieta bogata w te substancje pozwala obniżyć poziom "złego" cholesterolu, a jednocześnie podnieść stężenie tego "dobrego" we krwi.
Dodatkowym plusem jest obecność witaminy E, która wzmacnia naczynia krwionośne. Tran z dorsza jest więc obowiązkowym suplementem dla wszystkich, którzy dbają o zdrowe serce i chcą uniknąć groźnych schorzeń takich jak choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze czy inne choroby mięśnia sercowego.
Większość z nas ma niedobór witaminy D, której najlepszym źródłem jest oczywiście promieniowanie słoneczne. Niestety, spędzamy mało czasu na powietrzu, a nasza strefa klimatyczna nie obfituje w słoneczne dni, dlatego musimy szukać sposobów suplementacji tego ważnego składnika. Dobrym rozwiązaniem jest przyjmowanie tranu, który zawiera tę witaminę.
W tranie są obecne substancje, które pozytywnie działają na wzrok. Dzięki witaminie A zmniejsza się ryzyko wystąpienia kurzej ślepoty (czyli niedowidzenia po zmierzchu), zwyrodnienia plamki żółtej oraz innych schorzeń oczu. Kwasy omega-3 są budulcem siatkówki oka. Kolejną substancją, która wspomaga widzenie jest kwas dokozaheksaenowy (przyczynia się prawidłowego widzenia, ze względu na uczestniczenie w budowie czopków i pręcików siatkówki oka).
Badania potwierdziły, że tran dobrze wpływa na zdrowie kości i zębów. Witamina D jest szczególnie ważna w czasie intensywnego wzrostu dla dzieci i młodzieży, u których kształtuje się tkanka kostna. Ułatwia przyswajanie wapnia i fosforu, składników niezbędnych do prawidłowej budowy kości i zębów.
Tran dla pięknej skóry? Tak, ten naturalny produkt z wątroby dorsza pozytywnie wpływa na wygląd skóry, włosów i paznokci. Zawiera on witaminy młodości: A i E. Witamina D z kolei zmniejsza stany zapalne skóry. Może wspomagać więc walkę z trądzikiem. Tran z wątroby dorsza sprawia, że skóra jest bardziej nawilżona i mniej skłonna do poddawania się procesom przedwczesnego starzenia, które są widoczne na twarzy w postaci zmarszczek i utraty jędrności.
3. Na co pomaga tran?
Na co jest tran? Preparat podaje się w celu suplementacji niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy A i D. Cenny skład tranu m.in.:
- usprawnia działania układu nerwowego oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie mózgu (dlatego jego suplementacja może wspierać leczenie depresji, zaburzeń lękowych, czy choroby Alzheimera),
- wspiera odporność organizmu, działa przeciwzapalnie, zapobiega infekcjom oraz skraca czas ich trwania,
- poprawia kondycję włosów i paznokci, wspomaga utrzymanie dobrego stanu skóry,
- działa korzystnie na wzrok, ostrość i prawidłowe widzenie o zmierzchu, zapobiega wystąpieniu zwyrodnienia plamki żółtej,
- wpływa korzystnie na układ krwionośny, stan serca, ciśnienie krwi, obniżenie cholesterolu LDL, zwiększenie poziomu HDL,
- wpływa na prawidłowy wzrost kości.
Zobacz także:
4. Kto powinien suplementować tran?
Tran jest szczególnie wartościowy w okresie jesienno-zimowym. Zmniejsza podatność na infekcje i wspiera organizm po walce z chorobą lub wyczerpującym leczeniu, na przykład kuracji antybiotykiem.
Warto, aby suplementowały go dzieci i młodzież, osoby starsze oraz pacjenci w okresie rehabilitacji lub rekonwalescencji. Po tran dla dorosłych powinny sięgnąć również osoby uzależnione od papierosów czy alkoholu, by wzmocnić organizm i uzupełnić niedobory witamin.
5. Tran – wskazania do stosowania
Wskazaniem do stosowania tranu może być:
- stan obniżonej odporności,
- okres przewlekłego stresu, przepracowania, przesilenia,
- okres rekonwalescencji, osłabienia organizmu,
- okres wzrostu u dzieci i młodzieży,
- okres zwiększonego zapotrzebowania na witaminy A i D,
- okres postmenopauzalny,
- prowadzenie niezdrowego trybu życia.
Suplementację tranem, z uwagi na bogatą zawartość kwasu omega-3, zaleca się także czasem przy chorobach i zwyrodnieniach stawów. Jaki tran sprawdzi się tu najlepiej? Warto postawić na preparaty z wątroby dorsza.
6. Jak wybrać odpowiedni tran?
Chociaż wydaje się, że poszczególne trany nie różnią się między sobą, to jednak każdy produkt ma inny skład, a przez to skuteczność. Jaki tran jest najlepszy? Kupując tran, należy zwrócić uwagę na zawartość kwasów EPA i DHA oraz witamin. Im więcej cennych składników, tym lepiej.
Oczywiście bardziej wartościowe produkty są droższe, dlatego jeśli chcemy w pełni skorzystać z właściwości oleju z dorsza, musimy zainwestować.
6.1. Tran norweski
Jednym z częściej polecanych tranów jest dobrej jakości tran norweski. Prawdziwy, dobry tran norweski pochodzi z dorsza lub ryb dorszowatych, które zostały złowione na czystych wodach u wybrzeży Norwegii. Taki produkt jest bogaty w EPA i DHA oraz omega-3.
Przy zakupie warto jednak zachować czujność i zweryfikować, czy do pozyskiwania tranu służą ryby poławiane z norweskich wód. Warto zwrócić też uwagę na to, czy wybrany tran był testowany na zawartość metali ciężkich.
Poza tym najbezpieczniej jest wybierać tran od sprawdzonych, certyfikowanych producentów. Dobrze jest zwrócić uwagę także na sposób pakowania produktu. Do tego celu najlepiej sprawdzają się butelki z ciemnego szkła.
6.2. Tran z dorsza
Decydując się na zakup preparatu, warto wybierać tran z wątroby dorsza atlantyckiego. Dlaczego? Ponieważ oleje z wątroby dorsza zawierają największą ilość cennych substancji prozdrowotnych, które są niezbędnymi składnikami diety (kwasów omega-3 – EPA i DHA, witamin A, D i E).
A co zawiera tran z wątroby rekina? Olej ten zawiera znacznie mniejszą ilość kwasów omega-3. W składzie tego produktu znajdziemy za to alkiloglicerole i skwalen.
6.3. Dawkowanie tranu
Jak dawkować tran na odporność? Dawkowanie zależne jest od stężenia składników aktywnych w danym preparacie. Dlatego zawsze należy go zażywać według zaleceń podanych przez producenta. Wartości te mogą być bardzo różne, od 30 do 125 j.m. w przypadku witaminy D, a także od 300 do nawet 1250 j.m. witaminy A.
Ważne informacje na temat stosowania preparatu znajdują się zazwyczaj na ulotce dołączonej do opakowania. W trakcie suplementacji tranu warto także posiłkować się wskazówkami lekarza pierwszego kontaktu.
Tran – rano czy wieczorem?
Preparat można przyjmować wieczorem lub rano. Ważne jest jednak, by robić to w trakcie posiłku, wtedy składniki zawarte w tranie zostaną lepiej przyswojone przez nasz organizm.
Jak długo można brać tran?
Kurację najlepiej rozpocząć jesienią i kontynuować zimą oraz wiosną. To właśnie wtedy jesteśmy najbardziej narażeni na przeziębienia oraz grypę.
Zobacz także:
7. Przeciwwskazania do stosowania tranu
Przeciwwskazaniem do stosowania tranu jest stosowanie leków przeciwzakrzepowych. Przyjmowanie preparatu nie jest zalecane również w przypadku osób cierpiących na kamicę nerkową, sarkoidozę, hiperkalcemię.
Stosowanie tranu w ciąży jest możliwe, ale tę kwestię warto skonsultować z lekarzem.
8. Z czym nie łączyć tranu?
Tranu nie powinno się przyjmować z lekami przeciwzakrzepowymi, ponieważ z niektórymi z nich może wchodzić w interakcje. Nie należy łączyć go też z innymi preparatami z witaminą A z uwagi na ryzyko przedawkowania. Nie jest wskazane także stosowanie tranu podczas przyjmowania antybiotyków.
Czy można podawać tran i witaminę D?
Należy wcześniej sprawdzić na opakowaniu ilość jednostek witaminy D3 zawartej w tranie i zweryfikować ją z dziennym zapotrzebowaniem organizmu. Jeśli jest wystarczająca, nie ma potrzeby dodatkowej suplementacji.
9. Maść tranowa
Maść tranowa ma długoletnią tradycję i szerokie zastosowanie. Ten produkt leczniczy przeznaczony do stosowania na skórę w przypadku trudnych do wygojenia ran, odmrożeń czy początkowej fazy powstawania odleżyn. Dodatkowo można ją stosować na oparzenia, problemy skórne np. trądzik czy zmiany łuszczycowe. Doskonale sprawdza się również w przypadku alergii.
Podstawowym i najważniejszym składnikiem maści jest tran (stanowi on 40 proc.). Oprócz tego preparat zawiera:
Tran występujący w maści działa silnie przeciwzapalnie, antybakteryjnie, nawilżająco, natłuszczająco, regenerująco. Wspiera również procesy regeneracji tkanek.
Maść tranowa może być stosowana również u małych dzieci. Doskonale sprawdzi się ona w przypadku ciemieniuchy, odparzeń pieluszkowych, przesuszonej skóry czy atopowego zapalenia skóry.
Maść tranowa dostępna jest w większości aptek, zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Możemy dostać ją również na wielu aukcjach w Internecie. Cena maści tranowej jest niezwykle przystępna. Za jedno opakowanie preparatu musimy zapłacić około 3-7 złotych.
10. Czy można przedawkować tran?
Przyjmowanie nieodpowiednich, zbyt wysokich dawek tranu może doprowadzić do przedawkowania. Dochodzi wtedy do hiperwitaminozy. Warto zaznaczyć, że przedawkowanie witaminy D obserwuje się stosunkowo rzadko, częściej ma miejsce przedawkowanie witaminy A.
Negatywne skutki tranu przyjmowanego w zbyt dużych ilościach to m.in.:
- utrata apetytu,
- wzrost masy ciała,
- wielomocz,
- zaburzenia neurologiczne,
- ból głowy.
11. Tran – stosowanie u dzieci
Olej z wątroby dorsza mogą przyjmować prawie wszyscy. Tran dla dzieci stosuje się najczęściej od 4. roku życia. Jednak obecnie są dostępne preparaty, które można podawać maluchom już od 6. tygodnia życia.
Dla najmłodszych dzieci na pewno lepszym rozwiązaniem będzie tran do picia. Tran w tabletkach z kolei polecany jest najczęściej dla dzieci w wieku szkolnym oraz młodzieży.
Tran w płynie bardzo często zawiera dodatki smakowe, dzięki czemu chętniej piją go nawet dzieci. Należy jednak pamiętać o jego odpowiednim przechowywaniu – buteleczkę należy trzymać w lodówce i zużyć w ciągu kilku tygodni.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.