Trwa ładowanie...

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (868 partnerów) oraz pozostałych Zaufanych Partnerów (403 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz pozostałych Zaufanych Partnerów są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań nasi Zaufani Partnerzy IAB oraz pozostali Zaufani Partnerzy również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce, z których możemy przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.

Układ pozapiramidowy — budowa, funkcje i choroby

Avatar placeholder
14.06.2023 13:10
Układ pozapiramidowy to układ wspomagający, odciążający od skupienia się nad codziennymi czynnościami
Układ pozapiramidowy to układ wspomagający, odciążający od skupienia się nad codziennymi czynnościami (Adobe stock)

Układ pozapiramidowy jest nazywany układem podkorowym lub prążkowiowym układem ruchowym. To układ wspomagający, odciążający od skupienia się nad codziennymi czynnościami. Umożliwia pewną automatyzację. Jak jest zbudowany? Jak działa? Jakie dotykają go choroby?

spis treści

1. Co to jest układ pozapiramidowy?

Układ pozapiramidowy (łac. systema exterapyramidale) należy do ośrodkowego układu nerwowego. Z anatomicznego punktu widzenia jest to złożony zespół jąder mózgowych i dróg nerwowych w mózgu, biorący udział w regulacji ruchów dowolnych. Jest strukturą tworzącą układ ruchowy części somatycznej układu nerwowego. Co to znaczy?

Podział topograficzny układu nerwowego obejmuje:

Zobacz film: "Polacy żyją aż 7 lat krócej niż Szwedzi"

Podział czynnościowy układu nerwowego obejmuje dwie zasadnicze części:

  • somatyczną,
  • autonomiczną.

Autonomiczny układ nerwowy, który zawiaduje czynnością mięśni gładkich i wydzielaniem gruczołów, stanowi część współczulna (sympatyczny) oraz część przywspółczulna. Somatyczny układ nerwowy przetwarza i integruje informacje czuciowe pochodzące z narządów zmysłów, a także steruje mięśniami szkieletowymi.

Na somatyczny układ nerwowy składa się:

  • układ ruchowy
  • piramidowy,
  • pozapiramidowy.
  • układ czuciowy
  • czucia powierzchniowego,
  • czucia głębokiego,
  • związany z narządami zmysłów.

2. Funkcje układu pozapiramidowego

Układ pozapiramidowy wraz z układem piramidowym nadzoruje przebieg wykonywanych ruchów. Bierze udział w realizowaniu czynności ruchowej. Obydwie struktury są niezbędne do tego, aby ruchy przebiegały płynnie i precyzyjnie. Układ piramidowy zajmuje się czynnościami, które wymagają skupienia, kontroluje ruchy dowolne i postawę ciała. Za co odpowiada układ pozapiramidowy?

Układ pozapiramidowy przejmuje i automatyzuje czynności, które wcześniej znajdowały się pod kontrolą układu piramidowego. Układ piramidowy odpowiada za celowe ruchy dowolne, pozapiramidowy reguluje napięcie mięśniowe i steruje ruchami automatycznymi.

Oznacza to, że układ pozapiramidowy współdziała w wyzwalaniu ruchów dowolnych i regulowaniu napięcia mięśni szkieletowych. Jest układem wspomagającym i odciążającym, umożliwiającym automatyzację i możliwość nieskupiania się nad codziennymi czynnościami.

3. Układ pozapiramidowy — budowa

W układzie pozapiramidowym wyróżnia się takie składowe anatomiczne zlokalizowane w obrębie półkul mózgu jak:

  • prążkowie (w którego skład wchodzą jądro ogoniaste oraz skorupa),
  • jądra wzgórza, to jest jądro brzuszne przednie, środkowo-pośrodkowe oraz brzuszne boczne,
  • gałka blada,
  • jądro czerwienne,
  • istota czarna,
  • jądro niskowzgórzowe,
  • kora mózgu, a dokładniej kora przedruchowa płata czołowego odpowiadająca polom 6 i 8 Brodmana.

Wszystkie części układu pozapiramidowego są ze sobą połączone. To na przykład połączenia między jądrem niskowzgórzowym a gałką bladą, między gałką bladą a jądrem niskowzgórzowym, między gałką bladą a jądrami wzgórza czy między gałką bladą a jądrem konarowo-mostowym (informacje GABA-ergiczne). Układ podkorowy działa dzięki wielu pętlom neuronalnym.

Układ pozapiramidowy współpracuje nie tylko z układem piramidowym, ale i korowym czucia oraz autonomicznym.

4. Choroby układu pozapiramidowego

Z dysfunkcją układu pozapiramidowego wiąże się wiele chorób i patologii. To:

Objawy wynikające z zaburzenia funkcji układu piramidowego mogą przybrać również postać choroby, jaką jest zespół pozapiramidowy (ang. extrapyramidal syndrome, EPS, także zespół pozapiramidowy polekowy). To grupa różnych symptomów, wśród których najczęściej rozpoznaje się sztywność mięśniową, spowolnienie ruchowe (bradykinezję), drżenia mięśniowe oraz problemy z chodzeniem.

Jakie są objawy uszkodzenia układu pozapiramidowego? Uszkodzenie układu pozapiramidowego sprawia, że pojawiają się różne ruchy mimowolne. To na przykład:

  • ruchy torsyjne — powolne, ruchy o charakterze skręcającym, zwykle szyi lub tułowia,
  • ruchy pląsawicze (choreatyczne) — szybkie, obszerne, niezależne od woli ruchy na przykład kończyn, grymasy twarzy, ruchy atetotyczne — powolnie przebiegające, ich skutkiem jest przybieranie nietypowego ułożenia ciała,
  • ruchy atetotyczne — powolne ruchy palców rąk lub stóp, doprowadzające do niezwykłych ułożeń,
  • mioklonie (zrywania mięśniowe) — krótkie, szybkie, skurcze pojedynczych mięśni, nagłe zrywy mięśniowe, przypominają podrażnieniu prądem elektrycznym,
  • drżenia (tremor) — ruchy rytmiczne o niewielkiej amplitudzie, to jest niewielkich wychyleniach,
  • tiki — mimowolne, krótkie ruchy, takie jak mruganie powieką, unoszenie ramienia czy nadgarstka,
  • ruchy baliczne — gwałtowne, o charakterze wyrzucania, obejmujące najczęściej kończyny, zwykle połowicze (hemibalizm).

Choroby pozapiramidowe — leczenie i diagnostyka

Badanie układu pozapiramidowego jest domeną neurologów, którzy zajmują się nie tylko diagnostyką, ale i terapią.

W leczeniu pozapiramidowych objawów niepożądanych najczęściej stosuje się siarczan amantadyny, biperiden, prydynol, benzodiazepiny, β-adrenolityki oraz antagonistów wapnia.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Oceń jakość naszego artykułu: Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
12345
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze