Witamina A - rola w organizmie, źródła w diecie, niedobór i nadmiar

Witamina A to w rzeczywistości nie jeden, a grupa kilku związków organicznych z grupy retinoidów. Może być pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie organizmu i pełni wiele istotnych ról. Jest jednocześnie jedną z najwcześniej odkrytych witamin na całym świecie. Już w starożytności odkryto związek spożywania niektórych produktów ze zmniejszeniem ryzyka rozwoju niektórych schorzeń. Zobacz, jak działa witamina A i dlaczego jest tak ważna.

1. Czym jest witamina A?

Witamina A to grupa organicznych związków chemicznych, należących do grupy retinoidów. W produktach roślinnych zwana jest beta-karotenem lub prowitaminą A. U zwierząt i ludzi występuje jako retinol i jest magazynowana w wątrobie oraz tkance tłuszczowej. Dodatkowo może ona przeształcać się z prowitaminy A do retinolu.

Witamina ta jest rozpuszczalna w tłuszczach i dobrze przyswaja się do organizmu. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko niedoborów, ale jednocześnie istnieje większe ryzyko ewentualnego przedawkowania. Warto jednak dbać o jej odpowiedni poziom, ponieważ warunkuje ona działanie organizmu.

Zobacz film: "Niesamowite efekty kuracji retinolem"

2. Wpływ witaminy A na organizm

Witamina A reguluje mnstwo procesów w organizmie. Przyczynia się do poprawy widzenia, przyspiesza regenerację komórek, ma właściwości antynowotworowe, a dodatkowo wzmacnia układ odpornościowy, pomagając w zwalczaniu drobnoustrojów chorobotwórczych. Bierze udział w syntezie białek i wspiera zdorwy wzrost komórek. Poprawia także kondycję skóry, włosów i paznokci. Jak jeszcze działa witamina A?

2.1. Witamina A w profilaktyce nowotworów

Ze względu na swoje właściwości wspierające prawidłowy rozrost komórek, witamina A sprzyja regeneracji komórkowej i może znacznie przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju nowotworów. Szczególne znacznie przypisuje się jej w profilaktyce raka jelita grubego, piersi, płuc oraz prostaty.

Regularne dostarczanie do organizmu produktów bogatych w witaminę A wspiera naturalną regenerację komórkową i stymuluje ich prawidłowy wzrost, dzięki czemu komórki nowotworowe nie mają okazji się mnożyć.

2.2. Witamina A dla zdrowych oczu

Witamina A jest naturalnym składnikiem rodopsyny, czyli barwnika wzrokowego, który znajduje się w siatkówce oka. Barwnik ten jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania widzenia, a odpowiedni poziom witaminy A chroni przed wystąpieniem kurzej ślepoty, czyli tzw. ślepoty zmierzchowej. Dodatkowo wspiera ona ostrość widzenia, dzięki czemu wzrok jest nieco bardziej odporny na działanie procesów starzenia.

3. Witamina A w kosmetyce

Witamina A jest jednym z najchętniej stosowanych składników w przemyśle kosmetycznych. Jest znana ze swoich właściwości regenerujących, przeciwzmarszczkowych i wspiera organizm w walce z objawami starzenia.

Z tego powodu bardzo często stosuje się go do produkcji kosmetyków do twarzy i ciała - w szczególności kremów pod oczy, lotionów przeciwzmarszczkowych oraz balsamów do rąk. Witamina A przyczynia się do zwiększonej produkcji kolagenu i elastyny, które stanowią podstawowy budulec skóry. Zmniejsza suchość skóry i pomaga regenerować efekty łuszczenia i atopii. Świetnie sprawdza się także w przypadku egzem.

Pomaga zwalczyć pierwsze zmarszczki, wykazuje też doskonałe działanie, jeśli chodzi o redukcję przebarwień i blizn potrądzikowych. Sprawia, że skóra staje się napięta, elastyczna. Przyspiesza także gojenie ran, co ma szczególne znacznie w przypadku leczenia wielu postaci trądziku.

Witamina A jest także naturalnym filtrem przeciwsłonecznym, ponieważ zmniejsza wrażliwość skóry na promieniowanie UV i chroni przed oparzeniami.

4. Gdzie znaleźć witaminę A?

Najwięcej witaminy A znajduje się w produktach odzwierzęcych, takich jak wątróbka drobiowa, wieprzowa oraz wołowa. Duże jej ilości można znaleźć także w serach, szczególnie dojrzewających, a także w:

• jajkach,
• margarynie,
• maśle,
• tuńczyku,
• jogurtach,
• pieczywie,
• śmietanie.

5. Zalecane dzienne spożycie witaminy A

Dzienna dawka beta-karotenu jest uzależniona od wielu czynników, w tym wieku i płci. Inne wartości podaje się także dla kobiet, które są w ciąży lub karmią piersią. Dzienna dawka witaminy A wynosi:

• dla kobiet - 700 µg
• dla mężczyzn - 900 µg
• dla dzieci do 10 roku życia - 400-500 µg
• dla chłopców od 10 do 12 roku życia - 600-900 µg
• dla dziewczynek od 10 do 12 roku życia - 600-700 µg
• dla kobiet w ciąży - 750-770 µg
• dla kobiet karmiących - 1200-1300 µg.

Zapotrzebowanie na witaminę A zwiększa się także w przypadku niektórych schorzeń, szczególnie corób układu pokarmowego, a także w przypadku stosowania diety o obniżonej zawartości tłuszczu.

6. Niedobór witaminy A

Dzięki temu, że witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach, jej niedobór nie jest łatwy do osiągnięcia, niemniej jednak może do niego dojść. Wówczas najczęściej jest skutkiem:

• zaburzeń wchłaniania,
• stosowania diety ubogiej w białka lub tłuszcze
• palenia tytoniu lub picia dużej ilości alkoholu.

Na zmniejszony poziom witaminy A wpływa także źle zbilansowana dieta, szczególnie u dzieci, które stale się rozwiają, a także osób starszych.

Jeśli w organizmie jest za mało witaminy A, mogą pojawić się takie doleglwiości, jak:

• sucha, zrogowaciała skóra, która boli i jest wyjątkowo szorstka, szczególnie w okolicy kolan i łokci
• zmniejszona odporność na infekcje
• spowolniony wzrost
• nadmierna suchość gałki ocznej
• pogorszone widzenie po zmierzchu (tzw. kurza ślepota)
• opóźniona akomodacja (przystosowanie) oka do ciemności - dłuższa niż 10 sekund
• zaburzenia miesiączkowania
• zaburzenia płodności
• dzwonienie w uszach (szczególnie u osób starszych)

7. Nadmiar witaminy A

Witamina A w nadmiarze ma właściwości silnie toksyczne i może być przyczyną wielu dolegliwości. Jeśli dochodzi do podwyższenia jej poziomu, najwcześniej widoczny objaw to zmiana koloru skóry na lekko żółty lub pomarańczowy.

Przy nadmiernym spożyciu witaminy A może dojść także do powiększenia wątroby i śledziony, które muzą magazynować i metabolizować ją w nadmiernych ilościach. Dodatkowo pojawiają się takie objawy, jak:

• drażliwość,
• światłowstręt,
• świąd skóry,
• bóle głowy,
• nadmierna łamliwość paznokci,
• problemy żołądkowe,
• wypadanie włosów.

Szczególnie niezbezpieczny jest nadmiar witaminy A w ciąży. Zwiększa on ryzyko wystąpienia wad płodu, dlatego przyszłym mamom odradza się stosowanie suplementów i spożywanie produktów o dużej zawartości witaminy A. Wyjątek stanowią sytuacje, w których kobieta ciężarna jednocześnie choruje i wymaga zewnętrznej suplementacji. W tym przypadku należy konsultować spożywanie witaminy A z lekarzem prowadzącym ciążę.

Ryzyko przedawkowania witaminy A nie istnieje w przypadku spożywania beta-karotenu, zawartego w owocach i warzywach. Jest on przekształcany w czystą witaminę A w takiej ilości, jakiej organizm potrzebuje. Reszta jest wydalana z organizmu.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.