Sternotomia – przebieg, wskazania i przeciwwskaania
Sternotomia, czyli zabieg przecięcia mostka w jego osi długiej, jest kojarzony głównie z kardiochirurgią. Okazuje się, że istnieją również inne wskazania do jego wykonania. Jak wygląda zabieg? Jakie są przeciwwskazania? Co warto wiedzieć?
1. Co to jest sternotomia?
Sternotomia to chirurgiczne przecięcie mostka. Zabieg najczęściej wykonuje się w przypadku operacji kardiochirurgicznych, w celu uzyskania dostępu do klatki piersiowej. Po interwencji chirurgicznej zwykle zakłada się szwy metalowe celem stabilizacji mostka. Gojenie mostka może trwać nawet do kilku miesięcy.
Obecnie większość operacji serca wykonuje się poprzez sternotomię pośrodkową. Ten rodzaj nacięcia został po raz pierwszy zaproponowany w 1857 roku.
2. Jak wygląda sternotomia?
Sternotomię wykonuje się w znieczuleniu ogólnym (w narkozie), po zaintubowaniu i wentylowaniu za pomocą respiratora. Aby zapewnić optymalny dostęp do mostka pacjent zostaje ułożony w pozycji leżącej. Najpierw przecina się skórę w linii pośrodkowej na całej długości mostka, w linii pośrodkowej ciała od wcięcia szyjnego aż do dolnego końca mostka, czyli do wyrostka mieczykowatego. Następnie rozcina tkankę podskórną i okostną.
Do przecięcia mostka wykorzystuje się piłę, a tkanki podskórne rozcina się za pomocą specjalnego noża. Do pierwszorazowej sternotomii stosuje się piłę pneumatyczną, zaś przy resternotomii i u pacjentów pediatrycznych korzysta się z piły oscylacyjnej. Brzegi mostka rozwiera się za pomocą specjalnego retraktora. Po zabiegu, w celu stabilizacji mostka, zwykle zakłada się szwy metalowe, które pozostają w ciele do końca życia. Często konieczne jest założenie drenażu. Proces zrośnięcia mostka może trwać nawet kilka miesięcy. Zabieg pozostawia widoczną bliznę na klatce piersiowej.
Odmianą sternotomii jest tak ministernotomia, która polega na nacięciu górnej lub dolnej części mostka do wysokości 3-4 żebra. Nie sprawdza się jednak we wszystkich zabiegach. Decyzję o sposobie cięcia podejmuje się indywidualnie u każdego pacjenta. Czasem konieczne jest ponowne przeprowadzenie operacji z przecięciem mostka. To resternotomia. Wykonuje się ją tak samo, jednak interwencja chirurgiczna wiąże się z większym ryzykiem pojawienia się powikłań. Oznacza również dłuższą rekonwalescencją.
3. Rehabilitacja po sternotomii
Zabiegi związane ze sternotomią są poważne, bardzo osłabiają kondycję i najczęściej wymagają długotrwałej rehabilitacji. Gojenie się mostka po sternomii trwa nawet kilka miesięcy. W tym czasie bardzo ważna jest rehabilitacja oraz przestrzeganie zaleceń lekarza i fizjoterapeuty.
Co robić, a czego unikać?
Przez kilka miesięcy po operacji należy unikać napinania mięśni wokół klatki piersiowej. Wykluczone jest zarówno podnoszenie ciężkich przedmiotów, jak i jazda na rowerze. Należy również uważać podczas wykonywania zwykłych codziennych czynności, takich jak choćby podnoszenie się z łóżka czy wstawanie z kanapy (nie wolno za mocno podpierać się rękami). Po sternotomii konieczne jest noszenie specjalnej kamizelki stabilizującej mostek.
4. Wskazania i przeciwwskazania
Sternotomię wykonuje się z różnych powodów. Wskazaniem jest:
- zabieg pomostowania aortalno-wieńcowego (wszczepienie bypassów),
- naprawa wad zastawkowych, wymiana zastawek,
- operacja na początkowym odcinku aorty,
- usunięcie nowotworu płuca wraz z pobraniem węzłów chłonnych, usunięcie płuca lub jego części,
- usunięcie wola tarczycy położonego zamostkowo,
- usunięcie grasicy,
- operacje przełyku,
- operacje na trzonach kręgów.
Do relatywnych przeciwwskazań do wykonania sternotomii należy:
- otyłość,
- cukrzyca przewlekła,
- obturacyjna choroba płuc,
- przebyta radioterapia okolicy klatki piersiowej.
Względnym przeciwwskazaniem do sternotomii jest przebyte wcześniej przecięcie mostka, z uwagi na większe ryzyko komplikacji.
5. Powikłania po zabiegu
Zabieg sternotomii, jak każda interwencja chirurgiczna, wiąże się z ryzykiem powikłań i komplikacji. Zdarzają się:
- infekcje rany pooperacyjnej,
- zapalenie śródpiersia,
- rozejście mostka,
- masywne krwawienia (głównie po powtórnym przecięciu mostka),
- zaburzenia rytmu serca,
- niestabilność mostka, ból w klatce piersiowej,
- uszkodzenie splotu ramiennego,
- bliznowiec i blizna przerostowa.
Powikłania, z jakimi wiąże się sternotomia, występują rzadko. Jednak kiedy się pojawiają, zwykle są bardzo poważne. Zakażenie i rozejście się szwu mostka szczególnie często występują u palaczy i osób chorych na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.