Mostek u człowieka – budowa, funkcje, ból i choroby
Mostek u człowieka jest nieparzystą, płaską kością, stanowiącą przednią część klatki piersiowej, która łączy obojczyki i żebra. Jej kształt był utożsamiany z greckim mieczem, do czego nawiązują nazwy poszczególnych części. To rękojeść, trzon mostka i wyrostek mieczykowaty. Struktura ta stanowi ważną część kośćca. Co warto wiedzieć?
1. Co to jest mostek?
Mostek u człowieka (łac. sternum) to centralna, nieparzysta kość stanowiąca środkową część przedniej ściany klatki piersiowej. Jest długa, wąska i płaska oraz ustawiona nieco skośnie, od góry ku dołowi. Termin mostek pochodzi od starożytnego greckiego sternon, co oznacza klatkę piersiową.
Gdzie jest mostek w klatce piersiowej? Sternum leży na wysokości od II-III do IX-X kręgu piersiowego. Podtrzymuje obojczyki, łącząc się z nimi za pomocą stawu mostkowo-obojczykowego. Jego krawędzie są połączone z chrząstkami żebrowymi dwóch pierwszych par żeber. Wewnętrzna powierzchnia mostka jest przyczepem więzadeł mostkowo-osierdziowych. Szczyt mostka łączy się z mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutkowym.
2. Budowa mostka
Mostek zbudowany jest z istoty gąbczastej (obecny jest szpik kostny czerwony), która jest pokryta warstwą istoty zbitej (najgrubsza w górnej części rękojeści). Swoim kształtem przypomina krawat. Utożsamiano ją także z krótkim mieczem, do czego nawiązują nazwy jego części składowych, takie jak:
- Rękojeść (manuang. manubrium of sternum, łac. manubrium sterni). To najszersza część mostka. Ma postać czworokątnej kości płaskiej. Do jej powierzchni górno-bocznej przyczepiają się obustronnie obojczyki, a do powierzchni bocznej obustronnie I para żeber. Na brzegu górnym rękojeści obecne jest płytkie wcięcie szyjne. Dolny brzeg rękojeści mostka z trzonem mostka łączy się przez chrząstkozrost (ten z upływem czasu, wraz z wiekiem, przeistacza się kościozrost). Miejsce połączenia się rękojeści i trzonu mostka tworzy kąt mostka.
- Trzon mostka (and. body of sternum, łac. corpus sterni), który ma kształt podłużnej, płaskiej kości. Jest zlokalizowany w miejscu przyczepu II żebra, przyczepia się żebra III do VI.
- Wyrostek mieczykowaty (ang. xiphoid process, łac. processus xiphoideus), który jest najmniejszą i najcieńszą kością mostka. Zaczyna się na wysokości miejsca przyczepu VII żebra, rozpoczyna się kolejna część mostka. Cechuje go bardzo duża zmienność osobnicza w zakresie kształtu i wielkości.
Mostek wzmacnia bardzo elastyczną, wytrzymała błona, która do niego ściśle przylega. Jej obecność zapobiega zapadaniu się mostka podczas złamania, chroni płuca przed przebiciem przez złamany mostek.
3. Funkcje mostka
Jaka jest rola mostka? Struktura ta chroni serce, płuca i główne naczynia krwionośne przed skutkami urazów. To możliwe także dzięki temu, że elementy mostka połączone są chrząstką, co zapewnia mu ograniczoną ruchomość.
Z uwagi na fakt, że mostek zawiera szpik kostny czerwony, a i leży bezpośrednio pod skórą, często nakłuwa się go (w obrębie trzonu) po to, by pobrać materiał (szpik) do badań hematologicznych.
4. Mostek człowieka – ból i choroby
Mostek jest strukturą, która może ulec deformacji. Wiąże się z tym:
- klatka piersiowa lejkowata (łac. pectus excavatum),
- klatka piersiowa kurza (łac. pectus carinatum, pectus gallinaceum, ang. pidgeon chest).
Klatka piersiowa lejkowata to jedna z najczęstszych wrodzonych deformacji ściany klatki piersiowej. Występuje z częstością 1:1000 urodzeń, nawet 4 razy częściej u chłopców.
Wada może być symetryczna lub asymetryczna. Patologia może współwystępować z innymi wadami postawy, być składową zespołu genetycznego (np. zespół Marfana), wskazywać na krzywicę, zaburzenia syntezy i dystrybucji kolagenu. Nie wyklucza się podłoża genetycznego.
Istotą klatki piersiowej lejkowatej jest zapadnięcie się mostka na odcinku o różnej długości. Często towarzyszy jej deformacja łuków żebrowych. Klatka piersiowa jest spłaszczona i poszerzona. Typowe jest pogłębienie kifozy piersiowej (plecy okrągłe) lub skolioza i osłabienie mięśni grzbietu.
Klatka piersiowa kurza lub ptasia to wada polegająca na grzebieniowatym wypukleniu mostka czy przylegających części żeber (co oznacza wysunięcie mostka do przodu ze spłaszczeniem klatki piersiowej po bokach). Ta wada również jest częstsza u płci męskiej, choć rozpoznaje się ją nawet 10 razu rzadziej niż klatkę piersiową lejkowatą.
Leczenie klatki ptasiej polega przede wszystkim na leczeniu nieoperacyjnym. Korekta wady jest możliwa przy pomocy ortezy i ćwiczeń korekcyjnych. Jedynym sposobem leczenia lejkowatej klatki piersiowej jest zabieg operacyjny. Gimnastyka korekcyjna oraz ćwiczenia siłowe mają znaczenie pomocnicze.
Ból mostka może mieć związek ze stanem zapalnym, urazem lub chorobą zwyrodnieniową odcinka piersiowego kręgosłupa powodującą ucisk na nerwy. Złamanie mostka, które może wynikać z urazu, jest rzadkie. Najczęstszym miejscem urazu jest kąt mostka.
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.