Krzywica - przyczyny, objawy, zapobieganie
Krzywica jest chorobą wieku dziecięcego, w przebiegu której dochodzi do zmniejszenia mineralizacji kości z powodu zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. U dorosłych stan taki określamy mianem osteomalacji. Krzywica była w przeszłości dość powszechną chorobą, aż do XX wieku, kiedy to zgłębiono wiedzę o jej przyczynach i wypracowano metody zapobiegania. Dziś krzywica w krajach rozwiniętych występuje wyjątkowo rzadko, nadal jest jednak problemem dla ubogich krajów Trzeciego Świata.
1. Krzywica - przyczyny
Najczęstszą przyczyną krzywicy u dzieci jest niedobór witaminy D.
Istnieją jej dwa źródła dla organizmu: pierwszym jest produkcja w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego, drugim zaś pokarm. Aby witamina D uzyskała aktywność, musi zostać jeszcze przekształcona przez dwa enzymy znajdujące się w wątrobie i nerkach. Aktywna forma witaminy D spełnia w organizmie wiele ważnych funkcji. Przede wszystkim bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Jej rola polega na podwyższaniu poziomu wapnia we krwi, zwłaszcza przez pobudzanie jego wchłaniania z jelit, a jak wiadomo, wapń niezbędny jest w procesie mineralizacji kości. Ponadto wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mięśniowego i krzepnięcie krwi.
Oprócz niedoboru witaminy D, do innych czynników sprzyjających rozwojowi krzywicy u dzieci należą:
- nieprawidłowe żywienie, np. niewłaściwy stosunek wapnia do fosforu, który może wystąpić u niemowląt karmionych pokarmem matek spożywających duże ilości mleka i produktów mlecznych oraz u niemowląt karmionych mlekiem krowim lub mieszankami sporządzonymi na bazie mleka krowiego;
- słabe nasłonecznienie (np. strefa klimatyczna z niewielką ilością słonecznych dni, urbanizacja, niewychodzenie z dzieckiem na spacer);
- wcześniactwo (dzieci urodzone przedwcześnie mają mniejszy zapas witaminy D zgromadzonej przed porodem);
- upośledzone wchłanianie witaminy D z przewodu pokarmowego, np. zespoły złego wchłaniania;
- obniżona aktywność lub brak aktywności enzymów przekształcających witaminę D w aktywne metabolity – rzadka przyczyna;
- brak receptorów dla aktywnej formy witaminy D.
Osoby cierpiące na chorobę Parkinsona lub stwardnienie rozsiane także posiadają zmniejszony poziom witaminy D.
2. Krzywica - objawy i zapobieganie
Objawy krzywicy można podzielić na objawy zwiastunowe (wczesne), kostne i ogólnoustrojowe.
Objawy zwiastunowe krzywicy, które pojawiają się najwcześniej, to:
- drażliwość i niepokój dziecka,
- pocenie się główki niemowlęcia podczas karmienia,
- skłonność do zaparć,
- silny zapach moczu przypominający amoniak.
Krzywica - objawy kostne to:
- miękka i spłaszczona potylica (tylna część główki dziecka)
- powiększenie ciemiączek i opóźnienie ich zarastania,
- pogrubienie żeber na granicy połączenia chrząstki z kością, tzw. różaniec krzywiczy,
- deformacje klatki piersiowej (np. dzwonowata klatka piersiowa, kurza klatka piersiowa),
- deformacje czaszki – zmiana kształtu czaszki z kulistego na zbliżony do graniastego,
- pogrubienie nasad kości rąk, tzw. bransolety krzywicze,
- skrzywienia kręgosłupa – garb krzywiczy,
- skrzywienia kończyn dolnych,
- kolana koślawe lub kolana szpotawe,
- zniekształcenia miednicy,
- bruzda Harrisona,
- płaskostopie.
Ogólnoustrojowe objawy krzywicy:
- opóźnienie wzrostu,
- opóźnione wyrzynanie się zębów i ich podatność na próchnicę,
- tężyczka,
- obniżona odporność na zakażenia,
- obniżone napięcie mięśniowe (np. rozlany, tzw. żabi brzuch u dziecka),
- niedokrwistość.
Oprócz zmian kostnych skutkiem niedoboru witaminy D mogą być: stany zapalne skóry, zapalenie spojówek, obniżenie odporności i inne. U osób z nieprawidłowymi receptorami witaminy D występuje także łysienie.
Podczas badania laboratoryjnego krwi diagnozuje się podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej i fosforu, zachowując prawidłowy lub nieznacznie obniżony poziom wapnia.
W celu zapobiegania rozwojowi krzywicy w Polsce wszystkim niemowlętom zaleca się suplementację witaminy D. Począwszy od 3 tygodnia życia podaje się witaminę D w dawce 1000 j. W przypadku wcześniaków i dzieci urodzonych z ciąż mnogich zaleca się podawanie preparatów witaminy D od 2 tygodnia życia w dawce 2500 j. Latem, kiedy dziecko eksponowane jest na działanie promieni słonecznych, dawkę witaminy D można zmniejszyć.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.