Rozrusznik serca – jak wygląda, jak działa i kiedy jest wszczepiany?
Rozrusznik serca to niewielkie, automatyczne urządzenie elektryczne, którego zadaniem jest wspomaganie pracy węzła zatokowo-przedsionkowego lub jego zastąpienie. Istotą jego aktywności jest generowanie impulsów elektrycznych, które są niezbędne do prawidłowego działania serca. Jakie są wskazania do zabiegu? Kiedy jest wszczepiany stymulator serca?
1. Stymulator serca a rozrusznik
Rozrusznik serca - inaczej stymulator serca lub kardiostymulator- to urządzenie elektryczne, które wszczepia się w okolice niedomagającego organu w celu jego wsparcia. Implantacja rozrusznika serca to nowoczesna metoda leczenia zaburzeń rytmu organu, polegająca na zastąpieniu (lub wspomaganiu) naturalnego generatora impulsów elektrycznych, sztucznym.
Jak działa rozrusznik serca? Stymulator zarówno zastępuje, jak i wspomaga fizjologiczną aktywność elektryczną serca. Istotą jego aktywności jest pobudzanie rytmu serca, co nie jest możliwe w trybie naturalnym.
Wszelkie zaburzenia pracy mięśnia sercowego aktywują rozrusznik. Co to znaczy? W sytuacji, gdy przerwa pomiędzy kolejnymi uderzeniami jest za długa, rozruszniki wiązką elektryczną, za pomocą impulsu, pobudzają węzeł zatokowo-przedsionkowy do wykonania skurczu przez mięsień sercowy. To pozwala uniknąć spowolnienia tętna i pojawiających się w związku z tym dolegliwości.
2. Rodzaje rozruszników serca
Jak wygląda rozrusznik serca? Stymulator serca to niewielkie urządzenie automatyczne, które jest zasilane baterią wymienianą co kilka lat. Posiada wbudowany generator impulsów elektrycznych oraz elektrody, liczba których zależy zarówno od stanu zdrowia, jak i potrzeb pacjenta.
Istnieje kilka rodzajów stymulatorów serca:
- rozruszniki jednojamowe, stosowane gdy konieczne jest stymulowanie jednego obszaru serca. Posiadają jeden przewód elektrodowy wprowadzany do jednej z jam serca (przedsionka lub komory),
- rozruszniki dwujamowe, pozwalające na stymulowanie dwóch obszarów serca, synchronizują jego skurcze. Posiadają dwa przewody elektrodowe wprowadzane do przedsionka i komory,
- rozruszniki trójjamowe, które stymulują zarówno przedsionki, jak i komory. Posiadają trzy przewody elektrodowe,
- ICD – kardiowerter-defibrylator. Urządzenie stosuje się u pacjentów zmagających się z zaawansowaną niewydolnością mięśnia sercowego.
3. Wskazania do wszczepienia rozrusznika i przeciwwskazania
Wszczepienie rozrusznika serca jest konieczne, gdy mięsień sercowy nie pracuje prawidłowo, w konsekwencji czego dochodzi do zaburzeń w jego pracy. Jakie są konkretne wskazania go jego zastosowania?
Najczęstszym zaburzeniem wymagającym wszczepienia sztucznego rozrusznika serca jest bradykardia (rzadkoskurcz mięśnia sercowego), czyli zbyt wolny rytm serca. Ten podczas wykonywania codziennych zajęć nie przekracza 60 uderzeń na minutę. Bradykardię wywołuje choroba węzła zatokowego oraz blok przedsionkowo-komorowy.
Rozrusznik serca u osób starszych, ale i młodszych, wszczepia się także wtedy, gdy rozpoznana została taka choroba jak:
- niewydolność serca,
- migotanie przedsionków,
- przeszczep serca,
- bloki przedsionkowo - komorowe II i III stopnia,
- zespół chorego węzła zatokowego,
- zespół zatoki szyjnej,
- bloki odnóg pęczka Hisa,
- zespół wazowagalny,
- przebyty zawał serca.
Rozrusznik serca – przeciwwskazania
Nie każdy pacjent może być poddany zabiegowi implantacji rozrusznika serca. Przeciwwskazanie stanowią takie okoliczności jak:
- przejściowe zaburzenia rytmu serca,
- odwracalne zakłócenia przewodzenia impulsów,
- miejscowe lub ogólne zakażenie.
- stosowanie leków wpływających na krzepliwość krwi,
4. Jak wygląda zabieg wszczepienia rozrusznika serca?
Zabieg wszczepienia rozrusznika serca trwa około 1,5 godziny. Wykonywany jest najczęściej w znieczuleniu miejscowym pod kontrolą aparatu RTG z monitorem oraz EKG. Polega na wszczepieniu urządzenia pod skórę pod obojczykiem i poprowadzeniu elektrod drogą wewnątrznaczyniową, zwykle żyłą odpromieniową i podobojczykową.
Końcówka odpowiedzialne za stymulację elektrody jest umieszczana w prawej komorze lub prawym przedsionku (stymulator jednojamowy), także dodatkowo na bocznej ścianie lewej komory (stymulator dwujamowy). Nie jest to zatem operacja na otwartym sercu. Po zabiegu pacjent musi pozostawać pod obserwacją lekarzy, tak w szpitalu, jak i po wypisaniu go do domu.
Badania przed zabiegiem wszczepienia rozrusznika
Przed zabiegiem wszczepienia rozrusznika serca bardzo ważne jest wykonanie różnych badań, takich jak:
- badanie EKG serca analizujące czynność elektryczną pracy serca,
- holter EKG, obrazujący czynność elektryczną pracy serca w trybie całodobowym,
- test wysiłkowy pozwalający ocenić czynność elektryczną pracy serca podczas aktywności,
- echo serca ilustrujące funkcjonowanie jam i zastawek serca oraz przepływu krwi i pracy dużych naczyń krwionośnych,
- stymulacja przezprzełykowa serca, umożliwiająca sprawdzenie, jak serce reaguje na sztuczną stymulację.
W przypadkach, gdy konieczne jest dokładne zobrazowanie naczyń krwionośnych, wykonywana jest koronarografia.
Ile kosztuje rozrusznik serca?
Stymulator serca bywa refundowany przez NFZ. W przeciwnym razie za urządzenie trzeba zapłacić od kilku do kilkunastu tysięcy złotych.
5. Skutki uboczne po wszczepieniu rozrusznika serca i środki ostrożności
Trzeba wiedzieć, że po zabiegu wszczepieniu stymulatora serca mogą pojawić się powikłania, takie jak:
- krwiaki,
- obrzęk płuc, obrzęki kostek,
- zatory powietrzne, tamponada serca,
- bakteryjne zapalenie serca,
- przemieszczenia się elektrod,
- częstoskurcz serca,
- zespół stymulatorowy objawiający się omdleniami, zmęczeniem czy zawrotami głowy,
- zgrubienia, opuchlizna, zaczerwienienie oraz silny ból w okolicy wszczepienia rozrusznika (co jest wskazaniem do pilnego kontaktu z lekarzem).
Rozrusznik serca - czego nie wolno?
Ze stymulatorem serca, jeśli wszystko przebiega zgodnie z planem, można żyć normalnie. Rozrusznik nie jest przeszkodą w wykonywaniu zwykłych codziennych czynności czy uprawianiu sportu (poza sportami ekstremalnymi lub walki), Ważne jest, by regularnie zgłaszać się na kontrole lekarskie, zgodnie harmonogramem ustalonym przez kardiologa.
Osoby, które mają wszczepiony rozrusznik serca, muszą zachowywać ostrożność w przypadku badań, które generują wysokie pole magnetyczne (rezonans magnetyczny, MRI) oraz urządzenia, które je generują pole. Ważne, by zachować ostrożność podczas wyładowań atmosferycznych.
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.