Koronarografia - wskazania, przebieg

Rentgenologiczne badanie naczyń wieńcowych stosowane jest w diagnostyce takich schorzeń, jak choroba niedokrwienna serca, miażdżyca tętnic, wady zastawek serca, ostre zespoły wieńcowe.

Koronarografia jest badaniem, które pozwala określić stopień zaawansowania choroby niedokrwiennej serca, ponadto pozwala ustalić stopień i miejsce zwężeń w obrębie miażdżycowo zmienionych naczyń wieńcowych. Badanie jest zalecane w następujących przypadkach:

• podejrzenie zmian w naczyniach krwionośnych;
• niewydolność serca o prawdopodobnej etiologii niedokrwiennej;
• wady zastawek;
• nawroty niedokrwienia po zabiegu rewaskularyzacyjnym;
• rozwarstwienie lub tętniak aorty;
• ostre zespoły wieńcowe;
• przebyty zawał serca;
• wyjaśnienia bólów w klatce piersiowej;
• diagnostyka chorób serca w celu podjęcia dalszego leczenia;
• ocena skuteczności leczenia chorób serca.

Przeciwwskazania do wykonania badania koronarografii, czyli angiografii naczyń wieńcowych, możemy podzielić na bezwzględne i względne. Pierwszą grupę stanowi brak zgody pacjenta na wykonanie badania. Przeciwwskazania względne obejmują:

• zaawansowana niewydolność nerek;
• obrzęk płuc;
• skaza krwotoczna;
• niedokrwistość;
• ciężkie zaburzenia elektrolitowe;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• udar mózgu, przebyty w ostatnim czasie;
• nadciśnienie tętnicze;
• zatrucie glikozydami naparstnicy;
• uczulenie na środki kontrastowe;
• niewyrażenie zgody przez pacjenta na ewentualny zabieg rewaskularyzacyjny;
• wyniszczająca choroba;
• zapalenie wsierdzia na zastawce aortalnej.

Koronarografia pozwala bardzo dokładnie określić, które naczynia krwionośne są zwężone lub całkowicie niedrożne. Koronarografia pokazuje także jak pracują ściany serca i pozwala ocenić budowę przedsionków i komór serca oraz wykryć ewentualne nieprawidłowości w ich budowie.

Pacjent przed zabiegiem musi być na czczo. Ponadto zobowiązany jest do zdjęcia protez zębowych i wszystkich łańcuszków z szyi. Tuż przed koronarografią umieszczony zostaje na specjalnym stole hemodynamicznym, a do jego ciała przyklejane są elektrody z systemu monitorującego EKG. Pielęgniarka, asystująca przy zabiegu, dezynfekuje okolice, z których lekarz będzie korzystał, wprowadzając koszulkę naczyniową. Okolice te są obłożone specjalnymi sterylnymi okryciami.

• Choroby serca – zagrożenia, badania laboratoryjne i kardiologiczne
• Diagnostyka zawału serca
• Dławica piersiowa – patogeneza, objawy, leczenie, diagnostyka
• Ultrasonografia wewnątrznaczyniowa – charakterystyka, wskazania i przebieg badania

Po podaniu znieczulenia skóra jest nacinana skalpelem, a następnie igłą angiograficzną nakłuwana jest tętnica (bardzo często jest to tętnica udowa). Ważne jest, by w tym momencie badania naczyń wieńcowych chory się nie poruszał. Następnie przez igłę wprowadzany jest prowadnik, który wędruje przez tętnicę biodrową do aorty. Usuwana jest igła angiograficzna, a po pozostawionym prowadniku wprowadzana jest koszulka naczyniowa. Dzięki obecności koszulki i specjalnego prowadnika możliwe jest wprowadzenie do naczyń krwionośnych specjalnego cewnika diagnostycznego.

Kolejnym krokiem koronarografii jest wprowadzenie do naczyń krwionośnych płynu kontrastowego, zawierającego środek cieniujący i zapis badania (zabieg jest rejestrowany cyfrowo i przenoszony na nośnik, np. płytę CD). Po wykonaniu badania tętnic wieńcowych, cewnik wprowadzany jest do wnętrza lewej komory i po podaniu przez strzykawkę większej ilości kontrastu wykonywana jest tzw. wentrykulografia (ocena kurczliwości i wielkości lewej komory serca).

Po zabiegu koronarografii pacjent powinien leżeć nieruchomo przez ok. cztery godziny. Nie można zginać kończyny, w której był przeprowadzany zabieg. Po tym czasie można zmienić pozycję leżącą, ale ręka lub noga musi pozostać wyprostowana. Zapobiega to powstawaniu krwiaków w okolicy nakłucia.

Po ok. ośmiu godzinach od zabiegu koronarografii pacjent może wstać. Jeść można już po badaniu. Najlepiej przyjmować dużo płynów, w szczególności wody mineralne, żeby wypłukać kontrast z organizmu. Wyniki badań znane są zwykle na drugi dzień po zabiegu.

Po zabiegu koronarografii przez kilka dni należy unikać wysiłku fizycznego i obciążania kończyny, na której było wykonywane nakłucie. Jeśli w miejscu wkłucia pojawi się rosnący, zaczerwieniony i tkliwy siniak koniecznie należy skonsultować się z lekarzem.

Po zabiegu koronarografii przez kilka dni nie powinno się chodzić do pracy.

Każdy organizm inaczej reaguje na kontrast podany podczas koronarografii. U pacjenta mogą pojawić się bóle głowy, nudności, wymioty, wysypka, rumień, kaszel i duszności. U pacjentów, którzy łatwo reagują uczuleniem na różne substancje, podanie kontrastu może wywołać wysypkę skórną lub swędzenie.

Wstrzyknięcie kontrastu jest bezbolesne. Pacjent odczuwa zwykle ciepło rozprzestrzeniające się po ciele, ale to uczucie po chwili znika. Jeśli pojawi się w tym czasie ból w klatce piersiowej, nawet krótkotrwały, należy poinformować o tym lekarza przeprowadzającego zabieg.

Koronarografia może też służyć do wykonania tzw. balonikowania, czyli angioplastyki wieńcowej. jeśli w trakcie koronarografii lekarz zauważy obecność istotnego zwężenia lub zamknięcia światła w obrębie którejkolwiek z tętnic wieńcowych, może nie przerywając badania podjąć decyzję o balonikowaniu.

To metoda polegająca na udrożnieniu naczynia wieńcowego za pomocą balonika, którego wprowadzany jest do zwężonego odcinka tętnicy. Balonik jest potem nadmuchiwany, dzięki czemu rozszerza się światło tętnicy. Dla umocnienia tętnicy lekarz może również zdecydować się na wszczepienie stentu. Stent to metalowa siatka, którą umieszcza się w naprawianym podczas koronarografii naczyniu.

Koronarografia to badanie inwazyjne, dlatego jego wykonanie jest obarczone pewnym ryzykiem. Zwykle jest ono jednak niewielkie. Szacuje się, że powikłania pojawiają się u 3 do 5 osób na 1 000. Do najczęstszych powikłań zaliczamy krwiaki pojawiające się w okolicy wkłucia, a także tętniaki rzekome tętnicy, przez którą wprowadzana była prowadnica.

Ryzyko powikłań wzrasta wraz z wiekiem pacjenta oraz liczbą chorób współistniejących. W rzadkich przypadkach dochodzi do czasowego lub trwałego uszkodzenia czynności mózgu lub nerek, a także do uszkodzenia dużych naczyń tętniczych. Może też dojść do zawały lub zatrzymania akcji serca i zgonu w trakcie badania lub bezpośrednio po nim.

Źródła

1. Przygotowanie merytoryczne pacjentów kierowanych na zabieg koronarografii
2. Kahn G. Choroby serca. Diagnostyka i terapia, Urban & Partner, Wrocław 2000, ISBN 83-87944-50-5
3. Krzemińska Pakula M. (red.), Kardiologia kliniczna, D.W. Publishing Co., Szczecin 2010, ISBN 1-57107-108-3
4. Rynkiewicz A. Ostre stany w kardiologii, Termedia, Poznań 2010, ISBN 978-83-62138-46-3
5. Banasiak W., Opolski G., Poloński L. (red.), Choroby serca - Braunwald, Urban & Partner, Wrocław 2007, ISBN 83-60290-30-9
6. Giec L. Leczenie choroby niedokrwiennej serca, Via Medica, Gdańsk 2000, ISBN 83-7258-029-4
7. Janion M. Kardiologia, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2005, ISBN 83-88592-35-1