Antykoncepcja na miarę kobiety XXI wieku
Hormonalna tabletka już dawno skończyła 50 lat, ale wciąż jest najbardziej preferowaną metodą antykoncepcji na świecie. Stale rośnie jednak grono kobiet zainteresowanych innymi – znacznie wygodniejszymi – formami zabezpieczenia przed nieplanowaną ciążą.
Tabletki ciągle są unowocześniane zarówno pod względem składu (nowoczesne rodzaje progestagenów i estrogenu), jak i komfortu stosowania (przejście ze schematu 21+7 do 24+4 i 26+2). Dobrze dobrana tabletka antykoncepcyjna u większości kobiet nie powoduje niekorzystnych działań. Charakteryzuje się nie tylko wysoką skutecznością, ale i bezpieczeństwem stosowania, całkowitą odwracalnością (po zaprzestaniu stosowania antykoncepcji szybko wraca płodność), a także wysokim stopniem akceptacji. Pomimo tego lekarz ginekolog jest nieodzownym partnerem kobiety najpierw w kwalifikacji a później w okresowej kontroli stosowania każdej hormonalnej antykoncepcji. Wszystkie opierają się na przyjmowaniu leków (na receptę) a te mogą wywoływać działania niepożądane.
1. Hormony do zadań specjalnych
Podane w tabletce doustnie hormony powodują zahamowanie owulacji, regulując tym samym zaburzenia cyklu miesiączkowego. U kobiet obficie miesiączkujących zmniejszają poziom krwawienia. Podczas stosowania nowoczesnych pigułek krwawienie jest krótkie i mało obfite, co - według najnowszych badań naukowych - jest korzystne dla kobiecego organizmu.
Pełna równowaga hormonalna (każda pigułka zawiera zarówno estrogen, jak i gestagen) jest związana ze zmniejszeniem częstotliwości występowania raka trzonu macicy wśród kobiet stosujących doustną hormonalną antykoncepcję. Brak owulacji, towarzyszący przyjmowaniu pigułki, znosi tak dokuczliwy ból owulacyjny i - co bardzo ważne - zmniejsza również częstość występowania raka jajnika. Regulacja poziomu hormonów oznacza także radykalne zmniejszenie objawów PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego), a także rzadsze występowanie zmian o charakterze włókniaków, torbieli piersi czy torbieli czynnościowych jajników. Hormonalna antykoncepcja doustna jest szeroko stosowana w leczeniu torbieli czynnościowych jajników. Stosujące ją pacjentki obserwują też poprawę wyglądu skóry i włosów, związaną z lepszą gospodarką hormonami, zwłaszcza androgenami.
To nie koniec zalet hormonów. Najnowsze badania stwierdzają korzystny wpływ tabletek antykoncepcyjnych na zmniejszenie częstości występowania endometriozy i mięśniaków macicy.
Jak widać, antykoncepcja już dawno przestała być jedynym zadaniem tabletek hormonalnych. Nowoczesne preparaty łączą możliwość świadomego planowania macierzyństwa z korzystnym działaniem na inne sfery życia i funkcjonowanie organizmu kobiety.
2. Raz na jakiś czas
Antykoncepcja hormonalna pozostaje więc jednym z największych odkryć medycyny, ale coraz częściej tradycyjne pigułki wypierane są przez długoterminowe metody antykoncepcji. Szybsze tempo życia, poszukiwanie wygody i komfortu sprawiają, że coraz więcej kobiet sięga po rozwiązania, w których hormony – przy wszystkich ich wyżej opisanych zaletach – są aplikowane raz na jakiś czas. Ma to miejsce raz na kilka miesięcy (zastrzyk) lub raz na kilka lat (system wewnątrzmaciczny lub implant podskórny). Taka forma podania radykalnie zmniejsza ryzyko błędu związanego z nieregularnym lub nieprawidłowym stosowaniem tabletek.
Ponadto w długoterminowych rozwiązaniach antykoncepcyjnych stosuje się jeden rodzaj hormonu zamiast dwóch i do tego w ultra niskiej dawce. To poprawia bezpieczeństwo, radykalnie zmniejszając ilość objawów niepożądanych.
3. Dopasowana do etapu życia
Atutem antykoncepcji długoterminowej jest także to, że może być ona stosowana zarówno u nieródki jak i wieloródki oraz w okresie karmienia piersią.
Długoterminowa antykoncepcja hormonalna, podobnie jak pigułki, musi być dobrana ma miarę, uwzględniając oczekiwania i potrzeby kobiety. Badania kwalifikujące do tej formy antykoncepcji, jak i podstawowe przeciwwskazania dotyczące stosowania, są zbliżone dla wszystkich metod hormonalnych (pigułka/pierścień/plaster/zastrzyk/system/implant).
4. Na trzy miesiące…
Od wielu lat w antykoncepcji stosowane są zastrzyki domięśniowe z progestagenem w formie depot - o przedłużonym działaniu. Antykoncepcja w formie iniekcji daje możliwość podania w dowolnym momencie połogu, także podczas karmienia piersią. Czas działania jednej dawki leku to 3 miesiące. Kolejne zastrzyki podaje się więc w 3 miesięcznych odstępach. Zastosowany tu progestagen wpływa na oś podwzgórze -przysadka - jajnik, czyli ma tzw. centralne działanie hormonalne, prowadząc do zahamowania jajeczkowania.
Preparat nie zawiera estrogenów; brak więc jest również działań niepożądanych związanych z ich stosowaniem. Ze względu na długi okres uwalniania leku do krwi, ewentualne działania progestagenu (zarówno pożądane jak i niepożądane) mogą trwać aż do upłynięcia 3 miesięcy od podania. … albo na lata
Przełomowym okresem dla antykoncepcji długoterminowej okazały się lata 90. ubiegłego wieku. Wtedy to skonstruowano pierwszy na świecie wewnątrzmaciczny system hormonalny (IUS) zawierający progestagen o nazwie lewonorgestrel (LNG). Oparty na kształtce (wkładce) w formie litery T, umieszczony w jamie macicy, zapewnia ciągłe, całodobowe uwalnianie zawartego w ramieniu podłużnym progestagenu LNG. Ilość uwalnianego dziennie progestagenu to średnio 14 µg/dobę, przez okres 60 miesięcy, czyli 5 lat. Po tym czasie system należy usunąć lub wymienić na nowy. Kolejny system można założyć bezpośrednio po usunięciu poprzedniego (o ile nie pojawiły się przeciwwskazania).
Opisywany system jest zarejestrowany na świecie do stosowania jako metoda antykoncepcji o bardzo wysokim poziomie skuteczności (niski indeks Pearla), a także w leczeniu obfitych, przedłużających się krwawień menstruacyjnych. Niewielkie wymiary systemu hormonalnego, wraz ze sterylnym jednorazowym zestawem, oznaczają łatwość i duże bezpieczeństwo w trakcie zakładania w gabinecie ginekologicznym. Ten typ wewnątrzmacicznej hormonalnej wkładki antykoncepcyjnej przeznaczony jest głównie dla kobiet po porodach, ale możliwe jest stosowanie także u nieródek.
5. Najmniejszy z możliwych
Od 2013 roku na światowych rynkach farmaceutycznych, także i w Polsce, pojawił się kolejny wewnątrzmaciczny system hormonalny (IUS). Również on oparty jest na kształtce w formie litery T, która - po umieszczeniu w jamie macicy - zapewnia ciągłe, całodobowe uwalnianie zawartego w ramieniu podłużnym progestagenu, którym również jest lewonorgestrel-LGN.
W nowym IUS zmniejszyła się zarówno ilość uwalnianego dziennie progestagenu (ponad dwukrotnie), czas pobytu IUS w jamie macicy (z 5 na 3 lata), jak i wymiary samego systemu. Uzyskał on także rekomendację Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego jako metoda antykoncepcji również dla kobiet, które jeszcze nie rodziły. Na ramieniu podłużnym dodatkowo umieszczono srebrny pierścień umożliwiający identyfikację systemu w kontrolnych badaniach USG. Radykalnie zmniejszyła się zewnętrzna średnica rurki służącej do zakładania systemu (z 4.4 mm w poprzednim IUS do 3.8 mm), co bardzo poprawiło komfort zakładania, zwłaszcza u nieródek. Na uwagę zasługuje doskonały indeks Pearla - wynoszący 0,33 dla trzyletniego okresu stosowania..
Atutów systemów wewnątrzmacicznych jest wiele. Docenią je wszystkie kobiety, w tym nieródki i świeżo upieczone mamy (możliwość karmienia piersią i założenia już w 6 tygodni po porodzie). Łatwość aplikacji, niewielkie stężenie miejscowo działającego progestagenu, bardzo dobra tolerancja przez organizm, olbrzymia wygoda (jedna aplikacja to kilka lat działania antykoncepcyjnego) plasują systemy wewnątrzmaciczne na szczycie metod nowoczesnej długoterminowej antykoncepcji hormonalnej.
L.PL.10.2014.2215
Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.