Ból menstruacyjny

Menstruacja to powtarzające się co miesiąc krwawienie z dróg rodnych, trwające zwykle kilka dni. Spowodowane jest złuszczaniem się fragmentów błony śluzowej macicy i wydalaniem ich wraz z krwią. Dzieje się to w przypadku, gdy w macicy nie zostanie zagnieżdżony zarodek.

1. Kilka słów o menstruacji

Miesiączka stanowi końcowy etap comiesięcznego cyklu płciowego kobiety, w którym niezapłodniona komórka jajowa zostaje wydalona razem z fragmentami błony śluzowej macicy. Miesiączka występuje u kobiet dojrzałych płciowo do ok. 40 - 50. roku życia.

2. Przyczyny bólu menstruacyjnego

Bóle menstruacyjne mogą pojawiać się nawet kilka godzin przed pojawieniem się krwawienia. Najczęstszą przyczyną tych dolegliwości (ból, skurcze, krwawienie) jest dysproporcja pomiędzy stężeniem we krwi hormonów – estrogenów (zwł. estradiolu) i progesteronu. W drugiej połowie cyklu płciowego kobiety, tych pierwszych jest więcej. Pod ich wpływem, macica zaczyna wytwarzać substancje zwane prostaglandynami (gł. prostaglandyna PGF-2). Są to hormony tkankowe o działaniu indukującym stany zapalne i bólowe w organizmie. Oprócz działania prozapalnego i zwiększającego wrażliwość bólową, prostaglandyny powodują częste i silne skurcze macicy. Ból związany z miesiączką ustępuje zwykle drugiego lub trzeciego dnia krwawienia.

3. Charakter bólu menstruacyjnego

Podczas comiesięcznego krwawienia, kobiety mogą odczuwać bóle w okolicy krzyżowej, podbrzusza, a także dolegliwości skurczowe. Ból ten może promieniować na okolice lędźwiowe kręgosłupa. Często jest on odczuwany jedynie jako uczucie „ciężkości" w podbrzuszu. Jednak wiele kobiet cierpi na tzw. zespół bolesnego miesiączkowania, w którym do objawów bólu menstruacyjnego, dołączają:

• bóle głowy (migrena),
• zawroty głowy,
• bóle kręgosłupa,
• apatia,
• nudności i wymioty,
• biegunki.

4. Leczenie bólów menstruacyjnych

Leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen, metamizol).

Mechanizm działania paracetamolu odbywa się dwutorowo. Polega on na hamowaniu aktywności enzymu (tzw. enzym COX-3) odpowiedzialnego za syntezę prostaglandyn w tkance mózgowej. Efektem tego jest zmniejszenie odczuwania bólu i obniżenie gorączki. Drugim „szlakiem" przeciwbólowym paracetamolu jest hamowanie syntezy prostaglandyn w komórkach tkanki łącznej (tzw. makrofagów). Natomiast środki z grupy tzw. niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), do których należy m.in. ibuprofen i metamizol, prowadzą do zahamowania aktywności enzymu syntetyzującego prostaglandyny, tzw. enzymu COX-1 i COX-2. Ten drugi odpowiedzialny jest za rozwój stanu zapalnego. Jego blokada powoduje zmniejszenie ogniska zapalnego oraz wtórnie – ustąpienie bólu i gorączki. Podczas menstruacji należy unikać leków zawierających kwas acetylosalicylowy. Środki te mogą nasilać krwawienie.

Leki rozkurczające (drotaweryna, hioscyna)

Oba leki przeciwdziałają skurczom mięśni gładkich. Drotaweryna powoduje również nieznaczny rozkurcz mięśniówki naczyń krwionośnych, co wspomaga ich dotlenienie. Hioscyna natomiast może wywoływać wiele działań niepożądanych, wśród których należy wymienić senność i otępienie. W większych dawkach może zaburzać akomodację oka (rozszerzenie źrenicy) oraz powodować suchość błon śluzowych jamy ustnej, nosa.

Leki ziołowe o właściwościach rozkurczowych:

• ziele rumianku,
• ziele ruty,
• liść mięty,

Leki ziołowe o właściwościach uspokajających:

• liść melisy,
• korzeń waleriany,

Leki ziołowe o właściwościach przeciwkrwotocznych:

• ziele rdestu,
• ziele krwawnika,
• ziele tasznika,
• ziele pięciornika,
• ziele przymiotnika,
• kwiat jasnoty,

Leki ziołowe o właściwościach regulujących równowagę hormonalną organizmu kobiety:

• olej z wiesiołka (substancja czynna: kwas gamma-linolenowy)

5. Dieta i odpowiedni tryb życia na ból menstruacyjny

Sól i ostre przyprawy stymulują produkcję prostaglandyn. Należy więc ograniczyć spożywanie słonych i ostrych potraw. Warto również zmniejszyć podaż płynów zawierających kofeinę (herbata, kawa, kakao) oraz napojów alkoholowych. Ulgę i rozluźnienie mogą przynieść ciepłe okłady stosowane na okolice podbrzusza. Podczas miesiączki nie jest wskazany nadmierny wysiłek fizyczny. Korzystna jest suplementacja preparatami zawierającymi żelazo i magnez.