Brodawczak jamy ustnej – przyczyny, objawy i leczenie
Brodawczak jamy ustnej to łagodna zmiana grudkowo-guzkowa, która wyrasta ponad poziom zdrowej błony śluzowej. Jest miękka, niebolesna i nie krwawi. Cechuje ją powolny wzrost. Za pojawienie się zmiany odpowiadają dwa typy wirusa brodawczaka ludzkiego. Ten najczęściej jest przenoszony przez kontakt z zakażonym naskórkiem lub drogą płciową. Czy wywołuje jakieś dolegliwości? Jak się leczyć?
1. Co to jest brodawczak jamy ustnej?
Brodawczak jamy ustnej to łagodna zmiana błony śluzowej związana z rozrostem nabłonka. Odpowiada za nią human papillomavirus (HPV, wirus brodawczaka ludzkiego). Najczęściej to typ HPV 6 i 11.
Wykwity rosną powoli. Lokalizują się na całej powierzchni śluzówki, najczęściej na języku, w okolicy podniebienia, języczka oraz na błonie śluzowej warg. Zwykle jest to pojedynczy guzek, choć opisywano przypadki występowania mnogiego (brodawczak może występować w postaci rozsianej na większej powierzchni błony śluzowej jamy ustnej). Może pojawić się w każdym wieku.
2. Przyczyny brodawczaka jamy ustnej
Wystąpienie brodawczaka jamy ustnej jest związane z zakażeniem wirusem HPV, nazywanym wirusem brodawczaka ludzkiego. Patogen należy do rodziny papillomawirusów, czyli wirusów DNA, które są odpowiedzialne za powstawanie zarówno łagodnych, jak i złośliwych nowotworów.
Opisano kilkaset typów wirusa HPV. Z uwagi na ryzyko onkologiczne związane z infekcją dzieli się je na wirusy z niskim potencjałem onkogennym oraz wirusy wysoce onkogenne. Wirusy niskiego ryzyka to typ HPV 1, 2, 6, 11, zaś wysokiego ryzyka to głównie HPV 16 i 18.
Wirusy niskiego ryzyka wywołują zmiany łagodne, takie jak:
- brodawczak płaskonabłonkowy (squamous papilloma),
- kłykciny kończyste (condylomata acuminata),
- brodawki pospolite (verrucae vulgares),
- ogniskowy przerost nabłonka (inaczej choroba Hecka lub focal epithelial hyperplasia).
Wykwity są do siebie podobne. Ich rodzaj można ustalić dopiero podczas badania mikroskopowego wyciętej tkanki.
Wirusy onkogenne biorą udział w patogenezie raka szyjki macicy, raka prącia, pochwy, odbytu i raka ustnej części gardła.
Szacuje się, że w ciągu całego życia nawet połowa populacji ludzkiej przechodzi zakażenie HPV. Dochodzi do niego drogą płciową lub poprzez kontakt z naskórkiem. Zdarza się, że to konsekwencja stosowania tych samych akcesoriów do higieny, np. ręcznika czy gąbki. Do zakażenia noworodków może dojść podczas porodu.
Do czynników ryzyka zakażenia jamy ustnej wirusem HPV zalicza się między innymi brak zabezpieczenia w trakcie seksu oralnego, dużą liczbę partnerów seksualnych lub seks z osobą, która miała wielu partnerów, obniżoną odporność, ale i dzielenie się sztućcami, napojami czy kubkami.
3. Jak wygląda brodawczak jamy ustnej?
Brodawczaki jamy ustnej zwykle nie przekraczają 1 centymetra średnicy. Są jasnoróżowymi lub szarobiałymi grudkami widocznymi na powierzchni błony śluzowej. Ich zabarwienie zależy od stopnia zrogowacenia pokrywającego go nabłonka. Mogą przybierać formę małych, wypukłych guzków lub kalafiorowatych wyrośli.
Ich powierzchnia jest najczęściej nierówna: karbowana, pofałdowana lub gładka, ale z licznymi palczastymi wypustkami. W większości przypadków zmiany połączone są ze śluzówką szypułą – wąską i dobrze odgraniczoną. Konsystencja wykwitów jest różna, najczęściej miękka.
Obecność brodawczaka jamy ustnej najczęściej nie wywołuje dolegliwości i objawów, takich jak ból, pieczenie, szczypanie czy zaburzenia smaku.
4. Leczenie brodawczaka błony śluzowej
Według specjalistów zakażenie wirusem HPV jest bardzo powszechne. Infekcja może być bezobjawowa, wirus może utrzymywać się w organizmie w fazie latencji. Większość infekcji zwalczana jest przez układ immunologiczny. Przewlekłe, uciążliwe zakażenie, głównie u osób z obniżoną odpornością, predysponuje do onkogenezy wirusa.
Oznacza to, że wiele osób nie obserwuje u siebie żadnych objawów zakażenia HPV. Niestety gdy proces chorobowy przedłuża się, a choroba ma charakter przewlekły, może dojść do zezłośliwienia zmian.
Choć brodawczak jest zmianą łagodną, dla wielu lekarzy oznacza to stan przedrakowy. To dlatego w przypadku stwierdzenia jego obecności w jamie ustnej usuwa się go i poddaje ocenie histopatologicznej. Uwzględnia się:
- tradycyjne wycięcie guzka przy użycia skalpela,
- usunięcie zmiany za pomocą noża elektrycznego,
- wycięcie brodawczaka przy użyciu lasera chirurgicznego.
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.