Ciśnienie krwi - pomiar, normy, niedociśnienie, nadciśnienie

Ciśnienie krwi jest często mierzone przez lekarzy podczas rutynowych badań. Umożliwia ocenienie stanu zdrowia pacjenta i zauważenie ewentualnych problemów zdrowotnych. W społeczeństwie częściej występuje nadciśnienie tętnicze niż niedociśnienie. Jednak każde wykroczenie poza normy może być niebezpieczne i nie można ignorować takiej sytuacji. Co to jest ciśnienie krwi i jak je mierzyć? Czy jest możliwy całodobowy pomiar ciśnienia? Jakie są normy dla dzieci, dorosłych i osób starszych? Czym charakteryzuje się niedociśnienie i nadciśnienie? Jak można obniżyć i podwyższyć ciśnienie krwi?

1. Charakterystyka ciśnienia tętniczego

Ciśnienie tętnicze to siła z jaką krew napiera na ściany tętnic w czasie pracy serca. Podczas badania określane jest ciśnienie skurczowe, rozkurczowe oraz puls, czyli ilość uderzeń serca na minutę. Wszystkie wartości są bardzo istotne z diagnostycznego punktu widzenia.

Ciśnienie jest zależne od siły skurczu mięśnia sercowego, stopnia wypełnienia łożyska naczyniowego, a także od średnicy naczyń krwionośnych i ich elastyczności. Kontroluje je też układ nerwowo-hormonalny poprzez wiele złożonych procesów.

Zobacz film: "Codzienne nawyki, które powodują nadciśnienie"

Ciśnienie krwi umożliwia ocenę stanu zdrowia i jest bardzo często wykorzystywane w diagnostyce wielu chorób, a także do oceny skuteczności leczenia. Zbyt niskie może spowodować niedokrwienie narządów, na przykład mózgu i nerek, a nawet doprowadzić do wstrząsu krwotocznego, który bez interwencji lekarskiej kończy się śmiercią.

Zbyt wysokie ciśnienie z kolei powoduje nadciśnienie tętnicze, które bez stosowania odpowiednich leków może być przyczyną niewydolności serca i zwiększyć ryzyko przedwczesnego zgonu. Jest to bardzo popularne schorzenie, występujące w wielu krajach.

W terapii nadciśnienia kluczowe są leki, a także prowadzenie zdrowego stylu życia, przede wszystkim poprzez codzienną aktywność fizyczną, rezygnację z używek i ograniczenie ilości spożywanej soli. Pierwsze pomiary ciśnienia krwi były przeprowadzana pod koniec XVIII wieku. Obecnie w tym celu stosuje się ciśnieniomierz i stetoskop podczas metody osłuchowej.

2. Jak mierzyć ciśnienie krwi?

Do samodzielnego pomiaru ciśnienia krwi niezbędny jest ciśnieniomierz. Jest to aparat, składający się z komory powietrznej, pompki oraz elektronicznego, sprężynowego lub rtęciowego manometru.

Najlepiej wykonywać dwa pomiary w ciągu kilku minut i sprawdzać ciśnienie krwi rano i wieczorem o stałych porach. Aby wynik badania był wiarygodny należy swobodnie oprzeć rękę na stole, nie można trzymać jej w powietrzu. Telewizor, radio i inne głośne urządzenia powinny być wyłączone na czas pomiaru.

Mankiet zakłada się około 2 centymetry nad zgięciem łokcia. Nie może przylegać zbyt ciasno, powinien być założony w taki sposób, aby pod opaską mogły zmieścić się dwa palce.

Po założeniu mankietu nie należy ruszać ręką ani zmieniać pozycji ciała. Dłoń powinna być skierowana do góry, a pacjent powinien siedzieć wyprostowany, tuż przed pomiarem wykonać kilka głębokich wdechów i się rozluźnić. Podczas mierzenia ciśnienia kwi nie można się ruszać ani rozmawiać.

Aby rozpocząć badanie wystarczy nacisnąć przycisk i urządzenie natychmiast zacznie pompować powietrze. Wartości wyświetlą się na ekranie i warto je zapisywać w notesie, by zauważyć moment wystąpienia problemów.

Przed kolejnym pomiarem należy zaczekać co najmniej 5 minut. Warto wiedzieć, że na ciśnienie krwi ma wpływ wiek, kondycja organizmu, stres i infekcje. Należy pamiętać, że:

• pomiar wykonuje się przed przyjęciem leków i przed śniadaniem],
• przed badaniem warto spokojnie posiedzieć przez 10 minut,
• po wypiciu kawy należy zaczekać co najmniej pół godziny,
• po zapaleniu papierosa należy zaczekać minimum 30 minut,
• ciśnienie mierzymy na lewej ręce,
• ręka powinna być naga,
• na ręce nie powinno być zegarka ani biżuterii,
• mankiet powinien być na wysokości serca,
• należy zaczekać jeśli ciało jest wyziębione lub rozgrzane.

3. Całodobowy pomiar ciśnienia krwi

Holter ciśnieniowy to nowoczesna metoda, która umożliwia wykonanie całodobowego pomiaru ciśnienia krwi. Jest to automatyczny sprzęt, który nie popełnia błędów podczas mierzenia.

Co ważne, monitoruje ciśnienie krwi również w trakcie snu i jego wzrost w trakcie aktywności fizycznej. Eliminuje też wpływ stresu na wynik badania, który pojawia się na widok lekarza w białym fartuchu.

Holter jest mocowany na pasku i pompuje powietrze do opaski na ramieniu. O rozpoczęciu pomiaru informuje sygnał dźwiękowy. Wówczas najlepiej zatrzymać się, wyprostować rękę i zaprzestać wykonywania czynności.

Prawidłowo wykonany pomiar oznajmia pojedynczy sygnał, natomiast podwójny oznacza, że wystąpił błąd i wynik nie zostanie zapisany. Badanie w ciągu dnia odbywa się co kwadrans, w nocy co pół godziny.

Pacjent otrzymuje również dzienniczek, w którym powinien zapisywać wszystkie objawy i zdarzenia z dnia. Ważne by do każdej informacji podawać konkretną godzinę, co ułatwi późniejszą interpretację wyników.

Ważna jest również wzmianka o stosowanych lekach i ich dawkach. W notesie powinna znaleźć się też informacja o drzemkach w ciągu dnia, o ilości i czasie ich trwania. Kluczowe jest także zapisanie godziny pójścia spać i wstania rano.

Po upłynięciu pełnej doby, czyli 24 godzin, holter ciśnieniowy powinien zostać oddany. Aparat jest wodoszczelny i należy uważać, aby go nie zniszczyć. Wskazania do całodobowego pomiaru ciśnienia to:

• podejrzenie nadciśnienia,
• nadciśnienie u kobiet w ciąży,
• konieczność oceny niedociśnienia,
• sprawdzenie skuteczności leczenia,
• konieczność oceny obniżenia ciśnienia krwi w nocy.

4. Norma ciśnienia tętniczego krwi

Norma ciśnienia tętniczego krwi jest zależna od wieku i innych czynników. Prawidłowe wartości ciśnienia są inne dla dzieci, dla dorosłych i dla osób w podeszłym wieku. Inaczej rozpatruje się także pomiar w przypadku cukrzycy i problemów z nerkami.

Badanie pokazuje rozkurczowe i skurczowe ciśnienie krwi, a także puls, który określa liczbę uderzeń serca na minutę. Zmiany szybkości bicia serca są zależne od wieku, stanu zdrowia, aktywności, stanu psychicznego, przyjmowanych używek, a nawet od pory dnia i nocy.

4.1. Norma ciśnienia krwi u dzieci

Wartości ciśnienia krwi u dzieci zależą od wieku i wzrostu, są dokładnie przedstawione na siatce centylowej. Przyjmuje się, że ciśnienie krwi u dzieci od 1. do 8. roku życia powinno wynosić 110/75 mm Hg. U kilkumiesięcznych dzieci wartość ciśnienia nie powinna przekraczać 102/55 mm Hg.

4.2. Norma ciśnienia krwi u dorosłych

Idealna wartość ciśnienia skurczowego u dorosłych to 120, jest to siła z jaką przemieszcza się krew po skurczu mięśnia sercowego. Jeśli w trakcie kilku badań wynik wynosi 140 prawdopodobnie występuje nadciśnienie i konieczne jest wdrożenie leczenia.

Jeżeli ciśnienie krwi waha się pomiędzy 120 a 140 to pacjent powinien regularnie kontrolować swój stan, ponieważ jest zagrożony nadciśnieniem.

Natomiast ciśnienie rozkurczowe określa siłę naporu krwi pomiędzy skurczami serca. Prawidłowe ciśnienie rozkurczowe wynosi 80, w przypadku wyniku 90 można podejrzeć nadciśnienie tętnicze.

	Skurczowe ciśnienie krwi (mm Hg)	Rozkurczowe ciśnienie krwi (mm Hg)
Optymalne	120	80
Prawidłowe	120 - 129	80 - 84
Wysokie prawidłowe	130 - 139	85 - 89
Lekkie nadciśnienie	140 - 159	90 - 99
Umiarkowane nadciśnienie	160 - 179	100 - 109
Wysokie nadciśnienie	180	110

4.3. Norma ciśnienia krwi u osób starszych

Ciśnienie krwi wzrasta wraz z wiekiem, ale zadaniem lekarza jest obniżanie go do określonych wartości. Poza wiekiem, specjalista musi wziąć pod uwagę stan zdrowia, przebyte choroby i poziom aktywności fizycznej.

Osoby do 80 roku życia:

• ciśnienie skurczowe 140 - 150 mm Hg,
• przy dobrym stanie zdrowia wartości mogą być niższe niż 140 mm Hg.

Osoby powyżej 80 roku życia: skurczowe ciśnienie powinno zostać obniżone do 150 mm Hg.

4.4. Norma ciśnienia krwi u osób chorych

U pacjentów chorych na cukrzycę ciśnienie tętnicze powinno wynosić poniżej 140/85 mm Hg. Takie wartości obniżają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Chorzy z przewlekłą chorobą nerek powinni mieć ciśnienie tętnicze być niższe nić 140/99 mm Hg i możliwie najniższy poziom białkomoczu. Istnieje powiązanie między ciśnieniem a rozwojem problemów z nerkami. Warto regularnie wykonywać pomiary i kontrolować swój stan zdrowia.

5. Charakterystyka nadciśnienia

O podwyższonym ciśnieniu krwi mówimy, gdy pomiar wynosi 140/90 mm Hg. Niepokój powinien wzbudzić wynik 180/110 mm Hg. W każdym wypadku należy znaleźć przyczynę zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego. Powodem nadciśnienia jest często:

• zła dieta,
• spożywanie dużej ilości soli,
• spożywanie produktów wysokoprzetworzonych,
• picie nadmiernej ilości kawy,
• częste picie alkoholu,
• zbyt mała aktywność fizyczna,
• stres,
• choroby serca,
• choroby nerek,
• zaburzenia hormonalne.

Nadciśnienie trzeba kontrolować, gdyż może się ono przyczyniać do poważnych schorzeń, takich jak:

• zawał serca,
• udar mózgu,
• miażdżyca,
• niewydolność nerek.

5.1. Jak obniżyć ciśnienie krwi?

Podwyższone ciśnienie tętnicze może obniżać:

• zdrowa dieta,
• aktywność fizyczna,
• chude mięso,
• ryby,
• produkty pełnoziarniste,
• nabiał,
• ograniczenie soli,
• ograniczenie kawy i alkoholu,
• rzucenie palenia papierosów,
• zmniejszenie wagi ciała.

Nie należy ignorować wysokiego ciśnienia i warto zmniejszyć je do prawidłowego poziomu. Stale podwyższone ciśnienie krwi może być niebezpieczne dla zdrowia.

6. Charakterystyka niedociśnienia

Zbyt niskie ciśnienie krwi mniejsze niż 100/60 mm Hg nazywa się hipotonią. Może mieć ona charakter pierwotny związany z dziedziczeniem lub wtórny - będący wynikiem różnych chorób związanych z układem krążenia, niedoczynnością tarczycy lub odwodnieniem.

Zbyt niskie ciśnienie krwi to problem występujący o wiele rzadziej niż nadciśnienie, dotyczy około 15% populacji. Objawy zbyt niedociśnienia tętniczego to przede wszystkim:

• zimne ręce i stopy,
• bladość,
• brak energii,
• ciągłe zmęczenie,
• kołatanie serca,
• mroczki przed oczami,
• rozkojarzenie,
• osłabienie,
• obniżony nastró.

6.1. Jak podnieść ciśnienie krwi?

Istnieje kilka metod, które mogą sprzyjać uregulowaniu ciśnienia krwi w przypadku niedośnienia. Są to:

• aktywność fizyczna,
• większa ilość snu,
• picie dużej ilości wody,
• picie kawy,
• masaż relaksacyjny,
• zwiększenie soli w codziennej diecie.

Nie czekaj na wizytę u lekarza. Skorzystaj z konsultacji u specjalistów z całej Polski już dziś na abcZdrowie Znajdź lekarza.