Fluor - właściwości, zapotrzebowanie, pasty z fluorem, szkodliwe działanie, profilaktyka próchnicy
Fluor jest najważniejszym ze wszystkich składników aktywnych pasty do zębów. To dzięki niemu szkliwo zębów jest odporne na działanie szkodliwych bakterii. Stosowanie fluoru w niewielkich dawkach zapobiega próchnicy zębów, ale jego nadmiar może być przyczyną poważnych konsekwencji zdrowotnych. Jakie właściwości ma fluor? Co jeszcze warto o nim wiedzieć?
1. Właściwości fluoru
Fluor jest mikroelementem rozpowszechnionym w przyrodzie. Zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek jest jednak niewielkie i zależy od płci, wieku oraz masy ciała. Fluor gromadząc się w kościach oraz zębach, utwardza szkliwo oraz uczestniczy w procesach demineralizacji oraz reminalizacji, jakie mają miejsce w jamie ustnej. Spełnia ważną rolę w budowaniu prawidłowej tkanki kostnej.
Zbyt małe stężenie fluoru w szkliwie sprawia, że staje się ono cienkie, szybciej ulega pęknięciom i jest mniej odporne na działanie kwasów. Dlatego w takim przypadku jest ważne dostarczenie odpowiedniej ilości fluoru z zewnątrz, np. w formie pasty do zębów.
2. Zapotrzebowanie na fluor zależne od płci i wieku
U najmłodszych – od 1. do 3. roku życia – wynosi ono 0,7 mg na dobę, u dzieci między 4. a 8. rokiem życia 1,1 mg/dobę, a w wieku 9–13 lat – 2,0 mg/dobę. U nastolatków między 14. a 18. rokiem życia ilość ta zwiększa się do około 3 mg/dobę. Z kolei zapotrzebowanie na fluor u dorosłych wynosi u mężczyzn 3,8 mg/dobę, a kobiet 3,1 mg/na dobę. W związku z tym wystarczy dostarczanie go wraz z wodą lub pożywieniem. Można go znaleźć między innymi w niektórych pokarmach, np. warzywach liściastych, herbacie oraz produktach zbożowych.
W przypadku wyraźnego niedoboru fluoru specjalista może zalecić stosowanie dodatkowych preparatów fluorkowych. Nigdy jednak nie powinniśmy ich przyjmować na własną rękę, gdyż ich nadmiar może być bardzo szkodliwy dla zdrowia. Samodzielna suplementacja fluorem bez konsultacji ze specjalistą może przynieść więcej szkody niż pożytku.
3. Pasty z fluorem sposobem walki z próchnicą
Wybór odpowiedniej pasty do zębów może być nie lada problemem. W składzie każdej pasty do zębów można odnaleźć: wodę, środki polerujące i ścierające, substancje zagęszczające, substancje pieniące, substancje konserwujące, środki aromatyzujące i nadające smak oraz kolor, substancje czynne, czyli najważniejsze składniki pasty, działające antybakteryjnie, np. fluor, witaminy, pirofosforan sodowy, oktapinol czy zioła. W drogeriach dostępne są pasty wybielające, pasty do zębów wrażliwych, pasty odświeżające oddech, pasty dla osób palących, czy pasty dla dzieci. Pasty do zębów dla niemowląt zazwyczaj mają nieco inny skład niż te przeznaczone dla dorosłych. Wiąże się to z odmienną budową szkliwa oraz mniejszym zapotrzebowaniem dziecięcego organizmu na związki fluoru.
Przed zakupem pasty do zębów warto zwrócić uwagę na nasze indywidualne preferencje czy potrzeby. Oprócz tego, przed zakupem pasty do zębów warto jest zapoznać się z jej składem. Zdarza się, że niepotrzebnie płacimy za markę produktu, a nie za rzeczywisty skład czy jakość pasty.
Na sklepowych półkach znajdziemy również wiele różnych produktów z zawartością fluoru, który pomoże uchronić twoje zęby przed rozwojem próchnicy. To dzięki niemu szkliwo zębów jest odporne na działanie szkodliwych bakterii. Dzieje się tak, ponieważ pozwala on modyfikować hydroksyapatyty szkliwa i tworzyć fluoroapatyty. Dzięki temu szkliwo wykazuje większą odporność na działanie kwasów, które produkowane są przez bakterie próchniczotwórcze występujące na płytce nazębnej. Związek w dużych ilościach jest silnie trujący, jednak niewielka ilość pasty, jaką się stosuje do mycia zębów nie działa na nasz organizm w sposób szkodliwy.
W jednej tubce pasty do zębów z fluorem znajdziemy około 500 do 1500 ppm fluoru. Zazwyczaj występuje on w następujących związkach: fluorku sodu (wykazuje on nieco mniej skuteczne działanie), fluorku glinu, monofluorofosforanie sodu, aminofluorku, fluorku cynawy. Zanim zakupisz pastę do zębów, koniecznie sprawdź skład produktu – jaką postać fluoru zawiera, jaka jest jego ilość, jakie są składniki lecznicze oprócz fluoru, jaki jest wskaźnik ścieralności zębiny RDA.
Niskim wskaźnikiem ścieralności cechują się pasty do zębów wrażliwych, z kolei najwyższy wskaźnik ścieralności posiadają pasty wybielające. Stosowanie past z bardzo wysokim RDA lub past, które zawierających cząsteczki składników o średnich większych niż 10 mikrometrów, może przyczynić się do negatywnych skutków zdrowotnych. Stosowanie ich może być przyczyną nadwrażliwości oraz zniszczonego szkliwa.
W przypadku najmłodszych istnieje ryzyko przedawkowania fluoru, dlatego warto kontrolować swoje maluchy w czasie szczotkowania zębów. Dzieci bardzo często mają bowiem trudności z dokładnym wypłukaniem ust po myciu zębów, w związku z tym mogą połykać niewielkie ilości pasty, i tym samym powodować przedostanie się fluoru w większych ilościach do organizmu.
Czy istnieje alternatywa dla pasty z fluorem? Jej przeciwnicy szukają innych sposobów na zdrowy i piękny uśmiech. Coraz większą popularność zdobywają pasty na bazie naturalnych składników, których zrobienie nie wymaga wiele czasu. Podstawą takich ekologicznych past jest zazwyczaj olej kokosowy ze względu na swoje właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Poza nim wykorzystuje się również właściwości sody oczyszczonej oraz ksylitolu, który wzmacnia szkliwo i likwiduje płytkę nazębną. Dla podkreślenia smaku i zapachu dodaje się do niej również olejek miętowy.
4. Szkodliwe działanie fluoru
Coraz częściej zwraca się uwagę na szkodliwe działanie fluoru. Jego przedawkowanie może oddziaływać niekorzystnie na organizm. Nadmiar tego związku powoduje tzw. fluorozę i powstanie nieestetycznych przebarwień i plam na zębach. Szczególnie niebezpieczne jest połączenie kofeiny i fluoru, obecne np. w niektórych napojach energetycznych, gdyż powoduje to zachwianie gospodarki wapniowej.
Poza tym pojawiają się coraz to nowsze badania nad negatywnym wpływem na zdrowie zbyt dużej ilości fluoru, ukazujące, że może on również przyczynić się do osłabienia kości i tym samym ich częstych złamań. Fluor może wpływać negatywnie na funkcje tarczycy oraz przyspieszyć procesy starzenia się organizmu.
Zobacz także:
Przedawkowanie fluoru prowadzi także do zaburzeń w funkcjonowaniu układu nerwowego oraz immunologicznego. Według amerykańskich naukowców może również spowodować zmiany genetyczne, a nawet mieć działanie rakotwórcze.
Specjaliści podkreślają jednak, że nie należy rezygnować ze stosowania past z fluorem, gdyż odpowiednio stosowane są bezpieczne dla naszego zdrowia, a jednocześnie skutecznie chronią zęby przed pojawianiem się ubytków. Trzeba tylko pamiętać o starannym płukaniu ust oraz zrezygnować ze stosowania suplementacji bez konsultacji ze stomatologiem.
5. Profilaktyka próchnicy
Dobra pasta do mycia zębów często nie wystarcza, by uniknąć próchnicy. Należy także pamiętać o dobrej szczoteczce, która musi być wymieniana co 2-3 miesiące. Poza tym warto jak najczęściej sięgać po płyny do płukania ust i nicie dentystyczne, a od czasu do czasu wykonywać zabiegi chroniące zęby, jakie oferuje stomatologia estetyczna - piaskowanie i fluoryzacja.