Grzybicze zapalenie ucha – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie

Grzybicze zapalenie ucha rozwija się stosunkowo łatwo ze względu na jego specyficzną budowę anatomiczną oraz panujący w nim sprzyjający rozwojowi grzybni mikroklimat. Grzybicze zapalenie ucha najczęściej wywołują drożdżaki z rodzaju Candida, zwłaszcza Candida albicans, który odpowiada za więcej niż 90 procent infekcji grzybiczych. Przyczyną zachorowania są także inne grzyby, takie jak Candida glabrata, Candida tropicalis czy Candida parapsilosis, ale również Aspergillus, Mucor czy Rhizopus.

Grzyby, które odpowiadają za zapalenie ucha, kolonizują jamę ustną, gardło oraz jamę nosową człowieka. Jeżeli układ immunologiczny działa prawidłowo, hamuje nadmierny rozwój drożdżaków. Jeśli jednak odporność spada, grzyby stają się patogenami. To dlatego grzybicze zapalenie ucha pojawia się przy:

• niedoborach i spadku odporności,
• niedożywieniu,
• niedoborach żelaza, molibdenu czy witamin z grupy B,
• chorobach, takich jak na przykład cukrzyca,
• zaburzeniach hormonalnych, takich jak niedoczynność przytarczyc, niedoczynność nadnerczy,
• leczeniu immunosupresyjnym (terapia hamująca układ odpornościowy),
• przewlekłym przyjmowaniu sterydów,
• nowotworach,
• niedostatecznych warunkach bytowych.

Nie bez znaczenia jest kontakt z wodą (stąd wzrost zachorowań w miesiącach letnich), a także zmniejszenie lub brak wydzielania woskowiny, która w prawidłowych warunkach ma odczyn kwaśny i zawiera nasycone oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, co naturalnie hamuje rozwój grzybów. Chorobie sprzyja spożywanie dużych ilości węglowodanów (stanowią pożywkę do rozwoju i namnażania się patogenów).

Grzybicze zapalenie ucha może mieć charakter ostry lub przewlekły. Częściej dotyczy przewodu słuchowego zewnętrznego, czyli części ucha zewnętrznego. Grzybica ucha środkowego jest rzadziej spotykana. Traktuje się ją jak powikłanie. Grzybice ucha wewnętrznego są rozpoznawane niezwykle rzadko. Grzybicze zapalenie ucha zewnętrznego jest powierzchowną infekcją skóry przewodu słuchowego zewnętrznego. Zwykle nie wywołuje objawów ogólnych. Nie towarzyszy mu gorączka, zmęczenie czy ból mięśni. Typowe symptomy grzybicy ucha zewnętrznego powstają najczęściej jednostronnie i jest to:

• silny i dokuczliwy świąd ucha,
• pieczenie w uchu,
• ból ucha,
• uczucie pełności w uchu,
• wrażenie zatkania ucha,
• upośledzenie słuchu,
• uczucie wilgoci w uchu,
• obecność obfitej wydzieliny i wyciek z ucha (w zależności od rodzaju patogenu wydzielina jest: biaława, szara, zielona, żółta lub brązowa, zwykle o nieprzyjemnym zapachu).

Rozpoznanie grzybicy ucha opiera się na badaniu laryngologicznym. Podstawą jest wziernikowanie ucha. Inne wykorzystywane badania to wymaz z ucha. Pobranie próbki pozwala na ustalenie patogenu odpowiedzialnego za zapalenie, a także badanie histopatologiczne oraz testy serologiczne.

Ustalenie przyczyny grzybicy ucha, w tym ewentualnej choroby, która wpływa na obniżenie odporności jest konieczne. Dzięki temu leczenie może być skuteczne. Trzeba pamiętać, że infekcja ma tendencję do nawrotów. To dlatego terapię należy kontynuować przez 2 tygodnie po ustąpieniu symptomów.

Leczenie grzybicy ucha polega na długotrwałym miejscowym stosowaniu leków na grzybicę (przeciwgrzybicznych oraz niszczących grzybnię), na które wrażliwy jest konkretny szczep. To na przykład nystatyna czy flukonazol, pimafucin, pimafucort, daktarin. Brak poprawy po leczeniu miejscowym, w przypadkach opornych na leczenie, zaniedbanych lub bardzo zaawansowanych, konieczne jest włączenie leczenia doustnego przez najmniej 14 dni.

Podczas terapii grzybicy ucha bardzo ważne jest nie tylko regularne stosowanie leków, ale również wielokrotne i dokładne oczyszczanie ucha z wydzieliny. Konieczne jest przestrzeganie diety przeciwgrzybiczej. Podstawą jest wykluczenie z niej węglowodanów i alkoholu. Jeżeli przyczyną spadku odporności były niedobory, trzeba pamiętać o suplementacji witamin i pierwiastków.