Metronidazol – dawkowanie, skutki uboczne, przeciwwskazania, cena

Metronidazol stosuje się zazwyczaj w leczeniu zakażeń bakteryjnych i pierwotniakowych, które zdarzają się zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Jest on skuteczny i dostępny w różnych formach. Można podawać go doustnie, dożylnie, w postaci żelu lub tabletek dopochwowych. Kiedy stosuje się metronidazol? Na co pomaga lek i jak powinien być dawkowany? Co zamiast metronidazolu?

1. Co to jest metronidazol?

Metronidazol to lek, który wykazuje działanie bakteriobójcze i pierwotniakobójcze. Jest chemioterapeutykiem z grupy pochodnych nitroimidazolu. Ma szerokie zastosowanie w przypadku zakażeń spowodowanych przez bakterie beztlenowe. Jego substancją czynną jest metronidazol (Metronidazolum).

Metronidazol stosowany jest w leczeniu zakażeń pierwotniakowych i bakteryjnych w różnych obszarach ciała. Występuje pod postacią doustnych tabletek, jak i tabletek dopochwowych, czy globulek. Metronidazol można dostać też w postaci roztworów do infuzji lub wstrzykiwań, emulsji na skórę, kremu, maści, czy żelu.

Zobacz film: "Infekcje pochwy - przyczyny i zapobieganie"

Preparaty na rynku polskim, które zawierają metronidazol to: Arilin rapid (globulki), Grinazole (pasta), Metronidazol Aurovitas (powlekane tabletki), Metronidazol Chema (maść), Metronidazol Fresenius 0,5 proc. (roztwór do infuzji), Metronidazol Polpharma (tabletki, 250 mg, 500 mg), Metronidazol Polpharma (tabletki dopochwowe), żel Metronidazol Jelfa, Metronidazol Polpharma 0,5 proc. (roztwór do wstrzykiwań i infuzji), Metronidazole B. Braun (roztwór do infuzji), Rozetic (żel), Rozex (emulsja na skórę), Rozex (krem). Metronidazol sprzedawany jest też pod nazwą Flagyl. Jednak ten produkt leczniczy dostępny jest poza granicami kraju.

2. Metronidazol – działanie

Lek działa poprzez hamowanie wzrostu drobnoustrojów. Mechanizm jego działania polega na wytwarzaniu specjalnych związków, które prowadzą do rozrywania łańcucha DNA drobnoustrojów i pierwotniaków, przez co nie mogą się one rozmnażać i następuje ich obumarcie.

Metronidazol stosuje się wobec wielu szczepów beztlenowych bakterii (Gram-ujemne pałeczki: Bacteroides species łącznie z grupą Bacteroides fragilis Fusobacterium species, Veillonella; Gram-dodatnich pałeczek: Eubacterium, Clostridium; Gram-dodatnich ziarniaków: Peptococcus species, Peptostreptococcus species). Działa też na niektóre pierwotniaki – Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica i Balantidium coli. Nie jest skuteczny w przypadku infekcji wywołanych przez wirusy.

Czy metronidazol to antybiotyk? Lek działa podobnie, jak antybiotyk. Zaliczany jest jednak do chemioterapeutyków z grupy pochodnych nitroimidazolu.

3. Metronidazol – co zawiera?

Substancją czynną leku jest metronidazol (Metronidazolum). Substancje pomocnicze będą różniły się w zależności od postaci preparatu.

Lek Polpharma w tabletkach oprócz metronidazolu zawiera substancje pomocnicze, takie jak glukoza, skrobia ziemniaczana, żelatyna, czy magnezu stearynian.

4. Wskazania do stosowania metronidazolu

Metronidazol jest przeznaczony do stosowania u dzieci i dorosłych w leczeniu zakażeń wywołanych przez bakterie beztlenowe i pierwotniaki, takich jak:

• sepsa,
• bakteriemia,
• zapalenie otrzewnej,
• zapalenie płuc,
• zapalenie szpiku,
• ropień mózgu,
• ropień w obrębie miednicy mniejszej,
• gorączka połogowa,
• zapalenie przymacicza,
• zakażenia ran pooperacyjnych,
• rzęsistkowica układu moczowo-płciowego,
• bakteryjne zapalenie pochwy,
• pełzakowica (ameboza),
• giardiaza (lamblioza),
• ostre wrzodziejące zapalenie dziąseł,
• ostre zakażenia okołozębowe,
• owrzodzenia kończyn dolnych,
• odleżyny,
• choroba wrzodowa z jednoczesnym zakażeniem Helicobacter pylori,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym wywołanym przez bakterie beztlenowe,
• trądzik różowaty,
• problemy ginekologiczne.

5. Dawkowanie preparatu

Metronidazol jest dostępny w wielu formach. Najczęściej jednak zalecane jest doustne stosowanie metronidazolu. Przed przyjęciem leku należy zapoznać się też z treścią ulotki. Metronidazol należy stosować tylko w dawkach wskazanych przez lekarza. Przekroczenie wskazanych ilości preparatu może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.

W przypadku dzieci lub osób starszych można wcześniej rozkruszyć tabletkę, aby zażycie leku było łatwiejsze. Dawkowanie metronidazolu zależy od rodzaju schorzenia:

• bakteryjne zapalenie pochwy u dorosłych – 500 mg rano i wieczorem przez 7 dni lub 2 gramy jednorazowo,
• bakteryjne zapalenie pochwy u młodzieży – 2 gramy jednorazowo,
• rzęsistkowica – 250 mg dwa razy dziennie przez 10 dni lub 750 mg rano i 1250 mg wieczorem (leczenie jest konieczne u obojga partnerów),
• zakażenie beztlenowymi bakteriami u dzieci poniżej 12 lat – 7,5 mg na kilogram masy ciała 3 razy dziennie,
• zakażenie beztlenowymi bakteriami u dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia – 250-500 mg trzy razy dziennie,
• pełzakowica u dzieci 7-10 lat – 250 mg trzy razy na dobę przez 5-10 dni,
• pełzakowica u dzieci powyżej 10. roku życia – 500-750 mg trzy razy dziennie przez 5-10 dni,
• pełzakowica u dorosłych – 750 mg trzy razy na dobę przez 5-10 dni,
• eradykacja Helicobacter pylori u dzieci i młodzieży – 20 mg na kilogram masy ciała, maksymalnie 500 mg dwa razy dziennie przez 7-14 dni,
• eradykacja Helicobacter pylori u dorosłych – 500 mg 2-3 razy dziennie przez tydzień lub dwa tygodnie,
• gardiaza u dzieci 2-5 lat – 125 mg dwa razy dziennie,
• gardiaza u dzieci 6-10 lat – 125 mg trzy razy dziennie,
• gardiaza u dzieci powyżej 10. roku życia – 250 mg dwa razy dziennie,
• gardiaza u dorosłych – 250 mg trzy razy dziennie przez 5-10 dni, ostre zapalenie dziąseł u dzieci – 35-50 mg na kilogram masy ciała trzy razy na dobę przez 3 dni,
• ostre zapalenie dziąseł u dorosłych – 250 mg dwa razy dziennie przez 3 dni,
• ostre zakażenia okołozębowe u dorosłych – 250 mg dwa/trzy razy na dobę przez 3-7 dni,
• owrzodzenie dolnych kończyn u dorosłych – 500 mg dwa razy dziennie przez tydzień,
• odleżyny u dorosłych – 500 mg dwa razy dziennie przez 7 dni,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym u noworodków – 10 mg na kilogram masy ciała jednorazowo przed operacją,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym u dzieci do 12. roku życia – 20-30 mg na kilogram masy ciała 1-2 godziny przed zabiegiem,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym u dzieci powyżej 12 lat – najpierw 1 gram jednorazowo, później 250 mg trzy razy na dobę do głodówki przed operacją,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym u dorosłych – 1 gram jednorazowo, następnie 250 mg trzy razy dziennie do głodówki przedoperacyjnej,
• zapobieganie zakażeniom pooperacyjnym u chorych z ciężką niewydolnością wątroby lub encefalopatią wątrobową – zmniejszona dawka do 1/3 stosowana raz na dobę.

Podczas leczenia metronidazolem należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarza oraz informacji umieszczonych na ulotce. Przed przyjęciem leku należy sprawdzić datę ważności.

Preparat powinien być przechowywany w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci. Metronidazolu nie można oddawać innym osobom ani stosować go do leczenia innych dolegliwości.

6. Przeciwwskazania do stosowania metronidazolu

Metronidazol jest bardzo skuteczny w leczeniu wielu chorób i jest stosunkowo bezpieczny, nie można go jednak stosować:

• u kobiet w I trymestrze ciąży,
• u kobiet karmiących piersią,
• w przypadku nadwrażliwości na składniki leku,
• w przypadku uczulenia na pochodne nitroimidazolu,
• w przypadku zespołu złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

7. Skutki uboczne metronidazolu

Pacjenci często pytają w gabinetach lekarskich, czy na internetowych forach o skutki uboczne metronidazolu. Otóż jak każdy lek, tak i metronidazol może powodować działania niepożądane. Warto jednak mieć na uwadze, że nie występują one u wszystkich pacjentów.

Metronidazol może wywołać:

• ciemniejsze zabarwienie moczu spowodowane barwnikami,
• wymioty,
• nudności,
• ból brzucha,
• biegunkę,
• dyskomfort w jamie brzusznej,
• metaliczny posmak w ustach,
• obłożony język,
• zmiany obrazu krwi,
• zmiany obrazu układu chłonnego,
• drętwienie rąk,
• mrowienie,
• parestezje,
• zawroty głowy,
• dezorientację,
• nerwowość,
• depresję,
• osłabienie,
• senność,
• bezsenność,
• ból głowy,
• omdlenia,
• zaburzenia widzenia,
• podwójne widzenie,
• krótkowzroczność,
• szum w uszach,
• suchość w ustach,
• zapalenie błony śluzowej jamy ustnej,
• zaburzenia funkcji wątroby,
• zmiany skórne (wysypka, świąd),
• ból mięśni,
• ból stawów,
• ból w pochwie,
• zakażenia drożdżakowate,
• omamy i halucynacje,
• upośledzenie mowy,
• zaburzenia chodu,
• oczopląs,
• drżenie,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych,
• zaburzenia czynności wątroby,
• cholestatyczne zapalenie wątroby,
• żółtaczkę,
• zapalenie trzustki,
• jadłowstręt,
• zaburzenia smaku,
• obniżenie nastroju,
• aseptyczne zapalenie opon mózgowych,
• zapalenie nerwu wzrokowego,
• ból w nadbrzuszu,
• zespół Stevensa i Johnsona,
• rumień wielopostaciowy,
• martwicę toksyczną rozpływną naskórka.

Ponadto tabletki dopochwowe metronidazol w opinii producenta mogą powodować zapalenie szyjki macicy lub pochwy wywołane drożdżakami.

8. Ostrzeżenia dotyczące stosowania metronidazolu

Szczególną ostrożność należy zachować podczas stosowania metronidazolu u pacjentów z chorobami układu nerwowego, ponieważ może on nasilać zaburzenia czucia, zawroty głowy i drętwienie kończyn.

Zmiany w samopoczuciu należy omówić z lekarzem prowadzącym. Osoby chorujące na encefalopatię wątrobową lub niewydolność wątroby powinny mieć indywidualnie ustalone dawki leku.

Metronidazol może spowodować ciężkie reakcje skórne, które mogą zagrażać życiu. Wysypkę z pęcherzami lub zmianami na błonach śluzowych należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem.

Pacjenci z niewydolnością nerek lub leczeni kortykosteroidami również powinni być pod stałą opieką lekarską. Jeśli leczenie Metronidazolem trwa dłużej niż 10 dni, konieczna jest regularna kontrola morfologii krwi.

Metronidazol może mieć wpływ na badanie aktywności enzymów wątrobowych AST, ALT, stężenia trójglicerydów oraz stężenia glukozy we krwi.

U osób, u których wystąpią znaczne zaburzenia w wyniku badania krwi, kolejne leczenie metronidazolem będzie bardziej kontrolowane.

Podczas przyjmowania leku może pojawić się zakażenie drożdżakowe w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym lub w pochwie. Wówczas należy zastosować odpowiednie leczenie.

8.1. Metronidazol a alkohol

Lek wchodzi w interakcje z alkoholem, co może prowadzić do niepożądanych reakcji organizmu. Jak długo metronidazol utrzymuje się w organizmie? Przyjmuje się, że alkoholu nie należy spożywać podczas leczenia metronidazolem i przez co najmniej 48 godzin po zakończeniu terapii.

Spożywanie alkoholu podczas leczenia może prowadzić do reakcji disulfiramowej, która objawia się poprzez:

• spadek ciśnienia krwi,
• rozszerzenie naczyń krwionośnych,
• zaczerwienienie na twarzy,
• zaburzenia oddechu,
• przyspieszenie akcji serca,
• uderzenia gorąca,
• ból brzucha,
• pocenie się,
• nudności i wymioty,
• duszności w klatce piersiowej,
• strach i lęk.

Objawy te mogą przypominać atak grypy, inne choroby lub zatrucia. Metronidazol nasila toksyczne działanie alkoholu, dlatego też skutki spożycia alkoholu w czasie leczenia mogą być bardzo niebezpieczne.

8.2. Metronidazol a jazda samochodem

Ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. Zawroty głowy, nadmierna senność, drgawki, omamy, zaburzenia widzenia i dezorientacja mogłyby skończyć się tragicznie dla chorego za kierownicą i innych uczestników ruchu drogowego.

8.3. Metronidazol a ciąża

W czasie ciąży nie można przyjmować leku bez konsultacji z lekarzem. Nierozsądne postępowanie może mieć negatywny wpływ na zdrowie i rozwój dziecka. Lekarz powinien być poinformowany również o tym, że pacjentka planuje zajście w ciąże.

Metronidazol jest zabroniony w I trymestrze ciąży. W II i III trymestrze jest dozwolony w nadzwyczajnych sytuacjach, ale istnieje wówczas ryzyko wad płodu. Lek nie może być także stosowany przez kobiety karmiące piersią, ponieważ preparat przenika do mleka.

8.4. Metronidazol a stosowanie innych leków

Chory powinien poinformować specjalistę o obecnie przyjmowanych lekach oraz środkach stosowanych niedawno. Przede wszystkim lekarz powinien wiedzieć, gdy pacjent zażywa:

• leki przeciwzakrzepowe z grupy pochodnych kumaryny,
• lit (metronidazol może nasilać toksyczne działanie litu),
• leki zwiększające aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby,
• witamina C (może dojść do wydłużenia odstępu QT w zapisie EKG oraz zaburzenia rytmu serca),
• spożywanie alkoholu,
• disulfiram (stosowanie z metronidazolem może prowadzić do psychozy i dezorientacji),
• izoenzymy 3A4 cytochromu P450,
• leki przeciwarytmiczne klasy Ia i III,
• chinidyna,
• disopiramid,
• amiodaron,
• sotalol,
• dofetylid,
• ibutylid,
• haloperydol,
• tiorydazyna,
• pimozyd,
• mezorydazyna,
• erytromycyna,
• klarytromycyna,
• cyprofloksacyna,
• lewofloksacyna,
• sparfloksacyna,
• meflochina,
• ketokonazol,
• cisapryd,
• tamoksyfen,
• donepezil,
• antydepresanty.

9. Cena metronidazolu

Lek nie jest dostępny bez recepty. Metronidazol nie ma też zamienników wydawanych bez recepty. Ten lek na bakterie beztlenowe i pierwotniaki można zakupić jedynie za okazaniem recepty.

Nie jest on lekiem refundowanym. Za opakowanie 20 tabletek 250 mg zapłacimy ok. 23 zł. Większe opakowanie leku, czyli 28 tabletek 500 mg kosztuje ok. 55 zł. Metronidazol w żelu to koszt ok. 13 złotych za 15 gramów, natomiast tabletki dopochwowe Metronidazol 500 mg kosztują ok. 13-15 zł za 10 sztuk.

10. Wchłanianie metronidazolu

Po podaniu doustnym metronidazol wchłania się z przewodu pokarmowego. W nieznacznych ilościach wchłania się po podaniu na skórę, czy dopochwowo.

Metronidazol po podaniu dożylnym łatwo przenika do tkanek, narządów, płynów ustrojowych. Przekracza również barierę łożyska i przenika do mleka matki.

Biologiczny okres półtrwania leku w ustroju wynosi 6-8 godzin.

11. Wydalanie metronidazolu

Podany doustnie metronidazol i jego metabolity wydalane są przede wszystkim przez nerki (60-80 proc.). Z kałem wydalane jest średnio 6-15 proc. dawki. W przypadku roztworu do wstrzykiwań i infuzji lek wydala się głównie z moczem, w mniejszym stopniu z żółcią.

Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.