Zaszczepili się i zmarli. Winna nie jest szczepionka. Przyczyną może być tzw. zespół kruchości
Zdaniem części lekarzy przyczyną nagłych zgonów, które występują po przyjęciu szczepionki przeciw COVID, może być nie reakcja na sam preparat, ale tzw. zespół kruchości. To zespół chorobowy dotykający osoby starsze. Szacuje się, że w całej Europie ok. 18 proc. seniorów powyżej 65 lat cierpi na zespół kruchości.
1. Na czym polega zespół kruchości?
- Zespół kruchości to nie jest choroba sensu stricto, natomiast jest to zespół chorobowy. Wzbudza on od pewnego czasu zainteresowanie geriatrów i wielu lekarzy innych specjalności z uwagi na fakt szybkiego starzenia się społeczeństwa Europy. Zgodnie z definicją WHO zespół kruchości jest postępującym, związanym z wiekiem, zmniejszeniem wydolności fizjologicznej narządów i układów ciała, które skutkuje zmniejszeniem zdolności regeneracyjnych organizmu, podatnością na szkodliwe działanie na organizm czynników stresogennych i zwiększonym ryzykiem szeregu chorób i dolegliwości - tłumaczy prof. dr hab. n. med. Tomasz Targowski, kierownik Kliniki i Polikliniki Geriatrii Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji, konsultant krajowy w dziedzinie geriatrii.
Zespół kruchości dotyka osób w starszym wieku, z reguły po 70. roku życia. Jeżeli zadziałamy jakimś stresorem na organizm, np. będzie to infekcja, wychłodzenie, odwodnienie czy stresująca sytuacja życiowa, to osoba w podeszłym wieku, która ma zachowane rezerwy funkcjonalne, stosunkowo szybko sobie z tym poradzi. Natomiast osoba, która ma zespół kruchości, już wyjściowo ma pogorszoną sprawność funkcjonalną organizmu, często również psychiczną, to wtedy ta sprawność funkcjonalna pogarsza się o wiele bardziej, a rekonwalescencja trwa o wiele dłużej. W wielu przypadkach pacjent nie odzyskuje już nigdy sprawności sprzed zadziałania czynnika szkodliwego.
- Generalnie uważa się, że w Europie w całej populacji seniorów w wieku powyżej 65. lat mniej więcej 18 proc. cierpi na zespół kruchości - podkreśla prof. Targowski.
2. Zespół kruchości może być jedną z przyczyn śmierci po przyjęciu szczepionek przeciw COVID
Od początku szczepień w Polsce do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 1393 niepożądane odczyny poszczepienne, z czego 1174 miały charakter łagodny. W oficjalnym raporcie NOP odnotowano do tej pory 12 przypadków zgonów niedługo po podaniu szczepionki. Zdaniem dra Pawła Grzesiowskiego, eksperta NRL ds. walki z COVID-19, w większości przypadków przyczyną śmierci mógł być właśnie zespół kruchości.
- To jest ogromny stres dla tych osób. Na to trzeba zwracać szczególną uwagę. Taki przypadek miał miejsce kilka dni temu na Pomorzu, pacjentka wyszła ze szczepienia, usiadła, poproszono ją, żeby się przesiadła na inne miejsce, bo nie był zachowany dystans, przewróciła się i już nie wstała - mówił podczas webinarium dr Paweł Grzesiowski, wakcynolog i pediatra.
- To są osoby, które mają wielochorobowość i w tej wielochorobowości wiele obszarów organizmu jest "na rezerwie" i najdrobniejszy bodziec, nawet podróż na szczepionkę może być powodem niewydolności oddechowej. Te osoby czasami umierają dosłownie w ciągu kilkunastu minut od podania szczepionki. To niemożliwe, żeby to była reakcja anafilaktyczna po przyjęciu szczepionki. Wcześniej było dużo informacji o reakcjach anafilaktycznych, czyli ostrej alergii zaraz po szczepieniu, ale w tej chwili częstość występowania tego zdarzenia wynosi jeden na 100-200 tys. dawek i jest podobna, jak przy innych lekach. Takim osobom podajemy adrenalinę i reakcja się cofa - tłumaczy lekarz.
- U osób z zaawansowanym zespołem kruchości naturalna reakcja obronna organizmu po przyjęciu szczepionki może temu organizmowi czasami zaszkodzić - przyznaje prof. Targowski.
- Mieliśmy w połowie stycznia doniesienia Norweskiej Agencji Leków o zarejestrowaniu 33 zgonów w populacji osób w podeszłym wieku, które były mieszkańcami domów opieki. Norwegowie ocenili, że wszystkie te zgony nastąpiły u pacjentów, którzy cierpieli na zespół kruchości. Norwegowie zasugerowali nawet, żeby u osób w podeszłym wieku, spełniających kryteria ciężkiego zespołu kruchości lub terminalnie chorych kwalifikacja do szczepień była szczególnie staranna, podparta rozważną oceną stosunku potencjalnych korzyści wynikających z immunizacji do ryzyka zdarzeń niepożądanych, a sami pacjenci pozostawali pod wzmożonym nadzorem medycznym przez kilkadziesiąt godzin po szczepieniu - tłumaczy konsultant krajowy w dziedzinie geriatrii.
Na świecie odnotowano co najmniej 40 zgonów pacjentów z tzw. zespołem kruchości w niedługim czasie po szczepieniu. Lekarze podkreślają jednak, że ustalenie bezpośredniej zależności między zgonem a przyjęciem szczepionki jest bardzo trudne.
- Te przypadki zgonów są przedmiotem badania, nie ma jasnej odpowiedzi, czy są związane ze szczepionką, bo miały miejsce w jakimś czasie po jej podaniu. Rejestrowanie zdarzeń niepożądanych po szczepionce odbywa się tak, że praktycznie wszystko, co się wydarzy w miesiąc po szczepieniu może być działaniem niepożądanym. Czyli gdybyśmy mieli takie szczęście i 1 stycznia zaszczepili wszystkich Polaków, to te kilkadziesiąt zgonów, które miały miejsce w styczniu, można by uznać za związane ze szczepieniem - podkreśla dr Henryk Szymański, pediatra i członek zarządu Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.
3. Czy osoby z zespołem kruchości mogą być zaszczepione przeciw COVID?
Krajowy konsultant w dziedzinie geriatrii wyraźnie podkreśla, że stwierdzenie zespołu kruchości nie jest przeciwskazaniem do przyjęcia szczepionki przeciw COVID-19.
- Na pewno jest to wskazanie dla lekarzy kwalifikujących do szczepienia, aby tę kwalifikację przeprowadzili o wiele bardziej starannie i zastanowili się, czy szczepienie jest zasadne u pacjentów, którzy mają bardzo zaawansowany zespół kruchości lub są sprawni funkcjonalnie, ale cierpią na terminalne stadia chorób związane ze złym rokowaniem co do długości życia. Trzeba pamiętać, że zgony z powodu COVID-19 dominują przede wszystkim w populacji seniorów, a szczepienie przeciwko koronawirusowi jest najlepszą formą ochrony przed zachorowaniem. To jest w niektórych przypadkach trudna decyzja lekarska - przyznaje prof. Targowski.
Z raportu opublikowanego przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych wynika, że wśród zmarłych z powodu COVID 22,6 proc. to osoby powyżej 80. roku życia, a 15,1 proc. zmarłych miało od 70 do 80 lat.
Naczelna Izba Lekarska zapowiada opracowanie wytycznych dla lekarzy, które mają pomóc w ocenie zespołu kruchości, bo problem może narastać, zwłaszcza po podaniu drugiej dawki preparatu, która może dawać jeszcze silniejsze reakcje poszczepienne.
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
