Darmowe szczepienia mają ruszyć już 1 czerwca. "Program widmo"
Od początku czerwca rusza program darmowych szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Będą mogły z niego skorzystać wszystkie nastolatki w wieku 12 i 13 lat. I to w zasadzie jedyne pewne informacje. Do rozpoczęcia programu zostało półtora tygodnia, a jak wskazują eksperci - sami lekarze niewiele wiedzą na temat szczegółów programu.
1. Odpowiada za większość przypadków raka szyjki macicy
Powszechne programy szczepień przeciwko HPV od lat funkcjonują w wielu krajach. Szacuje się, że co roku z powodu raka szyjki macicy umiera prawie 1700 Polek.
Jest on czwartym na świecie pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet.
W Polsce co roku jest wykrywanych 3,5 tys. nowych zachorowań. Ostatnie lata wskazują na wzrost liczby zachorowań u kobiet młodszych po 35. roku życia. HPV odpowiada za blisko 100 proc. przypadków raka szyjki macicy oraz ponad 64 proc. nowotworów pochwy.
- Wirus HPV jest szeroko rozpowszechniony i bardzo łatwo się nim zarazić. Zidentyfikowano blisko 200 gatunków HPV, które zarażają różne części ciała. W tym mamy grupę wirusów genitalnych, które przenoszą się na drodze kontaktów seksualnych - tłumaczy prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, immunolog i wirusolog.
- Część z nich powoduje brodawki na narządach, część gatunków jest onkogenna, czyli powoduje transformację komórek, która może doprowadzić do rozwoju nowotworów. Te nowotwory dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Dotyczy to nie tylko nowotworów szyjki macicy, ale także nowotworów gardła, jamy ustnej, odbytu, prącia - dodaje.
W wielu krajach Europy obserwuje się wzrost zapadalności na nowotwory głowy i szyi u osób poniżej 40. r.ż., które nigdy nie paliły i nie nadużywały alkoholu. W tych przypadkach wykazano związek z infekcją wirusem HPV.
- Lista tych schorzeń jest długa. To wirus, który potencjalnie w wielu miejscach może wywołać nowotworzenie. Może prowadzić m.in. do zmian w krtani. Są prace, które wskazują również na możliwy związek HPV z endometriozą - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. prof. Krzysztof Czajkowski, kierownik II Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, krajowy konsultant w dziedzinie położnictwa i ginekologii.
2. Ruszają szczepienia dla 12- i 13-latków
Eksperci od dawna podkreślają, że wielu nowotworów związanych z zakażeniem HPV można by uniknąć, dzięki szczepieniom.
- Potwierdzają to dane z krajów, gdzie szczepienia przeciwko HPV są powszechne i bezpłatne. To nie są już prognozy, ale twarde dowody, m.in. z Australii czy krajów skandynawskich, gdzie zakażenia wirusem HPV oraz zachorowania na raka szyjki macicy znacznie spadły - podkreślał w rozmowie w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Tomasz Paszkowski, kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
- Te szczepionki są bardzo skuteczne, to jest jedyny znany mi przykład szczepionki, która daje lepszą ochronę niż przejście infekcji, a jedynym sposobem profilaktyki są obecnie dostępne szczepionki. - tłumaczy prof. Szuster-Ciesielska.
- Zakażenie genitalnymi typami ludzkiego HPV należy do najczęstszych infekcji wirusowych przenoszonych drogą płciową. Przyjmuje się, że nawet ok. 80 proc. populacji ludzkiej w ciągu swojego życia przechodzi zakażenie wirusami brodawczakowymi, zarówno kobiety, jak i mężczyźni - dodaje wirusolożka.
Eksperci podkreślają, że kluczowe jest szczepienie obu płci w młodym wieku - zanim rozpoczną kontakty seksualne. Zakażenia są przenoszone głównie drogą płciową.
Od 1 czerwca w Polsce rusza długo oczekiwany program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV dla nastolatków. Programem zostanie objętych 396 tys. dzieci z rocznika 2010 oraz 313 tys. dzieci z rocznika 2011. Brakuje jednak kampanii informacyjnej dla rodziców i dzieci, uświadamiającej wagę tych szczepień.
- Niespecjalnie widzę wypowiedzi zachęcające do szczepień, informujące o szczegółach programu, z wyjątkiem skromnych informacji prasowych. Bardzo nad tym ubolewam. Na swojej stronie wielokrotnie pisałam o wirusach HPV, o konieczności szczepień dziewczynek i chłopców, bo oni w mniejszym stopniu, ale też są narażeni na nowotwory, a poza tym - nieszczepieni będą stałym źródłem transmisji - przyznaje prof. Szuster-Ciesielska.
- Dodatkowo rodzice powinni mieć świadomość, że jest wąski zakres wiekowy tego programu. Dziecko, które skończy 13 lat, już nie będzie mogło skorzystać z bezpłatnych szczepień - dodaje.
3. To może być źródłem dyskryminacji
"Program widmo" - komentuje w mediach społecznościowych dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. zagrożeń epidemicznych. Mało tego, jak wskazuje - program ma ruszyć za 10 dni, a nawet sami lekarze nie wiedzą, jakie szczepionki będą dostępne.
"Za 10 dni rusza pierwszy w historii polski program powszechnych szczepień przeciw HPV dla 12-13-latków ogłoszony trzy miesiące temu przez Niedzielskiego, a na chwilę obecną nie ma żadnych informacji, jakie będą szczepionki, które placówki będą szczepić, jaka będzie organizacja dostaw..." - pisze ekspert.
W Polsce są dostępne trzy rodzaje szczepionek przeciwko HPV: Cervarix - HPV-16, -18 (dwuwalentna – bo chroni przed dwoma wirusami), Gardasil - HPV-6, -11, -16, -18 (czterowalentna), Gardasil 9 - HPV-6, -11, -16, -18, -31, -33, -45, -52, -58 (dziewięciowalentna),
Wszyscy pacjenci mają możliwość szczepienia przeciwko HPV - odpłatnie. Szczepionka w zależności od wieku jest podawana w schemacie dwu lub trzydawkowym - u pacjentów powyżej 15. roku życia. Jak wynika z informacji portalu Gdzie po lek koszt jednej dawki preparatu Cervarix wynosi ok. 270 zł, za Gardasil 9 trzeba zapłacić od 400 zł do około 800 zł.
- Najstarsza - dwuwalentna Cervarix, jest dwuskładnikowa i daje ochronę przeciwko dwóm onkogennym typom wirusa - HPV 16 i 18, typ 16 jest na szczycie listy onkogennych wirusów HPV. Dalej mamy szczepionkę Gardasil czterowalentną oraz Gardasil 9, która chroni nas przed dziewięcioma typami wirusów - w tym siedmioma onkogennymi - tłumaczy prof. Szuster-Ciesielska.
Z medialnych zapowiedzi wynika, że w programie bezpłatnych szczepień będą dostępne dwa rodzaje szczepionek - Cervarix i Gardasil 9 - i to budzi duże kontrowersje - eksperci pytają, dlaczego nie ma oficjalnych komunikatów, jakie szczepionki będą dostępne i dlaczego część pacjentów ma dostać szczepionkę o niższej skuteczności.
- To teraz tworzy dylematy - czy w każdym punkcie będą dostępne obie szczepionki i kto będzie decydował, którą dane dziecko dostanie? Osobiście uważam, że Gardasil 9 jest znacznie lepszym wyborem, bo daje ochronę przeciwko szerszemu panelowi wirusów onkogennych. Moim zdaniem w pewnym stopniu to jest dyskryminacja - część dzieci dostanie gorszą szczepionkę, cześć lepszą. Pytanie kto będzie o tym decydował - rozważa ekspertka.
Prof. Czajkowski zwraca uwagę również na to, że darmowe szczepienia będą dostępne wyłącznie dla 12-13-latków, tymczasem badania potwierdzają ich skuteczność również w starszych grupach wiekowych. Również osoby, które już zaraziły się wirusem HPV, mogą odnieść korzyść ze szczepienia.
- Szczepienia chronią przed stanami, które prowadzą do nowotworów szyjki macicy, my to nazywamy CIN. Jest to proces bardzo długotrwały. Grupą, u której można się spodziewać ogromnych korzyści z ich zastosowania są pacjentki, u których już stwierdzono zmiany typu CIN i poddano je leczeniu chirurgicznemu. Zauważono, że w tej grupie po zaszczepieniu nawroty choroby są rzadkie. Niestety, te kobiety nie są objęte szczepieniami - podkreśla prof. Czajkowski.
Poprosiliśmy o komentarz Ministerstwo Zdrowia. W chwili publikacji materiału nadal go nie otrzymaliśmy.
Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl
Rekomendowane przez naszych ekspertów
Skorzystaj z usług medycznych bez kolejek. Umów wizytę u specjalisty z e-receptą i e-zwolnieniem lub badanie na abcZdrowie Znajdź lekarza.
