Trwa ładowanie...

Darmowe szczepienia mają ruszyć już 1 czerwca. "Program widmo"

 Katarzyna Grzęda-Łozicka
22.05.2023 16:41
Bezpłatne szczepienia przeciwko HPV tylko dla 12 i 13-latków
Bezpłatne szczepienia przeciwko HPV tylko dla 12 i 13-latków (Getty Images, East News)

Od początku czerwca rusza program darmowych szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Będą mogły z niego skorzystać wszystkie nastolatki w wieku 12 i 13 lat. I to w zasadzie jedyne pewne informacje. Do rozpoczęcia programu zostało półtora tygodnia, a jak wskazują eksperci - sami lekarze niewiele wiedzą na temat szczegółów programu.

spis treści

1. Odpowiada za większość przypadków raka szyjki macicy

Powszechne programy szczepień przeciwko HPV od lat funkcjonują w wielu krajach. Szacuje się, że co roku z powodu raka szyjki macicy umiera prawie 1700 Polek.
Jest on czwartym na świecie pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet.

W Polsce co roku jest wykrywanych 3,5 tys. nowych zachorowań. Ostatnie lata wskazują na wzrost liczby zachorowań u kobiet młodszych po 35. roku życia. HPV odpowiada za blisko 100 proc. przypadków raka szyjki macicy oraz ponad 64 proc. nowotworów pochwy.

Szczepionka HPV powinna być podana przed rozpoczęciem współżycia seksualnego
Szczepionka HPV powinna być podana przed rozpoczęciem współżycia seksualnego (Getty Images)
Zobacz film: "Koszmary senne mogą być objawem choroby"

- Wirus HPV jest szeroko rozpowszechniony i bardzo łatwo się nim zarazić. Zidentyfikowano blisko 200 gatunków HPV, które zarażają różne części ciała. W tym mamy grupę wirusów genitalnych, które przenoszą się na drodze kontaktów seksualnych - tłumaczy prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, immunolog i wirusolog.

- Część z nich powoduje brodawki na narządach, część gatunków jest onkogenna, czyli powoduje transformację komórek, która może doprowadzić do rozwoju nowotworów. Te nowotwory dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Dotyczy to nie tylko nowotworów szyjki macicy, ale także nowotworów gardła, jamy ustnej, odbytu, prącia - dodaje.

W wielu krajach Europy obserwuje się wzrost zapadalności na nowotwory głowy i szyi u osób poniżej 40. r.ż., które nigdy nie paliły i nie nadużywały alkoholu. W tych przypadkach wykazano związek z infekcją wirusem HPV.

- Lista tych schorzeń jest długa. To wirus, który potencjalnie w wielu miejscach może wywołać nowotworzenie. Może prowadzić m.in. do zmian w krtani. Są prace, które wskazują również na możliwy związek HPV z endometriozą - zaznacza w rozmowie z WP abcZdrowie prof. prof. Krzysztof Czajkowski, kierownik II Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, krajowy konsultant w dziedzinie położnictwa i ginekologii.

2. Ruszają szczepienia dla 12- i 13-latków

Eksperci od dawna podkreślają, że wielu nowotworów związanych z zakażeniem HPV można by uniknąć, dzięki szczepieniom.

- Potwierdzają to dane z krajów, gdzie szczepienia przeciwko HPV są powszechne i bezpłatne. To nie są już prognozy, ale twarde dowody, m.in. z Australii czy krajów skandynawskich, gdzie zakażenia wirusem HPV oraz zachorowania na raka szyjki macicy znacznie spadły - podkreślał w rozmowie w rozmowie z WP abcZdrowie prof. Tomasz Paszkowski, kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

- Te szczepionki są bardzo skuteczne, to jest jedyny znany mi przykład szczepionki, która daje lepszą ochronę niż przejście infekcji, a jedynym sposobem profilaktyki są obecnie dostępne szczepionki. - tłumaczy prof. Szuster-Ciesielska.

- Zakażenie genitalnymi typami ludzkiego HPV należy do najczęstszych infekcji wirusowych przenoszonych drogą płciową. Przyjmuje się, że nawet ok. 80 proc. populacji ludzkiej w ciągu swojego życia przechodzi zakażenie wirusami brodawczakowymi, zarówno kobiety, jak i mężczyźni - dodaje wirusolożka.

Eksperci podkreślają, że kluczowe jest szczepienie obu płci w młodym wieku - zanim rozpoczną kontakty seksualne. Zakażenia są przenoszone głównie drogą płciową.

Od 1 czerwca w Polsce rusza długo oczekiwany program bezpłatnych szczepień przeciwko HPV dla nastolatków. Programem zostanie objętych 396 tys. dzieci z rocznika 2010 oraz 313 tys. dzieci z rocznika 2011. Brakuje jednak kampanii informacyjnej dla rodziców i dzieci, uświadamiającej wagę tych szczepień.

- Niespecjalnie widzę wypowiedzi zachęcające do szczepień, informujące o szczegółach programu, z wyjątkiem skromnych informacji prasowych. Bardzo nad tym ubolewam. Na swojej stronie wielokrotnie pisałam o wirusach HPV, o konieczności szczepień dziewczynek i chłopców, bo oni w mniejszym stopniu, ale też są narażeni na nowotwory, a poza tym - nieszczepieni będą stałym źródłem transmisji - przyznaje prof. Szuster-Ciesielska.

- Dodatkowo rodzice powinni mieć świadomość, że jest wąski zakres wiekowy tego programu. Dziecko, które skończy 13 lat, już nie będzie mogło skorzystać z bezpłatnych szczepień - dodaje.

3. To może być źródłem dyskryminacji

"Program widmo" - komentuje w mediach społecznościowych dr Paweł Grzesiowski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. zagrożeń epidemicznych. Mało tego, jak wskazuje - program ma ruszyć za 10 dni, a nawet sami lekarze nie wiedzą, jakie szczepionki będą dostępne.

"Za 10 dni rusza pierwszy w historii polski program powszechnych szczepień przeciw HPV dla 12-13-latków ogłoszony trzy miesiące temu przez Niedzielskiego, a na chwilę obecną nie ma żadnych informacji, jakie będą szczepionki, które placówki będą szczepić, jaka będzie organizacja dostaw..." - pisze ekspert.

W Polsce są dostępne trzy rodzaje szczepionek przeciwko HPV: Cervarix - HPV-16, -18 (dwuwalentna – bo chroni przed dwoma wirusami), Gardasil - HPV-6, -11, -16, -18 (czterowalentna), Gardasil 9 - HPV-6, -11, -16, -18, -31, -33, -45, -52, -58 (dziewięciowalentna),

Wszyscy pacjenci mają możliwość szczepienia przeciwko HPV - odpłatnie. Szczepionka w zależności od wieku jest podawana w schemacie dwu lub trzydawkowym - u pacjentów powyżej 15. roku życia. Jak wynika z informacji portalu Gdzie po lek koszt jednej dawki preparatu Cervarix wynosi ok. 270 zł, za Gardasil 9 trzeba zapłacić od 400 zł do około 800 zł.

- Najstarsza - dwuwalentna Cervarix, jest dwuskładnikowa i daje ochronę przeciwko dwóm onkogennym typom wirusa - HPV 16 i 18, typ 16 jest na szczycie listy onkogennych wirusów HPV. Dalej mamy szczepionkę Gardasil czterowalentną oraz Gardasil 9, która chroni nas przed dziewięcioma typami wirusów - w tym siedmioma onkogennymi - tłumaczy prof. Szuster-Ciesielska.

Z medialnych zapowiedzi wynika, że w programie bezpłatnych szczepień będą dostępne dwa rodzaje szczepionek - Cervarix i Gardasil 9 - i to budzi duże kontrowersje - eksperci pytają, dlaczego nie ma oficjalnych komunikatów, jakie szczepionki będą dostępne i dlaczego część pacjentów ma dostać szczepionkę o niższej skuteczności.

- To teraz tworzy dylematy - czy w każdym punkcie będą dostępne obie szczepionki i kto będzie decydował, którą dane dziecko dostanie? Osobiście uważam, że Gardasil 9 jest znacznie lepszym wyborem, bo daje ochronę przeciwko szerszemu panelowi wirusów onkogennych. Moim zdaniem w pewnym stopniu to jest dyskryminacja - część dzieci dostanie gorszą szczepionkę, cześć lepszą. Pytanie kto będzie o tym decydował - rozważa ekspertka.

Prof. Czajkowski zwraca uwagę również na to, że darmowe szczepienia będą dostępne wyłącznie dla 12-13-latków, tymczasem badania potwierdzają ich skuteczność również w starszych grupach wiekowych. Również osoby, które już zaraziły się wirusem HPV, mogą odnieść korzyść ze szczepienia.

- Szczepienia chronią przed stanami, które prowadzą do nowotworów szyjki macicy, my to nazywamy CIN. Jest to proces bardzo długotrwały. Grupą, u której można się spodziewać ogromnych korzyści z ich zastosowania są pacjentki, u których już stwierdzono zmiany typu CIN i poddano je leczeniu chirurgicznemu. Zauważono, że w tej grupie po zaszczepieniu nawroty choroby są rzadkie. Niestety, te kobiety nie są objęte szczepieniami - podkreśla prof. Czajkowski.

Poprosiliśmy o komentarz Ministerstwo Zdrowia. W chwili publikacji materiału nadal go nie otrzymaliśmy.

Katarzyna Grzęda-Łozicka, dziennikarka Wirtualnej Polski

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Rekomendowane przez naszych ekspertów

Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze