Przyczyny alergii - jakie są powody i rodzaje alergii?

Alergia to bardzo popularne schorzenie – jedno z najczęściej rozpoznawanych na całym świecie. Wśród społeczeństwa panuje powszechne przekonanie, że to problem dotyczący przede wszystkim dzieci i młodzieży. Jednak wcale tak nie jest: wielu dorosłych, a nawet seniorów, również pada nagle ofiarą alergii.

Co gorsza, diagnoza nie zawsze jest prosta. Objawy alergii nie są specyficzne i często mylone są z innymi dolegliwościami, a ostateczne potwierdzenie uzyskuje się dopiero po testach alergicznych i badaniach krwi. Czym właściwie jest alergia i jak ją rozpoznać?

1. Co to jest alergia?

Alergia to specyficzna nadwrażliwość (uczulenie) na niektóre substancje (antygeny), z którymi organizm ma styczność na co dzień w swoim środowisku poprzez spożywanie, oddychanie czy kontakt ze skórą. Statystyki z ostatnich lat pokazują, że rozpoznania alergii są coraz częstsze. Najczęściej diagnozowane są alergie pokarmowe. Specjaliści szacują, że aż 98 proc. wszystkich alergii, które rozpoznaje się u dzieci, to alergia na białko jaja kurzego i mleko.

Silny wzrost rozpoznań alergii pojawił się w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku. Nie bez powodu – naukowcy zauważają, że może to być efektem modyfikacji w codziennej diecie i wzrastającego zanieczyszczenia środowiska oraz zmian w ludzkim genomie.

Te ostatnie są zaś powiązane właśnie ze zmieniającym się trybem życia. Istnieje również teoria, że wspomniane zmiany w genomie mogą być efektem pojawienia się na rynku żywności genetycznie modyfikowanej (GMO). Naukowcy przyznają jednak, że nie mają takiej pewności.

Tak czy inaczej, liczba diagnoz alergii wzrasta. Biała Księga Alergii, stworzona przez specjalistów pod koniec dwudziestego wieku, szacowała, że na przestrzeni całego stulecia alergia dotyczyła około 1 proc. społeczeństwa. Ale już w momencie publikacji Białej Księgi Alergii współczynnik ten wzrósł do 20 proc. i ciągle rośnie.

Oczywiście wpływ na to ma także dużo większa przeżywalność dzieci niż jeszcze sto lat temu. Niemniej, jeśli alergia się dziś pojawia, to jej przebieg jest cięższy.

2. Przyczyny alergii

Choć wiemy na czym polega alergia, przyczyny tego schorzenia nie w każdym przypadku są znane. Za wzrost rozpoznań odpowiada prawdopodobnie wymieniona wcześniej modyfikacja i zanieczyszczenie środowiska, w tym – zawierający alergenne cząsteczki smog. To dlatego alergia dotyka przede wszystkim osoby zamieszkałe w zachodniej Europie i Stanach Zjednoczonych, czyli na obszarach, gdzie funkcjonuje dobrze rozwinięty przemysł.

Jednak nie zawsze to jedyny powód. Przyczyną wielu nietolerancji pokarmowych u dzieci są na przykład przebyte infekcje wirusowe, modyfikacje diety oraz działanie endotoksyn. Coraz częściej diagnozowane są też alergie o podłożu psychogennym. Więcej o przyczynach alergii.

U osób starszych za pojawienie się alergii może odpowiadać nieco słabiej działający system odpornościowy czy więcej przebytych chorób i większa liczba patogenów, z jaką zetknął się dany człowiek na przestrzeni lat. Efekt ten może być także skutkiem ubocznym... wydłużenia się ludzkiego życia. W ubiegłych wiekach seniorzy rzadziej dożywali momentu, w którym odporność ludzkiego organizmu na alergeny spada – szacuje się, że ten naturalny proces zachodzi po 65. roku życia.

3. Rodzaje alergii

Wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje alergii: pokarmowe, wziewne, kontaktowe oraz iniekcyjne. Alergeny kontaktowe to te, z którymi nasza skóra ma bezpośredni kontakt. Najczęściej wywołują one objawy atopowego zapalenia skóry: świąd, zaczerwienienie, wypryski (grudkowe lub pęcherzykowe) i potrzebę ciągłego drapania.

Najczęstsze alergeny kontaktowe to kurz, wełna, bakterie, ciepło, kosmetyki i detergenty oraz... stres, który działa od wewnątrz, ale daje te same objawy w przypadku atopii. Inną formą alergii kontaktowej jest na przykład alergiczne zapalenie spojówek, któremu towarzyszy łzawienie, pieczenie, obrzęk i zaczerwienienie.

Alergia kontaktowa często występuje u dzieci razem z alergią pokarmową. Część chorych z niej wyrasta, ale większość boryka się w dorosłym życiu z innymi formami alergii.

Alergeny iniekcyjne to z kolei alergeny podawane przez wstrzyknięcie – czy to w formie zastrzyku, czy jadu owadów żądlących. Spektrum objawów jest bardzo różne. Najczęściej są łagodne i kończą się na świądzie, obrzęku czy pokrzywce, jednak w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić do zaburzeń oddychania, problemów z pracą serca i skończyć się zgonem chorego.

Na szczęście, są to rzadkie przypadki, warto jednak mieć wiedzę na temat tego, czy jesteśmy uczuleni na jad owadów i leki – ta świadomość sprawi, że bliscy będą mogli udzielić nam profesjonalnej pomocy, a nawet uratować życie.

4. Alergeny wziewne

O wiele częstsze są jednak pospolite alergie wziewne. Według danych statystycznych, w Polsce najczęstszą formą tej alergii jest uczulenie na pyłki roślin. Drugie w kolejności są alergie na roztocza oraz na kurz. Co ciekawe, alergie rzadko występują solo, a w przypadku alergii wziewnych jest to bardzo widoczne.

Potężnym wziewnym alergenem jest wspomniany wcześniej smog, który wywołuje duszności, złe samopoczucie i wysypki skórne. Ale nie tylko: uczulają nas również często chwasty i zioła. W tym popularny mniszek lekarski, który jest składnikiem wielu leków i suplementów diety. Warto więc ustalić, czy dolegliwości nie biorą się z powodu zażywania określonych preparatów.

Najczęstszym objawem alergii wziewnej jest katar. Wiele osób myli go z katarem związanym z przeziębieniem. Co je więc odróżnia? Katarowi alergicznemu nie towarzyszy raczej podwyższona temperatura ciała, bardzo częsta przy przeziębieniu. Katar przeziębieniowy ma również żółto-zieloną barwę, a po kilku dniach gęstnieje. Katar alergiczny jest zaś wodnisty i raczej przezroczysty oraz utrzymuje się dłużej niż kilka dni. Charakterystycznym objawem dla obydwu schorzeń jest również kaszel. I on również różni się w zależności od choroby: kaszel przeziębieniowy jest zazwyczaj mokry, a alergiczny – suchy i duszący. Przeziębieniu towarzyszy bolące gardło i ogólne rozbicie, a alergii – zmiany skórne i duszności. Często pojawia się też alergiczna pokrzywka i opisane wcześniej zmiany atopowe na skórze. Jeżeli zauważymy też pewną regularność, jeśli chodzi o pojawiające się objawy – na przykład borykamy się z nimi o tej samej porze roku – z pewnością możemy podejrzewać, że dotknęła nas właśnie alergia.

5. Alergeny pokarmowe

Alergeny pokarmowe to coś, z czym boryka się ogrom Polaków. Szczególnie często diagnozowane są u dzieci – ale nie tylko u nich. Dorośli zwykle uczuleni są na białko jaja kurzego, soję, gluten, orzechy arachidowe i ryby oraz owoce morza.

Na dodatek, przebieg alergii pokarmowych jest coraz cięższy, co zaobserwowano na podstawie badań klinicznych obejmujących lata 2004-2014. Coraz więcej osób musi więc przechodzić na specjalne diety dla alergików, które umożliwiają im codzienne funkcjonowanie bez dyskomfortu.

Alergie pokarmowe nie są również łatwe w diagnozowaniu – ich przebieg nie należy do specyficznych. Wymioty, silne bóle brzucha i biegunka to objawy, które zwykle przypisujemy spożyciu nieświeżej żywności. Tymczasem może być to właśnie objaw nietolerancji pokarmowej. Częstym symptomem jest również wysypka.

Często dopiero po zrobieniu testów alergicznych okazuje się co jest prawdziwym powodem naszych dolegliwości. Stąd przy każdym podejrzeniu alergii należy skonsultować się z lekarzem, który ustali, czy w naszym przypadku warto przeprowadzać szczegółową diagnostykę tego schorzenia oraz zaleci ewentualną farmakoterapię.

O ile w przypadku alergenów wziewnych zazwyczaj stosuje się preparaty (na przykład w aerozolu), o tyle nietolerancjom pokarmowym zapobiega się najczęściej eliminując z diety produkty alergenne. Warto wówczas porozmawiać nie tylko z lekarzem, ale i z dietetykiem, który pomoże nam ułożyć właściwy jadłospis, zwłaszcza w przypadku, gdy uczuleni jesteśmy na wiele składników żywnościowych.

Dzięki temu, będziemy w stanie pozbyć się męczących dolegliwości, bez destabilizowania ilości składników odżywczych w diecie. Alergia to niezwykle kłopotliwe schorzenie, jednak przy współpracy ze specjalistami i przestrzeganiu ich zaleceń, z pewnością da się z nią żyć.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Publikacja sponsorowana