Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: lek. Magdalena Reszczyńska

Wapń całkowity - biochemia krwi, rola w organizmie, stężenie, badanie, norma

Avatar placeholder
Patrycja Nowak 28.08.2023 18:37
Wysokość stężenia wapnia w organizmie zależy od wielkości jego podaży w pokarmie, stopnia wchłaniania z jelit.
Wysokość stężenia wapnia w organizmie zależy od wielkości jego podaży w pokarmie, stopnia wchłaniania z jelit. (adobestock)

Analiza krwi jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych badań. Jednak krew można analizować nie tylko pod kątem składników morfologicznych, takich jak erytrocyty, leukocyty czy płytki krwi. Lekarz często zleca wykonanie badania biochemicznego osocza. Dzięki tym badaniom można dowiedzieć się m.in.: jaki jest poziom enzymów, białek, elektrolitów i pierwiastków śladowych w organizmie. Biochemia krwi daje obraz funkcjonowania prawie wszystkich narządów ciała.

spis treści

1. Na czym polega badanie biochemiczne krwi?

Aby wytrącić osocze z krwi, dokonuje się odwirowania krwi pełnej, czyli takiej, która zawiera wszystkie regularnie występujące elementy komórkowe. Następnie oczyszcza się je z włóknika, dzięki czemu uzyskuje się surowicę. W uproszczeniu można napisać, że składnikami osocza są:

  • woda,
  • białka (w tym enzymy),
  • hormony,
  • elektrolity i pierwiastki śladowe (do nich zalicza się wapń całkowity),
  • inne substancje.
Zobacz film: "Badania krwi - limfocyty"

Badanie biochemiczne krwi dostarcza wielu cennych informacji na temat funkcjonowania organizmu, może naprowadzać na rozpoznanie chorób oraz pomagać w ocenie wyników leczenia. Współczesna medycyna nie mogłaby się obyć bez oceny zmian składu w osoczu krwi. Opracowano grupy oznaczeń, które mają ułatwić ocenę funkcjonowania określonych narządów. Są to, tzw. profile oznaczeń. Wyróżnia się:

  • profil kontrolny (ogólny) - sód, potas, chlorki, mocznik, kreatynina, glukoza,
  • profil nerkowy - sód, potas, mocznik, kreatynina,
  • profil wątrobowy - transaminazy (alaninowa i asparaginianowa), GTTp, ALP (fosfataza alkaliczna), bilirubina, albumina,
  • profil kostny - białko całkowite, albumina, wapń, fosfor, fosfataza alkaliczna,
  • profil sercowy - CK (kinaza kreatynowa), LDH (dehydrogenaza mleczanowa), potas, troponiny,
  • profil lipidowy - cholesterol całkowity, triglicerydy, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
  • profil tarczycowy - TSH, wolne hormony tarczycy (FT3, FT4).

Poszczególne składniki osocza w odniesieniu do badania biochemicznego krwi mają ustalone wartości referencyjne, czyli inaczej granice normy. Mogą się one różnić w zależności od przyjętych ustaleń danego laboratorium. Każdy ze składników osocza jest oznaczany skrótem. W niektórych przypadkach ten sam związek ma kilka obowiązujących skrótów.

2. Wapń całkowity – rola w organizmie

Wapń (Ca) stanowi 1,4-1,6 proc. ogólnej masy człowieka. Jest pierwiastkiem, który w organizmie bierze udział w neurotransmisji bodźców w mięśniach szkieletowych i w mięśniu sercowym oraz w procesach krzepnięcia krwi. Ponad 99 proc. wapnia znajduje się w kościach, a pozostała część w płynach zewnątrz- i wewnątrzkomórkowych. Ok. 40 proc. wapnia znajdującego się w osoczu jest związana z białkami, głównie z albuminą. Wapń we krwi w 10 proc. występuje w postaci cytrynianów, mleczanów, fosforanów, a pozostałe 50 proc. stanowi wapń zjonizowany, wolny.

3. Wapń całkowity – stężenie

Wysokość stężenia wapnia w organizmie zależy od wielkości jego podaży w pokarmie, stopnia wchłaniania z jelit. Stężenie wapnia zalży od jego podaży, stopnia wchłaniania z jelit, aktywizacji z kości i stopnia jego wydalania wraz z moczem. Witamina D oraz hormon przytarczyc - parathormon - zwiększają wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, pobudzają jego aktywizację z kości oraz hamują jego wydalanie z moczem.

4. Wapń całkowity – normy i wyniki poza normą

Prawidłowe stężenie wapnia całkowitego we krwi u dorosłego, zdrowego człowieka to 2,25-2,75 mmol/l (9-11 mg/dl), natomiast wapnia zjonizowanego: 1,0-1,3 mmol/l (4-5,2 mg/dl). Zakresy te mogą nieznacznie różnić się w poszczególnych laboratoriach, więc jeśli na wyniku podany jest zakres normy to należy się nim kierować.

Zwiększony poziom wapnia występuje w:

  • nadmiernym wchłanianiu wapnia z przewodu pokarmowego (np. przy przedawkowaniu wit. D),
  • nadmiernym uwalnianiu wapnia z kości spowodowanym np. zwiększonym wydzielaniem parathormonu, niektórymi nowotworami czy przedawkowaniem witaminy A,
  • zbyt małym wydalaniu wapnia z moczem, spowodowanym np. stosowaniem leków tiazydowych, teofiliny.

Zmniejszony poziom wapnia w surowicy krei - hipokalcemia - występuje w:

  • zaburzeniach syntezy parathormonu (np. w niedoczynności przytarczyc),
  • przypadku przerzutów raka piersi i raka prostaty,
  • niskiej podaży witaminy D i jej aktywnych metabolitów,
  • upośledzeniu wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego,
  • nadmiernym odkładaniu się wapnia w tkankach (np. w ostrym zapaleniu trzustki),
  • nadmiernej utracie wapnia z moczem,
  • niskim poziomie magnezu,
  • nadmiernym wytwarzaniu kalcytoniny.

Musisz to wiedzieć

Typowym przejawem hipokalcemii (niskiego poziomu wapnia zjonizowanego w surowicy) jest tężyczka. Polega ona na drętwieniach oraz niekontrolowanych skurczach mięśni, spowodowanych zaburzeniami przewodzenia nerwowo-mięśniowego. Niekontrolowana tężyczka może zagrażać życiu, doprowadzając do skurczu mięśni dróg oddechowych i tętnic wieńcowych. Dożylne podanie wapnia jest w takich przypadkach ratunkiem dla chorego.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Biopsja przytarczyc
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze