Cholesterol całkowity - rodzaje, badanie, normy, jak obniżyć cholesterol
Cholesterol całkowity oznacza się podczas badania biochemicznego krwi. Nadmiar cholesterolu całkowitego utożsamiany jest zazwyczaj z nadwagą, spożywaniem tłustych potraw oraz z ryzykiem zawału serca oraz udaru. Warto jednak pamiętać, że część cholesterolu całkowitego związana jest z frakcją LDL (zły cholesterol), a pozostała część z frakcją HDL (dobry cholesterol).
Zobacz film: "Nie taki straszny, jak go malują - cholesterol"
- 1. Co to jest cholesterol całkowity?
- 2. Rodzaje cholesterolu
- 3. Wskazania do badania cholesterolu całkowitego
- 4. Przebieg badania cholesterolu całkowitego
- 5. Normy cholesterolu całkowitego
- 5.1. Niski poziom cholesterolu całkowitego
- 5.2. Wyższy poziom cholesterolu całkowitego
- 6. Jak obniżyć poziom cholesterolu całkowitego?
- 6.1. Oliwa z oliwek i olej rzepakowy
- 6.2. Ryby
- 6.3. Warzywa i owoce
- 6.4. Migdały i orzechy
- 6.5. Płatki owsiane
- 6.6. Fasola i inne rośliny strączkowe
- 6.7. Marsz, pływanie, spacer
1. Co to jest cholesterol całkowity?
Cholesterol całkowity jest tłuszczowym związkiem chemicznym. Dostarczany z pożywienia określany jest jako cholesterol egzogenny, natomiast syntezowany w wątrobie to cholesterol endogenny.
Cholesterol całkowity pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Jest składnikiem błon komórkowych, a także bierze udział w tworzeniu żółci i hormonów sterydowych. Narządem odpowiedzialnym za metabolizm cholesterolu całkowitego jest wątroba.
Poprzez łączenie się z triglicerydami, fosfolipidami i białkami tworzy lipoproteiny. Cholesterol całkowity to wartość cholesterolu w surowicy, związanego z różnymi frakcjami.
50-75 procent tej wartości stanowi LDL, czyli zły cholesterol, odkładający się w tętnicach, a tym samym grożący miażdżycą. 20-35 procent to frakcja HDL, czyli dobry cholesterol, działający przeciwmiażdżycowo.
2. Rodzaje cholesterolu
Cholesterol HDL – jest to tzw. cholesterol dobry, wyodrębniony z cholesterolu całkowitego. Odpowiada on za usuwanie cholesterolu ze ścian naczyń oraz zapobieganie miażdżycy. Jego wysokie stężenie chroni przed różnego rodzaju chorobami krążenia.
Najkorzystniejszą sytuacją jest wysokie stężenie cholesterolu HDL w organizmie, przy jednoczesnym niskim stężeniu LDL. Cholesterol LDL – nazywany złym cholesterolem, jest transportowany za pomocą lipoprotein, czyli białek połączonych z tłuszczami.
Służy do budowy błon komórkowych i kwasów tłuszczowych. Jego zbyt wysokie stężenie może powodować udary mózgu, choroby niedokrwienne, a także zawały.
3. Wskazania do badania cholesterolu całkowitego
- pierwotna hipercholesterolemia,
- wtórna hipercholesterolemia,
- podejrzenie choroby wieńcowej,
- monitorowanie leczenia środkami obniżającymi poziom tłuszczów,
- monitorowanie leczenia chorób, które powodują wtórne hipercholesterolemie,
- cukrzyca,
- choroby tarczycy,
- zaburzenia wchłaniania w przewodzie pokarmowym.
4. Przebieg badania cholesterolu całkowitego
Cholesterol całkowity jest oznaczany we krwi, a dokładniej w osoczu. W celu zbadania cholesterolu całkowitego pobiera się próbkę krwi żylnej (zazwyczaj z żyły łokciowej), po czym przekazywana jest ona do analizy laboratoryjnej.
Przed badaniem poziomu cholesterolu całkowitego należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, których działanie mogłoby wpłynąć na wynik.
Zazwyczaj określenie ilości cholesterolu wykonuje się podczas badania nazywanego lipidogramem, wówczas oznacza się także stężenie LDL, HDL i triglicerydów.
5. Normy cholesterolu całkowitego
Cholesterol całkowity należy analizować na podstawie norm przedstawionych na każdym wyniku. Prawidłowy poziom cholesterolu całkowitego mieści się w granicach 150-200 mg/dl, czyli 3,9 - 5,2 mmol/l.
Granicę normy cholesterolu całkowitego stanowią wartości 200-250 mg/dl (5,2-6,5 mmol/l). Wynik z tego przedziału jest alarmujący i powinien skłonić osobę badaną do zmiany stylu życia. Natomiast wartości powyżej 250 mg/dl (6,5 mmol/l) są już bardzo niebezpieczne dla zdrowia.
5.1. Niski poziom cholesterolu całkowitego
Choroby wątroby mogą wpłynąć na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi. Należą do nich:
- marskość wątroby;
- martwica wątroby;
- infekcje wątroby;
- toksyczne uszkodzenie wątroby,
- niedokrwistość,
- posocznica,
- nadczynność tarczycy.
5.2. Wyższy poziom cholesterolu całkowitego
Podwyższony cholesterol może świadczyć o rozwoju chorób, takich jak:
- hiperlipoproteinemia (wrodzona, wzmożona synteza cholesterolu),
- niewydolność nerek,
- łuszczyca,
- cukrzycę;
- zespół nerczycowy,
- zastój żółci;
- niedoczynność tarczycy,
- alkoholizm,
- spożywanie wysokotłuszczowych potraw.
6. Jak obniżyć poziom cholesterolu całkowitego?
W obniżeniu poziomu cholesterolu pomoże zmiana diety. Ważne jest ograniczenie spożycia zwierzęcych tłuszczów, a zwiększenie ilości produktów, takich jak:
- ryby,
- wędliny,
- chude mięso,
- owoce,
- warzywa,
- woda (ok. 8 szklanek dziennie),
- produkty zbożowe,
- ciemne pieczywo,
- orzechy.
Dodatkowo należy zwiększyć aktywność fizyczną i zrezygnować ze słodyczy. Od lat lekarze alarmują, że wysoki cholesterol to szybka droga do zawału, udaru, miażdżycy, niepełnosprawności. Dobra wiadomość jest taka, że można z nim walczyć, wystarczy zmienić dietę, zamienić tłuszcze zwierzęce na roślinne i spożywać więcej ryb.
6.1. Oliwa z oliwek i olej rzepakowy
W diecie antycholesterolowej ważny jest rodzaj tłuszczów, które spożywamy. Zamieńmy te zwierzęce na roślinne. Olej słonecznikowy, kukurydziany są bogatym źródłem wielonienasyconych kwasów.
Z kolei olej rzepakowy i oliwa tłoczona z oliwek zawierają jednonienasycone kwasy, te substancje świetnie obniżają poziom złego cholesterolu. Warto jednak spożywać je na surowo.
Olej lniany tłoczony na zimno wykazuje takie samo działanie. Zmniejsza zły cholesterol LDL i zwiększa dobry HDL. Nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowej pracy nerek, układu oddechowego, pokarmowego i krążenia.
6.2. Ryby
Zawarte w rybach kwasy omega-3 obniżają trójglicerydy, jednocześnie podwyższając poziom dobrej frakcji cholesterolu HDL. W efekcie zmniejszają ryzyko miażdżycy, chorób serca i udaru mózgu.
Z badań przeprowadzonych na uniwersytecie Harvarda wynika, że 85 g łososia tygodniowo zmniejsza ryzyko śmierci z powodu chorób serca o 36 procent.
6.3. Warzywa i owoce
Niebagatelną rolę w walce ze złym cholesterolem odgrywają owoce i warzywa. Czosnek słynie przede wszystkich ze swych antybakteryjnych właściwości.
Uznawany jest jako naturalny antybiotyk, dlatego stosowany jest w przeziębieniu, zarówno leczniczo jak i profilaktycznie. Obniża także poziom cholesterolu, wystarczy jeść dwa ząbki dziennie.
Jabłka działają w naszym organizmie niczym szczotka, wymiatają szkodliwe substancje, m.in. cholesterol, to głównie zasługa błonnika. Badania udowadniają, że jedzenie 4 jabłek dziennie zmniejsza cholesterol o 25 procent.
Owoce te zawierają także pektyny oraz polifenole, które poprawiają metabolizm. Bogate w błonnik są również porzeczki, jagody, agrest, maliny, winogrona oraz marchewka i pietruszka.
Amerykańscy badacze dowiedli, że trzy szklanki dziennie soku z żurawiny pite przez trzy miesiące podwyższają dobry cholesterol HDL o 10 procent.
6.4. Migdały i orzechy
Badania naukowców potwierdzają dobroczynny wpływ migdałów na nasze zdrowie. Są nie tylko smaczne, ale ze względu na obecność nienasyconych kwasów znacznie obniżają cholesterol.
40 gramów migdałów zmniejsza cholesterol o 5 procent, a 70 gramów aż o 9 procent. Dodatkowo migdały to źródło magnezu, potasu i witaminy E. Cholesterol obniżą także orzechy laskowe i włoskie.
6.5. Płatki owsiane
Płatki owsiane sprawdzają się w diecie niskocholesterolowej. Codzienne spożywanie owsianki zmniejsza cholesterol o 23 procent. To zasługa błonnika, ale i bioaktywnych związków - awentramidów, które chronią naczynia przez złogami tłuszczowymi i w konsekwencji prowadzą do zawału serca.
Owies to także źródło witaminy B1 i kwasu foliowego. Płatki owsiane są także pomocne w walce z otyłością, osoby, które włączyły do diety owsiankę o 50 procent mają większe szanse na zachowanie smukłej sylwetki.
6.6. Fasola i inne rośliny strączkowe
Cholesterol świetnie obniżają rośliny strączkowe. Spożywanie pół filiżanki gotowanej fasoli dziennie przez 12 tygodni zmiejsza poziom cholesterolu LDL o ok. 7 procent.
Podobne działanie wykazuje groch, cieciorka i soczewica. Jedna pełna porcja roślin strączkowych czyli 3/4 szklanki redukuje poziom cholesterolu o 5 procent, zmniejszając ryzyko chorób serca.
6.7. Marsz, pływanie, spacer
Codzienna aktywność fizyczna chroni przed otyłością, cukrzycą i chorobami serca. Spalając tkankę tłuszczową redukujemy cholesterol. Specjaliści od sportu, podobnie jak dietetycy opracowali swoją piramidę zdrowia, zalecają codzienny przynajmniej półgodzinny spacer.
Warto zostawić czasami samochód na parkingu, a windę zamienić na schody. Dodatkowo trzy razy w tygodniu powinniśmy energiczne maszerować. Efektywna będzie także jazda na rowerze czy pływanie.
Warto też dwa razy w tygodniu włączyć trening aerobowy na siłowni. Ważna jest regularność, sporadyczne ćwiczenia nie przyniosą oczekiwanego rezultatu. Zacząć można od spacerów na świeżym powietrzu.
Komentarze