Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Małgorzata Waszkiewicz

Lipidogram - wskazania, przebieg, normy, interpretacja

Lipidogram to analiza poziomu frakcji lipidowych we krwi
Lipidogram to analiza poziomu frakcji lipidowych we krwi (123rf.com)

Lipidogram to badanie polegające na analizie wyników badania poziomu cholesterolu we krwi, frakcji cholesterolu LDL i HDL oraz poziomu triglicerydów. Dodatkowo na podstawie lipidogramu wykonywane są współczynniki aterogenności: indeks Castelliego, indeks API i inne. Lipidogram odzwierciedla stan gospodarki lipidowej organizmu. Analiza lipidów krwi pozwala na określenie ryzyka pojawienia się takich chorób, jak miażdżyca czy choroba niedokrwienna serca.

spis treści

1. Wskazania do lipidogramu

Lipidogram należy wykonać w określonych przypadkach. Badania cholesterolu koniecznie powinny być przeprowadzone u wszystkich kobiet powyżej 45. i u mężczyzn powyżej 35. roku życia. Zwykle w lipidogramie, jako pierwsze oznacza się stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL. Najlepiej jednak, aby pierwszy lipidogram był wykonany znacznie wcześniej - około 20. roku życia. Im szybciej ewentualne nieprawidłowości zostaną wykryte i wdrożone zostanie odpowiednie postępowanie, tym krócej naczynia krwionośne narażone będą na szkodliwe działanie wysokiego stężenia cholesterolu.

Bezwzględna konieczność kontroli gospodarki tłuszczowej organizmu w lipidogramie już od młodych lat zachodzi u osób, u których ryzyko chorób układu krążenia jest podwyższone: chorych na cukrzycę, z nadciśnieniem tętniczym, palących papierosy, pochodzących z rodzin obciążonych występowaniem w młodym wieku chorób układu krążenia

2. Przygotowanie do badania

Zobacz film: "Cholesterolu nie trzeba się bać"

Lipidogram powinno się wykonać na czczo – najlepiej, aby od ostatniego posiłku upłynęło 12 godzin. W dniach poprzedzających lipidogram powinno się stosować dietę typową dla swojego trybu życia (głodówki, jak również przejadanie się mogą zafałszować oznaczenie).

3. Poziom frakcji lipidowych we krwi

Lipidogram to analiza poziomu frakcji lipidowych we krwi. Lipidogram jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych. Czasami lipidogram bywa trudny do zinterpretowania ze względu na wiele czynników wpływających na stężenie poszczególnych frakcji cholesterolu we krwi. Na lipidogram składa się oznaczenie takich parametrów, jak:

10 najpowszechniejszych błędów dotyczących cholesterolu
10 najpowszechniejszych błędów dotyczących cholesterolu [11 zdjęć]

Wysoki cholesterol może poważnie zagrażać naszemu zdrowiu. Do głównych przyczyn występowania hipercholesterolemii

zobacz galerię
  • poziom cholesterolu całkowitego (TChol),
  • poziom frakcji HDL (HDL-Chol),
  • poziom frakcji LDL (LDL-Chol),
  • poziom trójglicerydów (TAG).

Wykonanie lipidogramu pozwala na określenie czy istnieją zaburzenia w gospodarce lipidowej organizmu. Jednak zależności między poszczególnymi parametrami w lipidogramie mogą być trudniejsze do zinterpretowania. Dlatego też wyliczane są specjalne wskaźniki aterogenności, na podstawie wyników otrzymanych w lipidogramie. Zaliczamy do nich:

  • wskaźnik Castelliego,
  • wskaźnik osoczowy API – Atherogenic Index of Plasma,
  • stosunek LDL/HDL,
  • stosunek apolipoproteiny B do apolipoproteiny A-I (ApoB/ApoA-I),
  • stosunek LDL/ApoB.

Indeks Castelliego wyliczany jest w bardzo prosty sposób, bowiem dzieli się wartość cholesterolu całkowitego przez poziom frakcji HDL. Pozwala on określić ryzyko występowania miażdżycy. Szczególnie jest pomocny, gdy wartości lipidogramu są bliskie wartościom granicznym.

Indeks API oblicza się nieco trudniej, ale odzwierciedla on zależności między LDL, IDL, VLDL a HDL. Pomocny jest w określaniu ryzyka chorób krążenia, szczególnie choroby niedokrwiennej serca. Współczynnik API stosowany jest także do monitorowania dyslipidemii oraz kontrolowania leczenia cukrzycy, doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi, które wpływają na poziom triglicerydów i HDL.

4. Wartość lipidogramu

Lipidogram nie ma ściśle określonych norm, które można byłoby odnieść do całej populacji. Określając zakres wartości prawidłowych lipidogramu dla danej osoby, oszacować należy wcześniej ryzyko rozwoju u niej chorób układu sercowo-naczyniowego.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

Zakresy wartości prawidłowych lipidogramu:

  • Cholesterol całkowity (TC) i cholesterol LDL (LDL-C) - tzw. zły cholesterol. Dla zdrowych osób, u których ryzyko rozwoju chorób układu krążenia nie jest wyższe od przeciętnego, prawidłowe wartości przedstawiają się następująco:
Wartość prawidłowa
Cholesterol całkowity (TC)
LDL-cholesterol (LDL-C)

Dla osób, u których zdiagnozowana została choroba wieńcowa bądź cukrzyca, stężenie TC nie powinno przekraczać 175 mg/dl (4,5 mmol/l), zaś LDL-C – 100 mg/dl (2,5 mmol/l).

  • Cholesterol HDL (HDL-C) – tzw. dobry cholesterol. W odróżnieniu od TC i LDL-C, dla cholesterolu HDL określa się nie górną, ale dolną granicę normy - wynika to z faktu, że obniżone jego stężenie jest czynnikiem zwiększającym ryzyko chorób układu krążenia.

| | Wartość prawidłowa | | HDL-cholesterol | Kobiety: >45 mg/dl (wg niektórych źródeł: >50 mg/dl) Mężczyźni: >40 mg/dl |

    • Trójglicerydy (TG). Stężenie triglicerydów we krwi nie powinno przekraczać 150 mg/dl (1,7 mmol/l).

Wskaźnik Castelliego różni się w zależności od tego czy pacjent przebył zawał serca czy też nie. Wartości zalecane to:

  • u osób po zawale mięśnia sercowego: mężczyźni mniej niż 3,5, kobiety mniej niż 3,0;
  • u osób zdrowych: mężczyźni mniej niż 4,5, kobiety mniej niż 4,0.

Najlepszy jest wynik 2,5 wskaźnika Castelliego. Wynik tego parametru jest jednak uzależniony od sposobu jego wykonania. W przypadku metody API może być on wyższy. Jeżeli wartość API wynosi powyżej 0,5 oznacza zwiększone ryzyko ujawnienia się chorób krążenia.

5. Interpretacja lipidogramu

Lipidogram wskazuje na różne choroby. Podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i jego frakcji LDL może wynikać z:

  • nieprawidłowo prowadzonego trybu życia (diety z dużą zawartością tłuszczów zwierzęcych i węglowodanów prostych, niedostatecznej aktywności fizycznej);
  • predyspozycji genetycznej (odchylenia w lipidogramie spotyka się wtedy zwykle u wielu członków tej samej rodziny);
  • niedoczynności tarczycy;
  • schorzeń nerek (np. przewlekłej choroby nerek);
  • chorób wątroby;
  • terapii niektórymi lekami (antykoncepcja hormonalna, glikokortykosteroidy, leki stosowane w leczeniu zakażenia wirusem HIV).

Wzrost stężenia triglicerydów we krwi towarzyszy:

  • niewłaściwej diecie i małej aktywności fizycznej;
  • cukrzycy;
  • zapaleniu trzustki;
  • niedoczynności tarczycy;
  • niewydolności nerek;
  • może mieć także podłoże genetyczne.

Im niższe wartości cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL (tzw. złego) oraz triglicerydów, tym lepiej. Jednak czasami bardzo niskie ich stężenia wskazywać mogą na stany chorobowe, takie jak:

Zbyt niskie stężenie cholesterolu HDL (tzw. dobrego), jak już wspomniano, ma niekorzystny wpływ na układ krążenia. Wynika ono najczęściej z niehigienicznego trybu życia, może mieć także podłoże genetyczne.

Zobacz także:

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze