Trwa ładowanie...

Tkanka chrzęstna (chrząstka) - charakterystyka, rola w organizmie, najczęstsze choroby

 Kinga Olchowy
17.11.2022 10:23
Tkanka chrzęstna należy do grupy tkanek łącznych
Tkanka chrzęstna należy do grupy tkanek łącznych (123rf)

Tkanka chrzęstna należy do grupy tkanek łącznych. Charakteryzuje się dużą wytrzymałością, łączy elementy układu kostnego z mięśniowym. Tworzy powierzchnię stawów, a jej nieprawidłowa praca może przyczynić się do rozwoju zwyrodnienia i schorzeń, których głównym objawem jest ból w stawach. Co charakteryzuje tkankę chrzęstną i jak dbać o jej kondycję?

spis treści

1. Czym jest tkanka chrzęstna?

Tkanka chrzęstna to jedna z rodzajów tkanki łącznej szkieletowej, potocznie nazywana chrząstka. Mówi się o niej jako o tkance podporowej. Jest słabo zmineralizowana i nie jest unerwiona. Odpowiada za tworzenie powierzchni stawów, a także łączy ze sobą wszystkie elementy układów: kostnego i mięśniowego.

1.1. Budowa tkanki chrzęstnej

Tkaka chrzęstna zbudowana jest z komórek chrzęstnych, czyli chondrocytów oraz tzw. amorfiznej substancji międzykomórkowej. Ta z kolei składa się głównie z kwasu hialuronowego i proteoglikanów. Żaden z elementów tkanki chrzęstnej nie zawiera naczyń limfatycznych ani krwionośnych, nie posiada też systemu nerwowego. Pokryta jest substancją zwaną ochrzęstną.

Zobacz film: "Co oznacza ból stawów? [Specjalista radzi]"

Chrząstka jest tkanką bardzo delikatną. Szybko wzrasta i jest podatna na wszelkie odkształcenia. Dzięki temu doskonale sprawdza się w układzie kostnym młodych kręgowców, w tym także dzieci na etapie płodowym i noworodkowym.

Z czasem zostaje u kręgowców zastąpiona przez kości. Posiada zdolność do regeneracji, ale tylko na etapie wzrostu - w przypadku ludzi jest to okres dzieciństwa. Tkanka chrzęstna odżywia się poprzez przenikanie substancji odżywczych z i do ochrzęstnej.

1.2. Rodzaje tkanki chrzęstnej

Wśród komórek tkanki chrzęstnej da się wyróżnić kilka rodzajów. Różnią się one od siebie budową, proporcjami oraz funkcją w organizmie. Podstawowy podział tkanki chrzęstnej wyróżnia takie składowe, jak:

  • tkanka chrzęstna szklista - posiada gładką, twardą powierzchnie i zbudowana jest z silnych włókien kolagenowych. Tworzy elementy stawów, chrząstki krtani, tchawicy i oskrzeli, a także część żeber.
  • tkanka chrzęstna włóknista - odpowiada za tworzenie ścięgien i więzadeł. Również składa się głównie z kolagenu, ale innego typu, niż tkanka szklista. Dzięki temu jest bardziej elastyczna. Tworzy dodatkowo krążki międzykręgowe, chrzęstne części spojeń łonowych oraz tzw. łąkotki w kolanach.
  • tkanka chrzęstna sprężysta - cechuje się dużą elastycznością, dlatego obecna jest przede wszystkim w małżowinach usznych, nosie, a także tworzy niektóre części krtani.

2. Rola tkanki chrzęstnej w organizmie

Tkanka chrzęstna spełnia w organizmie funkcje podporowe, co oznacza, że stabilizuje szkielet i łączy ze sobą wszystkie elementy układu kostnego. Zapewnia także odpowiednią płynność ruchów dzięki temu, że chrząstki międzystawowe są wytrzymałe, gładkie i umożliwiają łagodne przemieszczanie się między sobą.

Chrząstki są także wyjątkowo wytrzymałe, dzięki czemu zapewniają utrzymanie pełnej sprawności ruchowej przez wiele lat.

Tkanka chrzęstna szczególne znaczenie ma w okresie rozwojowym - kiedy dziecko rośnie, jego ciało się zmienia, a kości bardzo szybko wzrastają. Większość kości w okresie dojrzewania i dzieciństwa zbudowana jest niemal w całości z tkanki chrzęstnej, co umożliwia ich wzrost i zapewnia odpowiednią regenerację podczas urazów.

Tkanka chrzęstna pokrywa także przestrzenie międzykręgowe, spojenia łonowe oraz miejsca przyczepu ścięgien i więzadeł do kości. Zapewnia to elastyczność i odporność na urazy.

3. Choroby tkanki chrzęstnej

Choroby tkanki chrzęstnej najczęściej związane są z wiekiem i towarzyszącym mu procesom degeneracyjnym w organizmie. Można powiedzieć, że z czasem chrząstki zaczynają się "zużywać", włókna kolagenowe zanikają, a sprawność ruchowa staje się mniejsza.

Czasem zdarza sie, że do uszkodzenia tkanki chrzęstnej dochodzi w młodym wieku. Wówczas przyczyną tego stanu są częste urazy, uwarunkowania genetyczne lub zaniedbania dietetyczne (nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, unikanie zdrowych posiłków).

Zdarza się także, że za problemy z układem chrzęstnym odpowiada brak ruchu.

Najczęściej z degeneracją tkanki chrzęstnej wiążą się:

  • zmiany zwyrodnieniowe, szczególnie w okolicy stawu biodrowego, kręgosłupa lub stawów w kończynach);
  • zmiany w kręgosłupie i tzw. zespoły korzeniowe związane z dyskopatią (np. rwa kulszowa)
  • zmiany w stawach śródręczno-paliczkowych (szczególnie u osób starszych lub pracujących przy komputerze).

Bardzo często stany chorobowe obejmują łąkotki w kolanach. To taka część stawu kolanowego, która jest wyjątkowo obciążona podczas biegania, chodzenia czy podskakiwania. Przez to wszelkie zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kolan pojawiają się stosunkowo szybko - nawet po 20 roku życia.

Także częste urazy, których doświadczamy w obrębie kolan na skutek intensywnych treningów lub kontuzji sportowych może się przyczynić do problemów z łąkotkami.

4. Jak dbać o tkankę chrzęstną

Tkanka chrzęsta posłuży naszemu ciału bardzo długo, jeśli będziemy o nią odpowiednio dbać. Umiarkowana, codzienna aktywność fizyczna (w którą wlicza się także spacer czy rodzinna wycieczka rowerowa), zbilansowana dieta i regularne badania kontrolne mogą uchronić nas przed problemami.

Ważne jest także to, aby nie bagatelizować żadnych dolegliwości bólowych i zgłaszać się do lekarza ze wszystkimi wątpliwościami. Ma to szczególne znaczenie, jeśli w naszej rodzinie występują zwyrodnienia.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze