Żółty stolec – przyczyny i diagnostyka

Żółty stolec może być bardzo jasny, niemal odbarwiony, po kolor gliniany. Nieprawidłowa może być nie tylko jego barwa, ale także konsystencja i struktura, wynikająca z obecności niestrawionego w przewodzie pokarmowym tłuszczu. To dlatego żółty stolec często nazywany jest stolcem tłuszczowym.

Prawidłowy stolec ma konsystencję półmiękką i kolor brązowy. Nie zawiera resztek niestrawionego pokarmu. Jego wygląd w dużej mierze zależy od ilości wypijanych płynów, czasu w jakim przebywa w przewodzie pokarmowym oraz fermentacji bakteryjnej. Zależy również od diety oraz - nade wszystko - od stanu zdrowia.

Żółty stolec jest typowy dla noworodków i niemowląt. W przypadku osób starszych zwykle wskazuje na choroby wątroby, dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego, trzustki lub jelit. Rzadziej jest związany z dietą, w tym wypadku bogatą w karoten.

To barwnik obecny w marchwi, ale także innych warzywach, takich jak pomidor, papryka czy szpinak. Najczęściej stolec o zabarwieniu jasnożółtym, jasnym, żółtawym lub gliniastym jest objawem zwiastującym trudności z wydalaniem żółci do światła przewodu pokarmowego. W rezultacie ta jest wyrzucana do jelita.

Upośledzenie czynności wydzielniczej wątroby, czyli zmniejszona produkcja lub zatrzymanie odpływu żółci do dwunastnicy to cholestaza. Objawem jej zastoju są nie tylko jasne, żółte i odbarwione stolce, ale także żółtaczka, czyli żółtawe zabarwienie skóry], błon śluzowych i twardówek oczu, ciemne zabarwienie moczu, często również uogólniony i uporczywy świąd skóry.

Przeszkodę w odpływie żółci może stanowić:

• kamica dróg żółciowych,
• niedrożność dróg żółciowych,
• wrodzone anomalie dróg żółciowych,
• zarostowe zapalenie dróg żółciowych,
• guzy uciskające drogi żółciowe (torbiele, brodawki Vatera, nowotwór jelita cienkiego).

Żółty wygląd stolca najczęściej wskazuje na schorzenia układu pokarmowego, w tym:

• choroby trzustki, takie jak kamica przewodu trzustkowego, niedobory enzymów trzustkowych, upośledzenie funkcji trzustki, rak trzustki,
• choroby wątroby, takie jak kamienica dróg żółciowych czy zapalenie wątroby,
• choroby jelit, nieprawidłową pracę jelit,
• schorzenia pęcherzyka żółciowego: stan zapalny, kamica pęcherzyka żółciowego,
• mukowiscydozę. U części chorych, wskutek nieprawidłowo działających kanałów chlorkowych, dochodzi do zaburzeń pracy trzustki. Pojawia się biegunka tłuszczowa, związana z upośledzeniem trawienia bądź nieprawidłowym wchłanianiem tłuszczów w przewodzie pokarmowym,
• infekcja bakteryjna jelita. Wówczas pojawia się gwałtowna, nagła, żółta biegunka.

Ponieważ niektóre pokarmy mogą mieć wpływ na barwę kału, może się zdarzyć, że żółty wygląd stolca jest spowodowany dietą. To dlatego, jeśli sytuacja ma charakter epizodyczny, nie pojawiają się też niepokojące objawy, takie jak nudności, wymioty, biegunki, silne bóle brzucha, brak łaknienia, osłabienie czy podwyższona temperatura, zwykle nie ma powodu niepokoju.

Gdy sytuacja się powtarza bądź ma charakter przewlekły, a odbarwieniu stolca towarzyszą jakieś dolegliwości, należy skontaktować się z lekarzem. Warto się również do niego zgłosić, gdy stolce są źle uformowane, zbyt luźne, bądź zbyt gęste (pojawiają się biegunki lub zaparcia).

Specjalista, po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania fizykalnego, może zdecydować o pogłębieniu diagnostyki w celu zidentyfikowania problemu. Kluczowe są badania laboratoryjne i obrazowe, skoncentrowane na diagnostyce chorób wątroby lub trzustki.

Diagnostyka laboratoryjna chorób wątroby i trzustki polega głównie na badaniu próbek krwi i moczu.

Badania w kierunku chorób trzustki i wątroby to na przykład:

• oznaczenie poziomu bilirubiny (całkowitej i sprzężonej),
• oznaczenie poziomu fosfatazy alkalicznej,
• oznaczenie transaminaz: aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginianowej (AST),
• ustalenie czasu protrombinowego,
• oznaczenie albuminy i gamma-glutamylotranspeptydazy,
• badanie enzymów trzustkowych,
• USG narządów,
• TK narządów,
• MRCP, czyli cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego,
• biopsja wątroby.