Trwa ładowanie...
Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Lek. Aneta Zwierzchowska

Kłębuszkowe zapalenie nerek - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, profilaktyka

Kłębuszkowe zapalenie nerek to choroba układu moczowego i nerek, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
Kłębuszkowe zapalenie nerek to choroba układu moczowego i nerek, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. (Adobe Stock)

Kłębuszkowe zapalenie nerek, zwane również nefropatią kłębuszkową, to choroba układu moczowego i nerek, która może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Infekcja nerek jest związana z uszkodzeniem struktury kłębuszków nerkowych, co wpływa na zdolność tych organów do filtrowania krwi i usuwania zbędnych produktów przemiany materii. Jakie są objawy zapalenia nerek? Na czym polega leczenie zapalenia nerek? Czy zapalenie nerek jest groźne?

spis treści

1. Co to jest kłębuszkowe zapalenie nerek?

Kłębuszkowe zapalenie nerek (ang. glomerulonephritis) jest grupą chorób, w których dochodzi do stanu zapalnego kłębuszków nerkowych, a ewentualne zmiany innych struktur nerek mają charakter wtórny, będąc konsekwencją zaburzeń w kłębuszkach. Choroba zwykle upośledza funkcje obu nerek, niesie za sobą poważne dolegliwości i zmiany w organizmie człowieka.

Nerki biorą udział w procesie wydalania z organizmu zbędnych produktów przemiany materii, regulowaniu składu płynów ustrojowych i ich objętości, a więc gospodarki wodno-elektrolitowej i tzw. równowagi kwasowo-zasadowej, oraz kształtowaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego.

Zobacz film: "#dziejesienazywo: Czym jest ból?"

Jakiekolwiek zaburzenia w przesączaniu w kłębuszkach nerkowych mają wpływ na cały organizm człowieka, dlatego ważne jest niebagatelizowanie zmian w tych narządach. Przy diagnozowaniu zapalenia kłębuszków nerkowych dużą wagę przykłada się do przyczyn jego powstania.

2. Jakie są przyczyny kłębuszkowego zapalenia nerek?

Jakie są przyczyny zapalenia nerek? Zapalenie kłębuszkowe nerek mogą przebiegać w sposób ostry, podostry lub przewlekły (ta ostatnia forma jest zdecydowanie najczęstsza). Do rozwoju tej choroby może dojść na skutek wielu różnych czynników, wśród których wymienia się infekcje oraz choroby autoimmunologicznej.

Zdarza się również, że zapalenie jest wynikiem innej choroby przewlekłej, takiej jak cukrzyca, toczeń czy schorzenia naczyniowe.

Zdarza się jednak, że medycyna nie jest w stanie znaleźć powiązania między kłębuszkowym zapaleniem nerek a inną chorobą (podejrzewa się wtedy niezidentyfikowany do tej pory czynnik genetyczny). W grupie ryzyka są osoby, które przeszły zakażenie paciorkowcem oraz takie, które przewlekle przyjmują niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Przyjmuje się również, że ekspozycja na toksyny środowiskowe lub substancje chemiczne może zwiększać ryzyko wystąpienia kłębuszkowego zapalenia nerek.

3. Jakie są objawy kłębuszkowego zapalenia nerek?

Zróżnicowana etiologia, czyli mechanizm powstawania oraz przebieg choroby sprawiają, że występuje wiele możliwych zespołów objawów zapalenia kłębuszków nerkowych. Ze względu na tempo pojawiania się symptomów oraz ich natężenie wyróżnia się ostre i przewlekłe zapalenie nerek.

Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN) to proces chorobowy trwający przez dłuższy okres bez wyraźnych objawów. Początek choroby może być utajony, objawy zapalenia nerki narastają w tym wypadku powoli.

Przewlekły proces zapalny może trwać kilka miesięcy, a nawet lat. Stany zapalne w organizmie pogłębiają chorobę – niewydolność nerek zwiększa się także przez dominujące zwykle w tym typie choroby procesy włóknisto-rozrostowe.

Objawy przewlekłego zapalenia nerek (choroby KZN) to:

Dla odmiany ostre zapalenie nerek to stan, w którym objawy pojawiają się szybko. W zależności od etiologii, może ono być stosunkowo proste do wyleczenia, a nawet objawy mogą ustępować same po pewnym czasie, lub może ono prowadzić do ostrej niewydolności nerek, wymagającej dializoterapii, a w dłuższym horyzoncie czasu transplantacji nerki. Dla ustalenia rokowania i podjęcia leczenia należy dokładnie ocenić rodzaj obserwowanej choroby.

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek najczęściej występuje w postaci bezobjawowej, ale u części chorych występują dość specyficzne objawy ostrego zapalenia nerek w postaci tzw. zespołu nefrytycznego. Do symptomów tego zespołu należą obrzęki o niewielkim nasileniu, nadciśnienie tętnicze oraz zmiany w obrazie moczu – krwinkomocz, białkomocz (poniżej 3,5 g na dobę). Do tego dochodzą objawy ogólnoustrojowe, jak złe samopoczucie, problemy z trawieniem czy utrata apetytu.

Występują również typy KZN objawiające się zespołem nerczycowym, manifestującym się głównie nieskompensowaną utratą białka z moczem (białkomoczem). Oprócz zwiększonego stężenia białka w moczu (utrata >3,5 g białka na dobę), obserwuje się obrzęki, zwiększony poziom cholesterolu lub trójglicerydów (hiperlipidemia), zmniejszoną ilość albumin w osoczu krwi (hipoalbuminemia).

4. Rodzaje kłębuszkowego zapalenia nerek

Ze względu na etiologię, przebieg i lokalizację zmian chorobowych wyróżnia się różne typy zapalenia kłębuszków nerek. Z praktycznego punktu widzenia istotne jest czy proces zapalny pierwotnie lokalizuje się w kłębuszkach nerkowych, upośledzając ich czynność przesączania (pierwotne zapalenie kłębuszków nerwowych). Jeśli proces zapalny szerzy się wstępująco (tj. od strony miedniczek nerkowych) lub związany jest z chorobą o charakterze wielonarządowym lub układowym, mówimy o wtórnym kłębuszkowym zapaleniu nerek.

4.1. Rodzaje kłębuszkowego zapalenia nerek objawiające się zespołem nefrytycznym

Pierwotne ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (ang. acute glomerulonephritis) to choroba związana z obecnością tzw. kompleksów immunologicznych, czyli związanych ze sobą antygenów mikroorganizmów chorobotwórczych z odpowiadającymi im przeciwciałami. Do ostrego KZN dochodzi po upływie kilku-kilkunastu dni od przebytego zakażenia.

Może ono być powikłaniem infekcji bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych oraz pierwotniakowych. Najczęściej występuje po zakażeniu paciorkowcami (tzw. ostre popaciorkowcowe KZN), rzadziej po infekcji wirusowej, takiej jak ospa wietrzna, odra, zapalenie wątroby, mononukleoza, cytomegalia czy świnka. Zwykle przebiega bezobjawowo i samo ustępuje, lecz w około 20% przypadków rozwija się cięższa postać z wyraźnymi objawami.

Leczenie ostrego KZN polega na stwierdzeniu, czy infekcja bakteryjna jest czynna, a jeśli tak, to konieczne jest rozpoczęcie celowanej antybiotykoterapii. Przy infekcjach wirusowych nie leczy się farmakologicznie samego wirusa, który zwykle w momencie rozwoju KZN został już pokonany przez układ odpornościowy chorego.

Oprócz tego, stosuje się leczenie mające za zadanie odciążyć nerki, zaleca się obniżenie podaży sodu i podaży płynów, jeśli doszło do skąpomoczu. Jeśli występują obrzęki, a czynność nerek jest zachowana, podaje się diuretyki, czyli leki moczopędne.

W przypadkach występującego nadciśnienia tętniczego obniża się je za pomocą inhibitorów ACE. Stosunkowo rzadko dochodzi do ostrej niewydolności nerek wymagającej wykonania dializ - w mniej niż 5% przypadków.

Rokowanie zazwyczaj jest dobre, u większości chorych dochodzi do całkowitego ustąpienia objawów w krótkim czasie, zwykle w ciągu kilku-kilkunastu dni, a u pozostałych do regeneracji nerek w ciągu kilku lat, w którym to czasie może utrzymywać się krwinkomocz oraz białkomocz.

W nielicznych przypadkach poważnego uszkodzenia nerek KZN może przejść w źle rokujący proces przewlekły. Po wyleczeniu, nawroty ostrego KZN zdarzają się rzadko i zwykle wiążą się z ponowną reakcją na nową infekcję, nie są więc bezpośrednio związane z przebytą chorobą.

Gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek (ang. rapidly progressive glomerulonephritis, CGN) to zespół objawów spowodowanych gwałtownym pogorszeniem funkcji nerek. Rozpoznaje się je, gdy dojdzie do utraty co najmniej połowy GFR(wskaźnika wydajności filtracji kłębuszkowej) w czasie nie dłuższym od trzech miesięcy.

Jednocześnie w obrazie histopatologicznym można zaobserwować charakterystyczne półksiężyce w większości kłębuszków. Dochodzi do powstawania zrostów i zwłóknień w strukturach nerek, powodujących utratę ich funkcji.

CGN nie ma jednorodnej etiologii, może występować zarówno jako pierwotna choroba nerek, jak i powikłanie chorób innych narządów czy układów. Często „pierwotne” CGN jest jedynie pierwszym objawem choroby ogólnoustrojowej.

Wyróżnia się pięć typów pierwotnego CGN, które mają etiologię związaną z wadliwym funkcjonowaniem układu immunologicznego, bądź obecnością kompleksów immunologicznych:

  • typ I – stwierdza się obecność przeciwciał skierowanych przeciwko kłębuszkowej błonie podstawnej (anty-GBM), choroba ma więc podłoże autoimmunologiczne,
  • typ II – choroba z obecnością złogów z kompleksów immunologicznych, etiologia podobna jak w ostrym kłębuszkowym zapaleniu nerek,
  • typ III – choroba bez złogów immunologicznych z obecnością przeciwciał ANCA (przeciwko cytoplazmie neutrofilów),
  • typ IV – kombinacja typu I i III,
  • typ V – choroba bez złogów immunologicznych oraz bez przeciwciał ANCA.

Obecność przeciwciał atakujących tkanki nerek wiąże się zwykle z innymi chorobami. Przeciwciała anty-GBM występują w przebiegu choroby Goodpasture’a, natomiast przeciwciała ANCA w ziarniniakowatości Wegenera, zespole Churga i Straussa, mikroskopowym zapaleniu naczyń, chorobie Leśniowskiego-Crohna i innych. Typ choroby diagnozuje się na podstawie badania pod mikroskopem fluorescencyjnym wycinka nerki oraz w badaniu krwi.

Choroba może rozwijać się bardzo szybko, objawiając się jako ostra niewydolność nerek. Nieleczona, w dość szybkim tempie doprowadza do niewydolności nerek kończącej się zgonem. Bardzo ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia, gdyż zmiany w nerkach mogą się okazać nieodwracalne po pewnym czasie.

Leczenie w pierwszej fazie skupia się na wywołaniu remisji choroby, czyli ustąpienia jej objawów. W tym celu podaje się leki immunosupresyjne oraz w obecności przeciwciał anty-GBM stosuje się zabiegi plazmaferezy – filtrowania osocza w celu wychwycenia tych przeciwciał.

Jeśli leczenie rozpoczyna się w momencie, gdy doszło już do nieodwracalnych zmian w nerkach, to jedynym sposobem leczenia jest dializoterapia i ewentualna transplantacja nerki.

Inną częstą przyczyną zespołu nefrytycznego jest mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek (ang. mesangial glomerulonephritis), występujące najczęściej pod postacią nefropatii IgA (ang. Berger’s disease). Jest to choroba związana z pewną predyspozycją genetyczną, stanowi najczęstszą przyczynę występowania zespołu nefrytycznego na świecie.

Podobnie jak ostre KZN, związane jest z przebytą infekcją, zwykle bakteryjną. Ponadto choroba może występować wtórnie w chorobach wątroby i jelit oraz jako element uogólnionej choroby Schonleina-Henocha.

Obecność przeciwciał IgA w nerkach prowadzi do uszkodzenia komórek mezangium – tkanki łącznej w nerkach. Przebieg choroby i rokowanie są zróżnicowane, ale niewydolność nerek wymagająca transplantacji rozwija się w ciągu 20 lat u zaledwie 20% chorych.

Przy niskim natężeniu objawów chorego obserwuje się i próbuje usunąć ewentualne źródła rozwoju choroby (pierwotne infekcje). W bardziej zaawansowanych przypadkach stosuje się inhibitory ACE, nawet przy prawidłowym ciśnieniu krwi. Jeśli przebieg przeziębienia nerek jest szczególnie ciężki, stosuje się leczenie podobne jak w CGN.

4.2. Rodzaje kłębuszkowego zapalenia nerek objawiające się zespołem nerczycowym

Najczęstszą przyczyną występowania zespołu nerczycowego u dorosłych jest błoniaste KZN (ang. membranous nephropathy, MGN). Mimo że występuje zwykle pod postacią zespołu nerczycowego, to często wywołuje mieszany obraz zespołu nerczycowego i nefrytycznego.

Choroba ta nie posiada jasnej etiologii, związana jest z powstawaniem kompleksów immunologicznych w nerkach złożonych z antygenów podocytów (komórek blaszki trzewnej torebki kłębuszka nerkowego) z autoprzeciwciałami, ma więc podłoże autoimmunologiczne.

Choroba podlega samoistnej remisji nawet u połowy chorych, u niektórych całkowitej. U części z nich dochodzi jednak do nawrotów po pewnym czasie. Remisje uzyskać można przy użyciu leków immunosupresyjnych.

Dodatkowo, podaje się inhibitory ACE, które obniżają ciśnienie tętnicze krwi i zmniejszają wydalanie białka z moczem. Na skutek nawrotów i możliwego nagłego pogarszania się stanu nerek, u mniej więcej połowy chorych dochodzi do niewydolności nerek wymagającej transplantacji w ciągu 15 lat.

Z kolei najczęstszą przyczyną zapalenia nerek u dziecka jest submikroskopowe KZN (ang. minimal change nephropathy, MC). Objawia się zespołem nerczycowym, jednak w obrazie mikroskopowym wycinka nerki zmiany nie są widoczne. U dzieci stanowi główną przyczynę zespołu nerczycowego przed 16. rokiem życia (odpowiada aż za 80% przypadków), ale może wystąpić również u dorosłych.

Przyczyna występowania tego schorzenia jest nieznana, ale uważa się, że w wyniku narażenia na pewien czynnik, we krwi następuje zaburzenie ładunku elektrycznego kłębuszkowej ściany naczynia i w efekcie zwiększone wydzielanie albuminy do moczu. Jest to stosunkowo łagodna forma KZN, do rzadkich powikłań należy choroba zakrzepowa, występująca najczęściej u dorosłych. Rzadko dochodzi do ostrej niewydolności nerek, która zwykle jest odwracalna.

Diagnozy submikroskopowego KZN dokonuje się na podstawie badania wycinka nerki pod mikroskopem. Leczenie polega na podawaniu kortykosteroidów, a w razie ich nieskuteczności silniejszych leków immunosupresyjnych. Choroba może niekiedy powrócić, nawet po kilku latach.

Podobną, lecz poważniejszą formę KZN stanowi ogniskowe segmentalne stwardnienie kłębuszków nerkowych (ang. focal segmental glomerulosclerosis, FSGS), które występuje zwykle u młodych mężczyzn pod postacią zespołu nerczycowego i odpowiada za około jedną czwartą wszystkich przypadków tego zespołu.

Etiologia nie jest znana, w przebiegu choroby dochodzi do nieodwracalnych zmian w przepuszczalności ściany kłębuszkowej nerek. Występują objawy typowe dla zespołu nerczycowego, lecz w odróżnieniu od MC dochodzi do upośledzenia wydajności kłębuszkowej.

Przebieg choroby i rokowanie są różne, zależne od nasilenia objawów choroby. Często niezbędna jest transplantacja nerki w ciągu kilku lat od rozpoznania, a do samoistnych remisji praktycznie nie dochodzi. Stosuje się leczenie lekami immunosupresyjnymi, a dodatkowo zwalcza objawy obniżonej sprawności nerek.

5. Czy kłębuszkowe zapalenie nerek może prowadzić do powikłań?

Kłębuszkowe zapalenie nerek może prowadzić do różnych powikłań i komplikacji, zwłaszcza jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone:

6. Czy kłębuszkowe zapalenie nerek jest dziedziczne?

Niektóre rodzaje kłębuszkowego zapalenia nerek są spowodowane mutacjami genetycznymi, które mogą być przekazywane z pokolenia na pokolenie. Przykłady dziedzicznych form kłębuszkowego zapalenia nerek to:

  • choroba Alporta - to rzadka choroba genetyczna charakteryzująca się uszkodzeniem błon podstawnych nerek, oczu i uszu, jest dziedziczona w sposób sprzężony z chromosomem X lub rzadziej autosomalnym,
  • choroba Fabry'ego - choroba spowodowana brakiem lub niedoborem enzymu alfa-galaktozydazy A, co prowadzi do gromadzenia się lipidów w różnych tkankach, w tym w nerkach,
  • choroba genetyczna związana z IgA - dziedziczna choroba, która charakteryzuje się gromadzeniem się immunoglobuliny A (IgA) w kłębuszkach nerkowych.

7. Czy istnieją różne typy kłębuszkowego zapalenia nerek?

Tak, istnieją różne typy kłębuszkowego zapalenia nerek, które różnią się przyczynami, mechanizmami patologicznymi oraz objawami klinicznymi, oto niektóre z nich:

  • zapalenie kłębuszków nerkowych związane z IgA,
  • zapalenie kłębuszków nerkowych związane z nefropatią IgM,
  • zapalenie kłębuszków nerkowych związane z kompleksami immunologicznymi,
  • choroba Alporta,
  • choroba Bergera,
  • choroba Goodpasture'a,
  • zapalenie kłębuszków nerkowych na tle infekcyjnym.

8. Jak jest diagnozowane kłębuszkowe zapalenie nerek?

Pierwotne i wtórne choroby nerek, powodujące ich dysfunkcje, dają dość charakterystyczne objawy, pozwalające zlokalizować źródło choroby u pacjenta. W celu potwierdzenia diagnozy, wykonuje się zwykle wstępną diagnostykę. Przy okazji potwierdzenia dysfunkcji nerek pozwala ona określić stopień zaburzeń ich czynności. U zdrowej osoby spełnione powinny być następujące warunki sprawności czynnościowej nerek:

  • zrównoważenie podaży przyjmowanych i wydalanych w okresie doby płynów, wliczając w podaż płynów wszelkie zupy, kompoty i napoje (a także i kroplówki dożylne), a w utratę wody, oprócz moczu, ok. 500 ml z potem, ok. 400 ml przez płuca przy oddechu i ok. 200 ml z kałem,
  • prawidłowe stężenie mocznika w surowicy krwi (3,3-6,6 mmol/l, czyli 20-40 mg%),
  • prawidłowe stężenie kreatyniny w surowicy krwi (71,0-97,0 µmol/l, czyli 0,73-1,1 mg%),
  • prawidłowy wynik ogólnego badania moczu wraz z osadem.

Jeśli któryś z powyższych warunków nie jest spełniony, to można wnioskować o zaburzeniu funkcji nerek. Celem dalszej diagnostyki jest określenie rodzaju choroby, jej przyczyny i rozpoczęcie właściwego leczenia, najbardziej odpowiadającego sytuacji danego chorego.

W badaniach laboratoryjnych uwagę zwraca obecność białka w moczu (czasem bardzo nasilona), czasem krwi. Podwyższone stężenie kreatyniny i mocznika we krwi sugeruje upośledzenie funkcji filtracyjnej nerek. Aby potwierdzić podejrzenie przewlekłej postaci kłębuszkowego zapalenia nerek, warto wykonać badania obrazowe.

Najprostsze z nich to USG nerek, ale czasem wykonuje się też scyntygrafię – badanie z użyciem kontrastu radiologicznego, wykorzystujące działanie lampy rentgenowskiej.

Jednak w przypadkach niejednoznacznych, kiedy nie jesteśmy pewni rozpoznania, rozstrzygającym badaniem jest zawsze biopsja nerki i wykonanie preparatu histopatologicznego. Tylko taka ocena kłębuszków nerkowych jest w pełni wiarygodna.

9. Jak leczyć kłębuszkowe zapalenie nerek?

Co na zapalenie nerek? Jak leczyć zapalenie nerek? Postępowanie w przypadku kłębuszkowego zapalenia nerek (glomerulonefropatii) zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj i ciężkość choroby, przyczyna, objawy kliniczne oraz ogólny stan zdrowia pacjenta.

Leczenie może mieć na celu kontrolowanie objawów, spowolnienie postępu choroby oraz zapobieganie powikłaniom. Główne metody leczenia kłębuszkowego zapalenia nerek:

  • farmakoterapia (leki przeciwzapalne, immunosupresyjne i usprawniające przesączanie nerek),
  • kontrola ciśnienia krwi,
  • dietoterapia,
  • leczenie przyczynowe,
  • regularne kontrole u nefrologa,
  • leczenie objawów i powikłań.

Czy kłębuszkowe zapalenie nerek jest wyleczalne? Przebieg tej poważnej choroby może być różny, zdarza się, że pacjent zdrowieje całkowicie, a funkcja nerki nie jest wtedy w żadnym stopniu upośledzona.

Bywają jednak przypadki, gdy postać ostra przechodzi w przewlekłą, stale postępującą. Sytuacja ta jest niepokojąca, gdyż postaci przewlekłej towarzyszą liczne powikłania, a ona sama doprowadza chorego do schyłkowej niewydolności nerek.

Przewlekłą postać kłębuszkowego zapalenia nerek zazwyczaj wykrywa się już na etapie, kiedy funkcja tego narządu jest w jakimś stopniu upośledzona. Jednym z groźnych powikłań takiego stanu jest nadciśnienie tętnicze, które nieleczone powoduje wiele groźnych następstw.

Często postać przewlekła tej choroby przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Oznacza to, że przez wiele miesięcy, czasem lat choroba nie daje o sobie znać.

10. Czy dieta ma wpływ na przebieg kłębuszkowego zapalenia nerek?

Aby nerki funkcjonowały prawidłowo, ważna jest prawidłowa dieta, która dobierana jest indywidualnie do każdego chorego. Polega ona na:

  • praktycznym wyłączeniu białka jako źródła najbardziej niepożądanych w końcowym bilansie przemiany materii substancji toksycznych,
  • pokrywaniu zapotrzebowania energetycznego węglowodanami (głównie cukrem) i łatwo strawnymi tłuszczami,
  • wykluczeniu praktycznie soli kuchennej, aby zmniejszać retencję wody,
  • znacznym ograniczeniu przyjmowania niepożądanego potasu,
  • ograniczeniu płynów do niezbędnego minimum (przy zachowanym prawidłowym ich bilansie).

Chory je kasze, makarony, ryż, soki, sucharki, czerstwe pieczywo, kompoty, owoce i purée ziemniaczane. Jeśli stan na to pozwala, lekarz pozwala na włączenie mleka, twarogu, ryb i białka jajek. Niedozwolone jest jednak spożywanie solonego pieczywa, pikantnych i tłustych serów, kiszonek, tłustego mięsa i podrobów, wędzonych ryb, produktów peklowanych i marynowanych, ostrych przypraw oraz wszelkich produktów strączkowych.

11. Czy kłębuszkowe zapalenie nerek może powodować problemy z nadciśnieniem?

Nadciśnienie tętnicze (hipertensja) jest częstym powikłaniem kłębuszkowego zapalenia nerek i może występować zarówno jako skutek samej choroby nerek, jak i jej postępów. Istnieje kilka mechanizmów, przez które kłębuszkowe zapalenie nerek może przyczyniać się do wzrostu ciśnienia krwi:

Nadciśnienie tętnicze jest istotnym czynnikiem ryzyka dla rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca czy udar mózgu. Dlatego istotne jest monitorowanie ciśnienia krwi u pacjentów z kłębuszkowym zapaleniem nerek i stosowanie odpowiedniego leczenia przeciwnadciśnieniowego, jeśli jest to konieczne.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.

Następny artykuł: Odmiedniczkowe zapalenie nerek
Polecane dla Ciebie
Pomocni lekarze