Doping wydolnościowy – rodzaje, metody i skutki uboczne

Doping wydolnościowy to sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej zawodników przy wykorzystaniu metod medycznych, które wykraczają poza normalny trening. Doping przeczy idei sportu, czyli współzawodnictwa na równych zasadach i przy równych szansach. Jest nie tylko nielegalny, ale i szkodliwy dla zdrowia. Co jeszcze warto wiedzieć o dopingu wydolnościowym?

1. Co to jest doping wydolnościowy?

Doping wydolnościowy to podwyższanie sprawności organizmu oraz wydolności psychofizycznej zawodnika za pomocą metod oraz substancji farmakologicznych. Choć działania te są zabronione i potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, doping stosują zarówno sportowcy uprawiający swe dyscypliny zawodowo i wyczynowo, jak i amatorzy.

Z prawnego punktu widzenia doping jest formą oszustwa. Stanowi naruszenie zasad uczciwej rywalizacji, równych szans i fair play. To dlatego zawodnicy poddawani są testom antydopingowym, a za stosowanie niedozwolonych metod grożą surowe kary. Sportowcy na dopingu są wykluczani ze sportu przez czasową lub dożywotnią dyskwalifikację.

Zobacz film: "Dr Michał Chudzik wyjaśnia, jakie powikłania występują po przebyciu COVID-19"

Zwalczaniem dopingu zajmuje się Światowa Agencja Antydopingowa (World Anti-Doping Agency, WADA) oraz kilka innych organizacji. W Polsce obowiązuje Ustawa z 21 kwietnia 2017 r. o zwalczaniu dopingu w sporcie.

2. Rodzaje dopingu

Ze względu na stosowane metody doping wydolnościowy dzieli się na:

• doping farmakologiczny, który polega na zażywaniu biologicznie czynnych związków chemicznych w celach inne niż lecznicze,
• doping fizjologiczny, który polega na wymianie płynów ustrojowych, zwłaszcza krwi, przeszczepach tkanek czy chirurgicznym zbijaniu masy,
• doping genetyczny, który polega na modyfikacji materiału genetycznego zawodnika.

Jak działa doping? Jakie przynosi efekty? Ze względu na główny cel dopingu można go podzielić na:

• doping siłowy, celem którego jest osiągnięcie jak największej siły przy stałej masie ciała,
• doping wytrzymałościowy, celem którego celem jest zwiększenie zdolności organizmu do znoszenia długotrwałego i intensywnego wysiłku fizycznego.
• doping stymulujący, którego celem jest czasowe zwiększenie odporności na ból i wysiłek.

3. Doping farmakologiczny

W dopingu farmakologicznym stosowane są różne substancje. Jakie rodzaje środków dopingujących są zabronione? To:

• sterydy anaboliczne, takie jak testosteron i tetrahydrogestrinon, które działają przede wszystkim przez zwiększanie masy mięśniowej,
• hormony i substancje pokrewne, hormony pobudzające wzrost erytrocytów,
• związki pobudzające, które okresowo zwiększają wydolność lub zapobiegają odczuwaniu bólu przy nadmiernym wysiłku fizycznym,
• substancje niezatwierdzone, niedopuszczone do obrotu jako produkt leczniczy u ludzi.

Za doping farmakologiczny uznaje się również stosowanie skoncentrowanych preparatów zawierających aminokwasy, ogromnych dawek witamin czy regulowanie równowagi elektrolitycznej organizmu (poprzez podawanie płynów zawierających duże stężenie soli fizjologicznych).

4. Doping fizjologiczny

Doping fizjologiczny polega na stosowaniu rozmaitych technik medycznych, czasowo zwiększających wydolność organizmu. To na przykład:

• transfuzje krwi, zarówno całej, jak i wybranych jej składników: autotransfuzje krwi własnej, transfuzje krwi uprzednio zmagazynowanej czy transfuzje krwi pochodzącej od dawców,
• chirurgiczne zbijanie masy poprzez operacyjne usuwanie tkanki tłuszczowej,
• przeszczepy mięśni i ścięgien,
• przeszczepy szpiku kostnego,
• podskórne zastrzyki powietrza.

5. Doping genetyczny

Doping genetyczny polega na modyfikacjach materiału genetycznego zawodnika lub kontroli ekspresji genów. To między innymi dokonywanie wszczepu obcych tkanek, wcześniej zmodyfikowanych genetycznie, które namnażają się w organizmie czy podawanie preparatów zawierających zmodyfikowane genetycznie mikroorganizmy. Z naukowego punktu widzenia doping genowy jest formą terapii genowej. Nie leczy jednak choroby, a poprawia parametry zdrowego sportowca.

6. Uboczne skutki dopingu

Doping nie jest obojętny dla organizmu, bywa bardzo szkodliwy. Stosowanie różnych niedozwolonych metod oznacza ryzyko pojawiania się różnych skutków ubocznych, może skutkować kalectwem, a nawet śmiercią.

Typowe skutki uboczne dopingu to:

• problemy skórne, nasilenie trądziku,
• łysienie,
• uszkodzenie wątroby,
• nadciśnienie tętnicze,
• pojawienie się rozstępów, będących efektem szybkiego przyrostu masy ciała,
• nadmierne owłosienie typu męskiego u kobiet,
• ginekomastia (przerost sutka u mężczyzn),
• spadek libido,
• złe samopoczucie.

Potrzebujesz konsultacji z lekarzem, e-zwolnienia lub e-recepty? Wejdź na abcZdrowie Znajdź Lekarza i umów wizytę stacjonarną u specjalistów z całej Polski lub teleporadę od ręki.